اروپا و آمریکا در دو راهی اوکراین

چه کشورهایی وعده داده‌اند؟

استونی اعلام کرده حاضر است یک واحد نظامی اعزام کند و لیتوانی هم آمادگی خود را برای اعزام نیرو اعلام کرده است. رومانی گفته پایگاه‌های هوایی‌اش را در اختیار گشت‌های هوایی اف-۳۵ می‌گذارد. ترکیه هم احتمال اعزام نیرو و کمک به مین‌روبی دریای سیاه را بررسی می‌کند.

با این حال، کارشناسان می‌گویند برای مأموریتی طولانی‌مدت، دست‌کم ۱۰ هزار سرباز لازم است. اروپا تلاش داشت ترامپ را به مشارکت در این طرح متعهد کند، اما او روشن کرده آمریکا سرباز اعزام نمی‌کند و تنها حمایت اطلاعاتی، پدافندی و فرماندهی ارائه خواهد داد.

آیا آتش‌بس ممکن است؟

بسیاری از تحلیلگران ایده آتش‌بس را غیرواقع‌بینانه و حتی خطرناک می‌دانند. به گفته کیر گیلز از اندیشکده چتم هاوس، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه قصدی برای توقف جنگ ندارد و آتش‌بس تنها فرصتی برای تجدید قوا به روسیه خواهد بود.

با این حال، به دلیل اصرار ترامپ بر اولویت دادن به آتش‌بس، رهبران اروپایی و حتی زلنسکی ناچارند با این «نمایش سیاسی» همراهی ظاهری نشان دهند.

اروپا چگونه ترامپ را همراه می‌کند؟

اوکراین و اروپا از زمان نشست کاخ سفید سخت تلاش می‌کنند تا ترامپ را به سمت خود بکشانند. ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین در دیدار با دبیرکل ناتو از تضمین‌های شبیه ماده ۵ سخن گفت؛ یعنی مکانیزمی که هر حمله‌ای به اوکراین را مانند حمله به اعضای ناتو تلقی کند.

کارشناسان اما تردید دارند ترامپ واقعاً حاضر به چنین تعهدی باشد. از سوی دیگر، گزارش‌ها حاکی از آن است که ترامپ در نشست اخیر با پوتین در آلاسکا بر سر طرح‌هایی اقتصادی از جمله همکاری‌های انرژی و معدنی گفت‌وگو کرده است. این معاملات می‌تواند انگیزه‌ای برای کاستن از تحریم‌ها باشد.

محاسبات ترامپ

کارشناسان معتقدند ترامپ به دلایل سیاسی حاضر نیست اجازه فروپاشی کامل اوکراین را بدهد. او می‌داند چنین اتفاقی ضربه‌ای به وجهه‌اش خواهد بود، مشابه بحرانی که خروج شتابزده آمریکا از افغانستان برای بایدن ایجاد کرد. در عین حال، او می‌خواهد نیروهای آمریکایی در اروپا آزاد شوند تا به آسیا منتقل شوند. بنابراین ترامپ ناچار است میان فشار بر روسیه و همراهی با اروپا تعادلی برقرار کند.

کمک امنیتی در برابر پول

ترامپ شرط گذاشته است که کمک‌های امنیتی آمریکا رایگان نخواهد بود. گزارش‌ها نشان می‌دهد اوکراین پذیرفته ۱۰۰ میلیارد دلار سلاح آمریکایی خریداری کند؛ البته با تأمین مالی اروپا. در کنار آن، کشورهای اروپایی هم خود وعده خرید صدها میلیارد دلار تسلیحات آمریکایی داده‌اند. با وجود این، هنوز معلوم نیست این مبالغ کلان واقعاً هزینه شوند. زلنسکی می‌گوید اوکراین ماهانه دست‌کم به یک تا ۱.۵ میلیارد دلار سلاح نیاز دارد، اما تعهدات فعلی اروپا بسیار کمتر از این رقم است.

موضع روسیه

تشکیل نیروی حافظ صلح تنها در صورت توافق آتش‌بس میان پوتین و زلنسکی ممکن است؛ اما مسکو فعلاً هیچ تمایلی به چنین توافقی نشان نداده است. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، تأکید کرده هنوز دستورکار مشترکی برای نشست احتمالی وجود ندارد.

به گفته او، پوتین تنها زمانی دیدار خواهد کرد که اوکراین مواضعی همچون مخالفت با عضویت در ناتو یا پذیرش گفت‌وگو درباره مسائل ارضی را بپذیرد؛ شروطی که زلنسکی رد کرده است.

ترامپ میان مسکو و بروکسل

ترامپ همچنان میان مواضع اروپا و روسیه در نوسان است. اروپا خواستار فشار و تحریم بیشتر است، در حالی که پوتین او را از تحریم‌ها برحذر داشته و مدعی است بدون آتش‌بس هم می‌توان مذاکره کرد. زلنسکی در واکنش گفته تنها فشار واقعی اقتصادی و تحریم‌ها می‌تواند روسیه را به مذاکره وادار کند. ترامپ وعده داده ظرف دو هفته تصمیم نهایی خود درباره تحریم‌ها را اعلام کند.

چشم‌انداز مبهم

اروپایی‌ها جنگ اوکراین را تهدیدی مستقیم علیه امنیت و نظم سیاسی خود می‌دانند، اما آمریکا تحت رهبری ترامپ نگاه تجاری و تاکتیکی‌تری دارد. در حالی که رهبران اروپایی نسبت به نیت‌های روسیه بدبین‌اند، ترامپ تلاش دارد میان فشار نظامی، منافع اقتصادی و محدودیت‌های سیاسی داخلی توازن برقرار کند. همین امر باعث شده واشنگتن دیگر متحد قاطع بروکسل نباشد و شکاف میان دو سوی آتلانتیک در موضوع اوکراین آشکارتر شود.