در ماه‌های اخیر، آمارهای رسمی و غیررسمی از افزایش معنادار موارد خودکشی در میان نیروهای نظامی فعال، ذخیره و حتی ترخیص‌شده ارتش رژیم صهیونیستی حکایت دارد.
بخش بازپروری وزارت جنگ اسرائیل اخیرا در گزارشی اعلام کرده است که شمار مصدومان روحی – روانی ارتش اسرائیل به ۸۰ هزار تن رسیده است که ۲۶ هزار نفر از آنان از تنش های شدید و حاد روحی رنج می برند.
زخم عمیق بر پیکره اسرائیل
یوآف زیتون، خبرنگار نظامی روزنامه «یدیعوت آحرونوت»، گزارش داد که ارتش تصمیم گرفته برخی فعالیت‌های میدانی خود را به حالت تعلیق درآورد تا گفت‌وگوهای مستقیمی با سربازان انجام دهد. این اقدام در تلاش برای شناسایی علائم روان پریشی فزاینده در میان نظامیان اسرائیلی صورت می‌گیرد، به‌ویژه پس از ثبت سه مورد خودکشی پی در پی از جمله یک چترباز که هنوز در وضعیت بحرانی است و دو سرباز دیگر از یگان‌های «ناحال» و «جولانی».
گزارش یدیعوت آحرونوت تأکید می کند که ارتش اسرائیل هنوز موارد اخیر خودکشی را یک «پدیده غیرعادی» نمی‌داند، زیرا مدعی است ویژگی‌های مشترک کافی بین سربازان خودکشی‌کرده، وجود ندارد.
این ادعای ارتش رژیم صهیونیستی برای کمرنگ جلوه دادن پدیده خودکشی در نظامیان آن در حالی است که به گزارش رسانه های صهیونیستی، سربازان و فرماندهان میدانی، فرماندهی ارتش را متهم می‌کنند که به توصیه‌ها برای معافیت سربازان خسته از مأموریت‌های رزمی بی‌توجهی می کنند و این مسئله موجب تشدید بحران شده است.
گزارش ها حاکی است فشار روانی مداوم، تلفات انسانی فزاینده در صفوف ارتش اشغالگر، طولانی‌شدن جنگ و گسترش آن به جبهه‌های متعدد، از جمله عوامل اصلی تشدید بحران روانی درون نهاد نظامی اسرائیل است.
رسانه صهیونیستی در ۲۲ ژوئیه ۲۰۲۵ (۳۱ تیرماه ۱۴۰۴) در گزارشی به قلم «آوی شیلون» با عنوان «آیا زندگی در اسرائیل هنوز لذتبخش است؟» نوشت: اگرچه ارتش اسرائیل اجازه دسترسی به تمام جزئیات را نمی‌دهد، اما گزارش‌های تکان‌دهنده درباره افزایش موارد خودکشی یا اقدام به خودکشی سربازان باید در فضای عمومی با وضوح بیشتری مطرح شود، به‌ویژه زمانی که به دلایل ضرورت پایان جنگ در غزه فکر می‌کنیم.
شیلون تاکید می کند: دلایل اصلی توقف جنگ، واضح است؛ نجات باقی‌مانده گروگان‌ها، جلوگیری از کشته‌شدن سربازان بیشتر و اینکه جنگ باید متوقف شود تا از کشتار مداوم در غزه که امنیت ما را به خطر می‌اندازد، جلوگیری شود، زیرا دایره خصومت به خاطر تمایل نسل‌های آینده به انتقام، گسترش خواهد یافت.
نویسنده صهیونیست از یک زاویه متناظر دیگر هم به مساله خودکشی نظامیان اسرائیلی با این عبارت ها می پردازد: «علاوه بر دلایل بزرگ برای توقف جنگ، دلایل کوچک‌تری نیز وجود دارد که کم‌اهمیت‌تر نیستند؛ فشار جسمی و روانی عظیمی که سربازان متحمل می‌شوند و همچنین مواجهه روزمره آنها با خطر، صحنه‌های ویرانی و ساکنان محروم غزه، روح‌هایشان را فرسوده می‌کند. بهای این مسئله را نسلی خردشده از جوانان اسرائیلی خواهند داد که با ضربه‌های روانی از جنگ خارج می‌شوند و این بر کل جامعه تأثیر خواهد گذاشت. حتی اسرائیلی‌هایی که در ارتش خدمت نمی‌کنند، دو سال دشوار را با داستان‌های وحشت‌آور از کشته‌شدگان، گروگان‌ها، موشک‌ها و دوره پرتنش، پشت سر گذاشته‌اند.»
شیلون می نویسد: «در ماه‌های اول جنگ، تحت تأثیر وحشت هفتم اکتبر، احساس کردیم که مهمترین چیز، تحقق ثبات امنیتی و پیروزی در جنگ است اما در درازمدت، مهم است که به یاد داشته باشیم در اسرائیل انسان‌هایی زندگی می‌کنند که صرفاً ابزاری در خدمت بلندپروازی‌های استراتژیک بزرگ نیستند... درست است که لذت بردن از زندگی در میان حجم انبوه مشکلات بزرگی که بر زندگی ما سایه افکنده، مانند مسئله خدمت سربازی حریدی‌ها، ممکن است خواسته‌ای عجیب به نظر برسد اما حقیقت تاریخی این است که یکی از ارکان اصلی دیدگاه «تئودور هرتزل» بنیانگذار اسرائیل، این بود که مردم مانند همه ملت‌ها باشند و زندگی در دولت یهود، لذتبخش باشد؛ دولتی که قرار بود مرکز فرهنگی و زیبایی‌شناختی در منطقه نیز باشد.»
به نوشته آوی شیلون «اسرائیل، کمبودی در افراد آرزومند نخست‌وزیری ندارد و همه آنها وعده‌های متنوع و زیادی می‌دهند با این حال، هیچ‌یک جرأت بازگشت به دیدگاه اصلی هرتزل را ندارند و وعده دولتی را نمی‌دهند که زندگی در آن لذتبخش باشد. هرتزل از قطارهای مدرن، ساختمان‌های اپرا برای موسیقی، معماری سازگار با آب‌وهوا و پیاده‌روی‌های دل‌پذیر صحبت کرد. او دولتی را تصور کرد که از نظر فناوری، پیشرفته و در نمایش فرهنگی، درخشان باشد اما رهبرانی که قرار است راه او را ادامه دهند از پرداختن به این جنبه، یعنی وعده زندگی لذتبخش و راحت، هراس دارند. آخرین فرد یا شاید تنها کسی که درباره تمایلش به رهبری دولتی که زندگی در آن لذتبخش باشد صحبت کرد، ایهود اولمرت بود، اما متأسفانه اظهارات او مسخره تلقی شد و در هر صورت، دوره کوتاه حکومتش به او اجازه نداد این مأموریت را به پایان برساند.»
وی می افزاید: تا زمانی که جنگ را پایان ندهند، نسل جوان را برای استراحت ضروری آزاد نکنند و بی‌عدالتی موجود که برخی در آن مشارکت می‌کنند و برخی دیگر از آن فرار می‌کنند را اصلاح نکنند، در دولتی زندگی خواهیم کرد که ممکن است از نظر امنیتی و استراتژیک موفق باشد، اما شهروندانش از درجات مختلف افسردگی جمعی رنج می‌برند.
نگاهی به آمار خودکشی نظامیان اسرائیلی
براساس گزارش‌های مختلف، آمار خودکشی در ارتش اسرائیل در سال‌های اخیر روند صعودی داشته است:
سال ۲۰۲۳: ۱۷ مورد خودکشی (منبع: واللا)
سال ۲۰۲۴: ۲۱ مورد خودکشی (منبع: واللا و شبکه کنیست رژیم صهیونیستی)
تا اواسط ۲۰۲۵ (ژوئیه): ۱۶ تا ۱۸ مورد بر اساس منابع مختلف
رادیو ارتش اسرائیل (۲۰ ژوئیه ۲۰۲۵ معادل ۲۹ تیرماه ۱۴۰۴) از افزایش ۵۰ درصدی خودکشی در مقایسه با سال قبل خبر داده و تعداد قربانیان را ۱۸ نفر اعلام کرده است. پایگاه امنیتی واللا (۱۹ ژوئیه ۲۰۲۵) شمار نظامیان قربانی خودکشی را ۱۶ مورد ذکر کرده است و شبکه کنیست (پارلمان اسرائیل) در۵ اوت ۲۰۲۵ (۱۴ مرداد ۱۴۰۴) با وجود سپری شدن ماه ژوئیه، رقم ۱۶ را تأیید کرده است.
گفته می شود این تفاوت‌ها احتمالاً ناشی از تفاوت در تعریف خودکشی نظامیان (شامل سربازان فعال، ذخیره یا ترخیص‌شده) و نیز تأخیر در ثبت رسمی موارد است اما مساله، فقط این نیست و آن طور که شیلون نوشته است سانسور نظامی به وضوح در اعلام آمارها دیده می شود؛ به همین دلیل برخی ناظران می گویند آمارهای خودکشی نظامیان بیش از اینهاست.
در همین پیوند، دو هفته پیش، «اوزی بخور» رئیس واحد سلامت روان نیروهای ذخیره ارتش رژیم اسرائیل در گفت و گو با روزنامه «جروزالم پست» فاش کرد که تعداد نظامیان ذخیره‌ای که از آغاز جنگ غزه به دنبال درمان روانی اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) بوده‌اند، از ۲۷۰ نفر در سال به حدود سه هزار نفر افزایش یافته است که افزایشی بیش از ۱۰۰۰ درصدی را نشان می‌دهد.
باخور با بیان اینکه واحد او، خودکشی در بین نظامیان ارتش رژیم صهیونیستی را از نزدیک زیر نظر دارد، گفت که «بیشتر خودکشی‌های رخ داده توسط نظامیان اسرائیل برای درمانگران یا مقامات بهداشتی ارتش، ناشناخته است.»
وی تصریح کرد که بخش چشمگیری از نیروهای تیپ گیواتی که بیش از ۳۰۰ روز خدمت کرده بودند به پریشانی روانی مبتلا شدند و درخواست انتقال به مشاغل اداری را داشتند.
رئیس واحد سلامت روان نیروهای ذخیره ارتش رژیم اسرائیل گفت که پنج سال پیش، «بسیاری از نظامیان از مراجعه به روانشناس خجالت می‌کشیدند» اما اکنون اوضاع کاملا متفاوت است و این نه تنها نتیجه استرس یک جنگ طولانی مدت بلکه نتیجه تغییرات عمیق اجتماعی در ارتش و در بین اسرائیلی ها است.
عوامل افسردگی و خودکشی نظامیان؛ از سیاست‌های شکست‌خورده لیکود تا ترومای روحی جنگ
وزارت جنگ رژیم صهیونیستی این وضعیت را «چالش بزرگ ملی» نامیده و بخش تحقیقات ارتش رژیم تصریح کرده است که «موارد خودکشی در میان نظامیان اسرائیلی مرتبط با شوک های جنگ، از دست دادن همرزمان و ناتوانی در تحمل حوادث جنگی» است اما ناظران، دلایل متعددی برای این پدیده ذکر می کنند.
۱. جنگ فرسایشی در غزه و فرسودگی روانی سربازان
روزنامه یدیعوت آحرونوت در گزارشی نوشت: کابینه نتانیاهو با شعار «نابودی کامل حماس»، جنگ را به شکلی بی‌پایان ادامه می دهد و تداوم جنگ بدون استراتژی روشن، فشار روانی بر نظامیان را افزایش داده است.
براساس گزارش یدیعوت آحرونوت، در اواخر تیرماه ۱۴۰۴ بیش از ۱۵۰۰ نظامی از ابتدای جنگ در غزه تحت درمان روانی قرار گرفته‌اند.
بر اساس این گزارش، بسیاری از سربازان دچار بحران هویت پس از تجربه خشونت‌های شدید در غزه شده‌اند و پس از ماه‌ها خدمت این «آسیب‌های هویتی» به شکل «فقدان حس هدف» خود را نشان می دهد به این معنا که نظامیان اسرائیلی این جنگ را پوچ و بی معنا یافته اند.
آوی اشکنازی تحلیل گر نظامی صهیونیست در گزارشی تاکید می کند: نظامیان از عدم چرخش و تعویض نیروها و اعزام‌های مکرر به غزه رنج می‌برند. برخلاف ادعاهای وزیر دفاع، یوآو گالانت، درباره استراحت سربازان، مدارک نشان می‌دهد سربازان ذخیره بارها به جبهه بازگردانده شده‌اند.
اشکنازی در ۱۷ ژوئیه (۲۶ تیرماه ۱۴۰۴)، جزئیات خودکشی سربازی از تیپ کفیر را این گونه فاش می‌کند:
این سرباز از بازگشت به خدمت در غزه خودداری کرد و دو بار قبل از موفقیت در سومین اقدامش، دست به خودکشی زد در حالی که روانپزشک تیپ از درمان او امتناع کرد اما حتی هم‌قطاران این سرباز از گردان نحشون، متوجه بحران روانی او شدند در حالی که فرمانده گردان از شنیدن حرف‌های آنها خودداری کرد. همچنین فرماندهی تیپ کفیر از اعطای مرخصی به سربازان خودداری می‌کند و بر خانواده‌های آنها فشار وارد می‌کند.
وی افزود: سربازان به دلیل خستگی و انباشت فشارهای ناشی از طولانی‌شدن جنگ، در بحران‌های روانی شدیدی به سر می‌برند و سه سرباز در هفته گذشته به دلیل خستگی ناشی از طولانی‌شدن جنگ، خودکشی کرده‌اند؛ این پدیده، ارتش منظم، ذخیره و دائم را تحت تأثیر قرار داده است.
همچنین همان روز و پس از ثبت چندین مورد خودکشی در میان سربازان اشغالگر، یوآف زیتون خبرنگار نظامی اسرائیلی، نوشت: تعداد فزاینده‌ای از نیروهای جنگاور از مشکلات روانی ناشی از نبردها گزارش می‌دهند و یکی از مشکلات روانی که سربازان به آن دچار می‌شوند، «آسیب‌های هویتی» (از دست دادن حس و انگیزه یا هدف) است.
۲. گسترش جبهه‌ها و فشار مضاعف
تصمیم لیکود (حزب حاکم کابینه ائتلافی) و تندروهای افراطی در کابینه ائتلافی برای درگیری همزمان با حماس و حزب‌الله، باعث افزایش اضطراب و احساس بی‌پناهی در سربازان شده است. یک سرباز به پایگاه امنیتی واللا (۱۹ ژوئیه معادل ۲۸ تیر ۱۴۰۴) گفت: «ما مانند موش‌های آزمایشگاهی هستیم که دولت، هر روز به جبهه جدیدی پرتابمان می‌کند.»
۳. سوءمدیریت، بی‌تفاوتی کابینه نتانیاهو و کاهش بودجه سلامت روان نظامیان
گزارش پایگاه امنیتی واللا تاکید می کند، سیستم روان‌درمانی ارتش اسرائیل با کمبود شدید متخصص و امکانات مواجه است.
مرکز روانشناسی و امداد روانی عیران، گزارش داد که در سال ۲۰۲۴، وزارت دارایی اسرائیل تحت رهبری «بتسالل اسموتریچ » (از متحدان لیکود)، بودجه مراکز روان‌درمانی ارتش را ۳۰٪ کاهش داد.
نداف ویرش رئیس انجمن اسرائیلی «آسیب دیدگان جنگ» نیز به واللا گفت: سربازان برای دریافت یک جلسه روانشناسی باید ۶ ماه در نوبت بمانند...موارد متعددی گزارش شده که سربازان با وجود درخواست کمک روانی، نادیده گرفته شده‌اند.
۴. عوامل اجتماعی و فرهنگی
«دسترسی آسان به سلاح» بر اساس گزارش پایگاه واللا، «انزوای اجتماعی» و اینکه «نظامیان ذخیره پس از بازگشت به زندگی عادی، اغلب با بی‌تفاوتی جامعه مواجه می‌شوند» آنگونه که «رونا اکرمان» کارشناس مرکز حمایت روانی إیلا می گوید و «فرهنگ سکوت از ترس برچسب خوردن در ارتش اسرائیل»، از مهمترین عوامل اجتماعی و فرهنگی دامن زننده به پدیده خودکشی در میان نظامیان اسرائیلی است.
به علت ترس نظامیان از برچسب اختلال روانی و گریز آنها از درمان، وضعیت حاد اختلالات روانی در میان نظامیان اسرائیلی به حدی رسید که بنا بر گزارش دو روز پیش (۱۸ مرداد ۱۴۰۴) روزنامه معاریو، سرهنگ دوم «دیوید حاروش»، نماینده بخش منابع انسانی ارتش اسرائیل فاش کرد ارتش اسرائیل قصد دارد یک کمپین رسانه‌ای برای تشویق نیروهای ذخیره به دریافت درمان‌های سلامت روان راه‌اندازی کند.
معاریو افزود: «هاگیت اورن موست» از مسئولان وزارت جنگ گفته است که این وزارتخانه، اپلیکیشن «عامیت» را ارائه داده که برای حمایت عاطفی و تسهیل بازگشت به زندگی نیروهای ذخیره طراحی شده است.
به گفته وی، حدود ۲۶۵ هزار نیروی ذخیره تاکنون این اپلیکیشن را دانلود کرده‌اند و حدود ۱۳ هزار درخواست برای کمک روانشناسی دریافت شده است.
«شیری دانیلز»، مدیر مرکز حمایت روانی عیران در این باره گفت: نظامیان از ترس برچسب «ضعیف بودن»، از بیان مشکلات روانی خودداری می‌کنند. نتانیاهو و وزیرانش دائماً بر تبلیغ «اسطوره سرباز قهرمان» و «تعهد مطلق سربازان به امنیت اسرائیل» تأکید می‌کنند. این نگاه، باعث شده است سربازان از ترس ضعیف نامیده شدن، مشکلات روانی خود را پنهان کنند.
رونا اکرمان کارشناس مرکز حمایت روانی إیلا نیز در این باره گفت: «در فرهنگ لیکود، اعتراف به افسردگی نیز، خیانت به کشور محسوب می‌شود.»
در همین ارتباط در ژوئن ۲۰۲۵، فرماندهی ارتش اسرائیل دستور داد سربازانی که از اعزام مجدد به غزه خودداری کنند، به زندان نظامی محکوم شوند. این امر نیز به افزایش اقدامات خودکشی دامن زده است.
۵. بیکاری پس از خدمت
سیاست‌های رژیم صهیونیستی باعث شده بسیاری از سربازان سابق پس از ترخیص، با بیکاری و بی‌خانمانی مواجه شوند. بر اساس آمار «اتحادیه نظامیان اسرائیل» در سال ۲۰۲۵، حدود ۴۰٪ از خودکشی‌ها مربوط به سربازان ذخیره‌ای است که پس از جنگ، شغل خود را از دست داده‌اند.
۶. بی اعتمادی به کابینه فاسد و سرخوردگی نظامیان
افشای اختلاس بودجه نظامی توسط مقامات حزب حاکم لیکود، اعتماد سربازان به سردمداران اسرائیلی را تخریب کرده است. یک سرباز اسرائیلی که خواست نامش فاش نشود به «رادیو ارتش اسرائیل» در ۲۰ ژوئیه (۲۹ تیر ۱۴۰۴) گفت: «آنها (حاکمان) با پول خون ما ویلا می‌سازند، بعد ما را به جهنم می‌فرستند.»
گزارش رادیو ارتش رژیم صهیونیستی اذعان می کند که تفرقه‌افکنی داخلی لیکود و سیاست‌های ضد دموکراتیک نتانیاهو (مانند تلاش برای انحلال دادگاه عالی) و تحریک علیه شهروندان عرب اسرائیل، باعث شده است که بسیاری از سربازان احساس کنند برای «حفظ حکومت فاسد» می‌جنگند، نه امنیت اسرائیل.
۷. واکنش‌های نمایشی کابینه به جای راهکارهای واقعی
در حالی که بنا بر اظهار رادیو ارتش اسرائیل «آمار خودکشی در ۲۰۲۵ حدود ۵۰٪ افزایش یافته است»، نتانیاهو به جای استعفا، فقط دستور تشکیل «کمیسیون بررسی» را داده است. این در حالی است که «یاریو لیوین» (وزیر دادگستری وقت وابسته به لیکود) در مصاحبه روز ۱۵ ژوئیه ۲۰۲۵ با کانال ۱۲ رژیم صهیونیستی، خودکشی‌ها را «بهای اجتناب‌ناپذیر دفاع از اسرائیل» خوانده است.
نبرد بی پایان در روان نظامیان اسرائیلی ادامه می یابد
رسانه های عبری هشدار می دهند که زنجیره خودکشی‌های نظامیان و سربازان مرخص‌شده، ابعاد فاجعه خاموشی را که دور از میدان نبرد، در پشت جبهه، در داخل پایگاه‌ها و درون روان‌های آشفته رخ می‌دهد، آشکار می‌سازد.
«ایال فراختر»، رئیس سابق بخش سلامت روان ارتش، تأکید کرد که خودکشی‌ها یک زنجیره تراژیک هستند که نیاز به مداخله فوری دارند. او گفت سربازان ذخیره در معرض خطرات مضاعفی از جمله فروپاشی خانواده، انزوا، دسترسی آسان به سلاح و تجربیات آسیب‌زای درمان‌نشده قرار دارند.
نداف ویرش، رئیس انجمن «آسیب‌دیدگان از جنگ» تاکید می کند: اکثر خودکشی‌ها با وجود علائم هشداردهنده مانند درخواست کمک یا تغییرات روانی آشکار، قابل پیشگیری بود. او بوروکراسی کند، کمبود متخصص و بی‌توجهی سطوح سیاسی و فرماندهان نظامی را مقصر دانست.
رونا آکرمان که پیشتر به او اشاره شد می گوید: جنگ، بحران‌های نامرئی ایجاد می‌کند که صحبت درباره آنها دشوار است. سربازان قوی‌تصورشده، اغلب از بیان احساسات خود عاجزند و این مسئله به بحران هویت منجر می‌شود.
مرکز حمایت روانی عیران اعلام می کند که تنها در یک ماه ۶ هزار درخواست کمک روانی از سربازان و عمدتا به صورت گمنام دریافت کرده که ۲۸٪ مربوط به پریشانی حاد، ۲۰٪ اضطراب و PTSD و ۳۲٪ احساس تنهایی شدید بوده است.
شیری دانیلز، مدیر این مرکز نیز تایید کرد که «فرهنگ سکوت در ارتش و احساس ننگ مرتبط با مشکلات روانی، مانع کمک‌خواهی سربازان می‌شود.»
نهایتا، فساد سیستماتیک، مشروعیت ظاهری مأموریت سربازان را حتی نزد ساکنان اسرائیل زیر سؤال برده و آنها را به تلقی جنگ پوچ و بی پایان رسانده است تا جایی که به گفته آوی شیلون، «دولت لیکودی حاضر است هزاران سرباز را قربانی کند، فقط برای اینکه نتانیاهو، قدرت را حفظ کند.»
این سیاست‌ها نه‌تنها امنیت رژیم صهیونیستی را تضعیف کرده و انزوای آن را در سطح بین المللی به وضعیت بی سابقه ای رسانده، بلکه نسلی از سربازان را به کام مرگ فرستاده و هزاران بیمار روانی را روی دست اسرائیلی ها گذاشته است؛ گویا جنگ بی پایانی که نتانیاهو در آتش آن می دمد، نه فقط بر روی زمین بلکه در روح سربازان صهیون نیز تمامی ندارد و شیپور نبردهای بی پایان همچنان بی وقفه در جمجمه ها و روان های پریشان نظامیان اسرائیلی نواخته خواهد شد.
