تحریم شرکت های حامی رژیم صهیونیستی ورق را به ضرر شرکت «آمریکانا» بزرگترین اپراتور خدمات غذاهای سریع در خاورمیانه و شمال آفریقا برگردانده است. آمریکانا قصد دارد فعالیت‌های خود را از برندهای آمریکایی مانند مرغ سوخاری «کنتاکی»، «کریسپی کریم»، «پیتزا هات» و «هاردیز» متنوع کند. سود این شرکت چند برندی به طور مستقیم تحت تأثیر کمپین‌های تحریم مرتبط با جنگ رژیم اسرائیل علیه نوار غزه قرار گرفته و منجر به کاهش ۴۰ درصدی سود خالص و رسیدن آن به ۱۵۹ میلیون دلار در سال ۲۰۲۴ شد.
به گفته ناظران، اگرچه تأثیر این تحریم گاهی اوقات اندک است اما همچنان تأثیرگذار است، به خصوص پس از آنکه برخی از مصرف‌کنندگان از یک واکنش موقت (تحریم موقت کالاها و خدمات) به سمت اتخاذ یک رفتار مصرفی دائمی که از محصولات داخلی و جایگزین حمایت می‌کند، تغییر جهت می دهند.
* تحریم، از شعار تا ابزار اقتصادی
تحریم دیگر فقط یک شعار در رسانه‌های اجتماعی نیست بلکه به یک ابزار اقتصادی قدرتمند تبدیل شده است که به وضوح بر سود شرکت‌های جهانی حامی رژیم اسرائیل تأثیر گذاشته است. این موضوع تأیید می‌کند که فشار مردمی و عمومی می‌تواند تحولات واقعی در بازارها ایجاد کند و مصرف‌کنندگان را به یک بازیگر تأثیرگذار در معادلات سیاسی و اقتصادی تبدیل کند.
مصرف‌کنندگان مصری خود را با یک معادله اخلاقی و اقتصادی مواجه می‌بینند، یعنی خودداری از خرید محصولات این شرکت‌ها و جستجوی جایگزین‌های محلی یا منطقه‌ای. این امر خود را در کاهش سود برخی از شرکت های خارجی و پدیدار شدن برندهای نوظهور مصری نشان داده است.
* مهمترین زیان دیدگان
چندین برند جهانی تحت تأثیر این تحریم قرار گرفته‌اند، به‌ویژه شرکت «چیپسی» از زیرمجموعه شرکت های «پپسی‌کو»، و «مک‌دونالد»، «پپسی» و «کوکاکولا». مردم مصر به جای آنها به جایگزین‌های محلی مانند «اسپیرو اسپاتس» روی آورده‌اند. شرکت «استارباکس» نیز متحمل ضرر شده و برخی از شعب خود را در مصر تعطیل کرده است. این درحالی است که تقاضا برای «پیتزا هات» و «دومینوز» نیز به دلیل اتهاماتی مبنی بر حمایت شرکای آنها از رژیم اسرائیل کاهش یافته است.
فراخوان های گسترده‌ای برای استفاده از جایگزین‌های محلی در بخش‌های مختلف مصرفی مطرح شده است که بیشترین تأثیر را شرکت‌های جهانی شوینده مانند «پروکتر اند گمبل»، «یونیلیور» احساس کرده‌اند، به طوری که فروش محصولات محبوب آنها یعنی «آریل»، «تاید»، «امو» و «سانلایت» کاهش یافته است.
کمپین‌های تحریم همچنین به فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرده‌فروشی مانند «کارفور» و بخش‌های پوشاک و کفش گسترش یافته و برندهای برجسته‌ای مانند «آدیداس»، «نایک»، «زارا» و «اچ اند ام» را در بر گرفته و بر میزان فروش آنها در بازار مصر تأثیر منفی گذاشته است.
به رغم نبود آمار رسمی دقیق درباره نتایج تحریم کالاهای حامی رژیم صهیونیستی از سوی مردم مصر، گزارش‌های شرکت‌های بین‌المللی کاهش فروش در خاورمیانه را در نتیجه «بحران تحریم» تأیید می‌کند.
* تحریم‌ها، شرکت‌های محلی را تقویت می‌کنند
پس از کمپین‌های تحریم، شرکت‌های محلی در مصر ظهور کرده و جای خالی برندهای جهانی را پر کرده اند. در صدر آنها شرکت نوشیدنی «اسپیرو اسپاتس» قرار دارد. این شرکت شاهد تقاضای بی‌سابقه‌ای بوده که منجر به فروش محصولاتش در بسیاری از فروشگاه‌ها شده است. شرکت مجبور شده تا ظرفیت تولید خود را افزایش داده و توزیع خود را گسترش دهد.
«یوسف طلعت» مدیر و شریک تجاری شرکت «مامیکو» مالک برند «اسپیرو اسپاتس» گفت: محصولات این شرکت در ابتدا از شتاب فراخوان‌های تحریم بهره برد و این امر باعث تقویت حضورش در بازار شد. با این حال، پس از حدود دو سال، این شتاب کاهش یافت و اکنون ثبات این برند بر اساس محبوبیت گسترده و اعتماد مصرف‌کنندگان است، اگرچه به اندازه قبل قوی نیست.
وی در گفت وگو با شبکه الجزیره افزود: این تحریم، درها را به روی بسیاری از شرکت‌ها و کارخانه‌های محلی در بخش‌های مواد غذایی، آشامیدنی، پوشاک، رستوران و سایر بخش‌ها باز کرد و به شرکت من کمک کرد تا پایگاه مشتریان خود را گسترش و اعتماد مصرف‌کنندگان را به کیفیت محصولاتش افزایش دهد.
طلعت خاطرنشان کرد که «اسپیرو اسپاتس» دیگر محدود به بازار محلی نیست، بلکه با صادرات به چندین بازار در سراسر جهان از جمله کشورهای عرب خلیج فارس مانند امارات، قطر، عربستان سعودی و کویت، توسعه بین‌المللی خود را آغاز کرده است.
* گسترش دامنه تحریم
مشارکت مردمی در تحریم به محصولات غذایی، نوشیدنی‌ها، پوشاک، کفش و محصولات الکترونیکی محدود نشده و شامل رویدادهای هنری و موسیقی نیز شده است. کنسرت‌های گروه‌ها و خوانندگانی که حمایت خود را از رژیم اسرائیل اعلام کرده‌اند، لغو شده است. این امر تأیید می‌کند که فضای عمومی نسبت به هر چیزی که به مسئله فلسطین مربوط می‌شود، حساس‌تر شده است.
شعبه جنبش «بی. دی. اس» (جنبش بین المللی تحریم رژیم اسرائیل) در مصر یک کمپین در رسانه‌های اجتماعی به راه انداخته تا برگزارکنندگان را برای خودداری از برگزاری کنسرت گروه «اسکورپیونز» که قرار است در ماه اکتبر برگزار شود، تحت فشار قرار دهد.
این جنبش معتقد است که تاریخ این گروه مملو از مواضع طرفدارانه از اشغالگران اسرائیلی است، به ویژه کنسرت‌های آن در تل‌آویو و شهر قدس اشغالی و حمایت از تجاوز نظامی به نوار غزه پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲).
«حسام محمود» یکی از فعالان شعبه جنبش «بی. دی. اس» در مصر تأکید کرد: قطب‌نمای مصرف‌کنندگان در مصر پس از عملیات طوفان الاقصی به وضوح تغییر کرده است، زیرا بخش‌های وسیعی از مردم به تحریم شرکت‌ها و برندهایی که از اشغالگران اسرائیلی حمایت می‌کنند روی آورده‌اند و به دنبال جایگزین‌های محلی برای محصولات خارجی هستند.
وی به شبکه الجزیره گفت: این تحول شامل بخش‌های مختلفی مانند رستوران‌ها، مواد غذایی و آشامیدنی، لوازم خانگی، پوشاک و موارد دیگر می‌شود. این امر برخی از شرکت‌هایی را - که برندهای خارجی را اداره می‌کنند- بر آن داشته است تا استراتژی‌های خود را مورد بازنگری قرار دهند و به سمت خرید برندهای محلی حرکت کنند. همچنین درها را برای ظهور شرکت‌های ملی جدید به عنوان رقیب و جایگزین باز کرده است.
وی همچنین بر اهمیت تبدیل تحریم از یک موضع احساسی موقت به یک رفتار دائمی که فشار اقتصادی و سیاسی اعمال شده توسط مردم مصر و افکار عمومی عرب را تقویت می‌کند، تأکید کرد.
* نقطه عطف
«عبدالعزیز الحسینی» بنیانگذار کمیته تحریم رژیم اسرائیل در مصر و عضو کمیته مردمی همبستگی با مردم فلسطین نیز در این باره گفت: کارزارهای تحریم جدید نیستند، بلکه امتداد تاریخ طولانی مبارزه علیه شرکت‌هایی هستند که از اشغالگری حمایت می‌کنند.
با این حال، وی در مصاحبه با شبکه الجزیره خاطرنشان کرد: دوره پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، یک نقطه عطف بوده است، زیرا نسل‌های جوان‌تر از همان ابتدا در این فرآیند درگیر شدند و مفهوم تحریم را - بر اساس مشاهدات روزانه خود از جنایات اشغالگران در فلسطین- پذیرفتند و تصمیمات مصرفی آنها به بازتاب مستقیمی از موضع اخلاقی و سیاسی آنها تبدیل شد.
الحسینی تصریح کرد: رسانه‌های اجتماعی، با پلتفرم‌های خبری و افراد تأثیرگذار خود، از یک سو نقش محوری در افشای جنایات اشغالگران و از سوی دیگر در افشا و برجسته‌سازی شرکت‌ها و برندهای جهانی حامی آنها داشته‌اند.
وی افزود: تحریم دیگر صرفاً یک واکنش احساسی نیست، بلکه برای بخش وسیعی از مردم به یک رفتار ملی ریشه‌دار مبتنی بر اعتقاد و اصول تبدیل شده است.
الحسینی خاطرنشان کرد: فراخوان تحریم از زمان انتفاضه الاقصی در سال ۲۰۰۰ میلادی ادامه داشته است، اما امروز پخته‌تر شده است.
وی همچنین بر لزوم جامع بودن و نه گزینشی بودن تحریم برای جلب قدرت بیشتر به عنوان یک ابزار فشار مردمی تأکید کرد.
