در حالی که جنگ اوکراین وارد چهارمین سال خود شده، آمریکا و اتحادیه اروپا بار دیگر با استفاده از ابزار تحریم، فشار خود را بر مسکو افزایش داده‌اند.واشنگتن تحریم‌های تازه‌ای علیه دو شرکت بزرگ نفتی روسیه، «روسنفت» و «لوک‌اویل»، اعلام کرده؛ اقدامی که به‌گفته ناظران بیشتر با انگیزه‌های سیاسی و در راستای حفظ فشار اقتصادی بر روسیه صورت گرفته است. هم‌زمان، اتحادیه اروپا نیز نوزدهمین بسته تحریمی خود را تصویب کرد که شامل ممنوعیت واردات گاز طبیعی مایع از روسیه و افزایش محدودیت‌ها بر تجارت انرژی می‌شود.
تحریم‌های جدید آمریکا؛ فشار سیاسی در پوشش اقتصادی
وزارت خزانه‌داری آمریکا دیروز در بیانیه‌ای مدعی شد هدف از این اقدام، «افزایش فشار بر بخش انرژی روسیه و تضعیف توان کرملین برای تأمین منابع مالی جنگ» است.اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، اظهار داشت: «زمان آن رسیده است که کشتار متوقف شود و آتش‌بس فوری برقرار گردد. امتناع ولادیمیر پوتین از پایان دادن به این جنگ بیهوده، ما را وادار کرد تا علیه دو شرکت اصلی تأمین‌کننده ماشین جنگی روسیه اقدام کنیم.»در حالی‌که واشنگتن چنین اقداماتی را به نام صلح توجیه می‌کند، تحلیلگران اقتصادی معتقدند این تحریم‌ها بیشتر تلاشی برای تسلط آمریکا بر بازار جهانی انرژی و حفظ نفوذ خود در تجارت نفت و گاز است.بسنت همچنین تأکید کرد وزارت خزانه‌داری آماده است در صورت لزوم، گام‌های بیشتری در حمایت از سیاست‌های دولت ترامپ بردارد و از متحدان آمریکا خواست به این تحریم‌ها بپیوندند.
تحریم‌ها شرکت‌های «روسنفت» و «لوک‌اویل» و شرکت‌های تابعه آن‌ها در زمینه اکتشاف، تولید، پالایش و صادرات نفت و گاز را هدف قرار داده است.طبق دستور وزارت خزانه‌داری آمریکا، دارایی‌های این شرکت‌ها و اشخاص مرتبط با آن‌ها در ایالات متحده مسدود شده و باید به دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (OFAC) گزارش شود.این وزارتخانه همچنین تهدید کرده است که هر مؤسسه مالی خارجی که با نهادهای روسی تحریم‌شده همکاری کند، ممکن است با مجازات‌های ثانویه روبه‌رو شود.در بیانیه تأکید شده است که هدف از تحریم‌ها «تنبیه نیست بلکه تغییر رفتار روسیه است»، اما ناظران می‌گویند واشنگتن در سال‌های اخیر از ابزار تحریم برای پیشبرد اهداف ژئوپلیتیکی خود در نقاط مختلف جهان استفاده کرده است.طبق قانون جدید، شرکت‌هایی که ۵۰ درصد یا بیشتر تحت مالکیت افراد یا شرکت‌های تحریم‌شده باشند، حتی بدون ذکر نام مستقیم، نیز مشمول تحریم خواهند بود.در پایان بیانیه آمده است: «ایالات متحده از تمامی اختیارات خود برای حمایت از روند صلح استفاده خواهد کرد و دستیابی به صلح پایدار منوط به آمادگی روسیه برای مذاکره با حسن نیت است.»این در حالی است که مسکو بارها اعلام کرده آماده گفت‌وگوهای واقعی و بدون پیش‌شرط است، اما اقدامات یک‌جانبه غرب مانع از پیشرفت روند سیاسی شده است.
واکنش ترامپ: امیدوارم تحریم‌ها طولانی نباشد
رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، روز چهارشنبه ابراز امیدواری کرد که تحریم‌های جدید علیه شرکت‌های نفتی روسیه در آینده نزدیک لغو شود و گفت این تصمیم به‌دلیل بن‌بست در گفت‌وگوهای اخیر با مسکو اتخاذ شده است.ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران در کاخ سفید و در حضور دبیرکل ناتو، مارک روته، اظهار داشت: «تحریم‌ها بسیار گسترده است، اما امیدوارم مدت زیادی ادامه نیابد. به دنبال پایان دادن به جنگ هستیم.»وی افزود: «هر بار که با ولادیمیر صحبت می‌کنم، گفت‌وگوها خوب پیش می‌رود اما بدون نتیجه می‌ماند.»اقدام اخیر واشنگتن در حالی صورت می‌گیرد که ترامپ در دوره گذشته خود معمولاً از ابزار تحریم‌های مستقیم در جنگ‌ها پرهیز می‌کرد و بیشتر بر سیاست‌های تجاری تمرکز داشت، از جمله اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات هند به‌دلیل خرید نفت ارزان از روسیه.تحریم‌های تازه هم‌زمان با اقدام مشابه انگلیس علیه شرکت‌های روسنفت و لوک‌اویل اعلام شد.
افزایش تنش در میدان نبرد و مواضع کشورهای گروه هفت
در هفته‌های اخیر شدت درگیری‌ها میان مسکو و کی‌یف افزایش یافته و زیرساخت‌های انرژی هدف حملات گسترده قرار گرفته است.ترامپ که وعده داده بود جنگ اوکراین را متوقف کند، از ادامه عملیات نظامی ابراز نارضایتی کرده و تهدید کرده است در صورت تداوم، فشار اقتصادی بر مسکو را بیشتر خواهد کرد.هم‌زمان، کشورهای عضو گروه هفت شامل آمریکا، ژاپن، کانادا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایتالیا توافق کردند تحریم‌ها را هماهنگ و تشدید کنند. هدف آن‌ها مقابله با کشورهایی است که با خرید نفت روسیه، به گفته غرب، به مسکو در دور زدن محدودیت‌ها کمک می‌کنند.با این حال، کارشناسان اروپایی هشدار می‌دهند این سیاست ممکن است به افزایش قیمت جهانی انرژی و فشار بر صنایع خود اروپا منجر شود.
اروپا و بسته نوزدهم تحریم‌ها؛ اختلاف و مصالحه
ریاست دوره‌ای دانمارک بر اتحادیه اروپا روز چهارشنبه اعلام کرد که کشورهای عضو این اتحادیه پس از هفته‌ها مذاکره بر سر بسته نوزدهم تحریم‌ها علیه روسیه به توافق رسیدند.مهم‌ترین بخش این بسته شامل ممنوعیت کامل واردات گاز طبیعی مایع از روسیه، افزودن ده‌ها شرکت جدید به فهرست تحریم‌ها و محدود کردن سفر دیپلمات‌های روسی در داخل اتحادیه اروپا است.به گزارش مجله «پولیتیکو»، هدف اصلی این بسته، کاهش منابع مالی کرملین عنوان شده است. اما برخی کشورهای اروپایی از جمله اسلواکی و مجارستان در ابتدا با این بسته مخالفت کردند و نسبت به پیامدهای اقتصادی آن برای صنایع داخلی هشدار دادند.در نهایت، پس از دریافت تضمین‌هایی از کمیسیون اروپا درباره حمایت از صنایع سنگین و خودروسازی، اسلواکی از مخالفت خود صرف‌نظر کرد و مسیر تصویب نهایی بسته هموار شد.این بسته همچنین ۱۱۷ کشتی جدید از ناوگان موسوم به «ناوگان سایه» روسیه را در فهرست تحریم قرار می‌دهد تا تعداد کل کشتی‌های تحریم‌شده به ۵۵۸ فروند برسد.اتحادیه اروپا اعلام کرده است که اندازه این ناوگان بین ۶۰۰ تا ۱۴۰۰ کشتی متغیر است.ریاست دانمارکی اتحادیه اروپا اعلام کرد در صورت نبود اعتراض دیگر اعضا، این بسته تا صبح پنجشنبه رسماً اجرایی خواهد شد.
گسترش فهرست شرکت‌های مشمول؛ تمرکز بر چین
رهبران اتحادیه اروپا در نشست بروکسل که احتمالاً با حضور ولودیمیر زلنسکی برگزار می‌شود، قرار است بر ادامه حمایت از کی‌یف تأکید کنند و استفاده از دارایی‌های مسدودشده روسیه برای کمک به اوکراین را بررسی نمایند.همچنین، فهرست شرکت‌های غیرروسی که به گفته اروپا به روسیه در دور زدن تحریم‌ها کمک می‌کنند، به‌طور قابل‌توجهی گسترش یافته است.در این فهرست جدید، ۴۵ شرکت دیگر افزوده شده‌اند، از جمله ۱۲ شرکت چینی، دو شرکت تایلندی و سه شرکت هندی.اما بر اساس گزارش «رویترز»، این بسته شامل چهار نهاد چینی از جمله دو پالایشگاه نفت، یک شرکت تجاری و یک نهاد فعال در دور زدن تحریم‌ها است. منابع اروپایی گفته‌اند برخی از این شرکت‌ها در تابستان گذشته به‌دلیل خرید نفت خام روسیه از ناوگان سایه، زیر نظر اتحادیه اروپا بوده‌اند.
اما قیمت نفت دیروز پنجشنبه حدود ۲.۵ درصد افزایش یافت و روند صعودی خود را که از جلسه قبل آغاز شده بود، ادامه داد. این رشد قیمت‌ها ناشی از نگرانی‌ها درباره کاهش عرضه پس از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه دو شرکت بزرگ نفتی روسیه، «روسنفت» و «لوک‌اویل»، در پی جنگ اوکراین بود.قراردادهای آتی نفت برنت با ۱.۵۶ دلار معادل ۲.۴۹ درصد افزایش به ۶۴.۱۵ دلار در هر بشکه رسید. همچنین قراردادهای آتی نفت خام وست تگزاس آمریکا با ۱.۵۳ دلار معادل ۲.۶۲ درصد افزایش به ۶۰.۰۳ دلار رسیدند. پس از اعلام تحریم‌ها، قیمت هر دو نوع نفت بیش از دو دلار در هر بشکه جهش کرد که بخشی از آن نیز به دلیل کاهش ناگهانی ذخایر نفتی آمریکا بود.با این حال، تردید بازار نسبت به اینکه تحریم‌های آمریکا بتوانند تغییر قابل توجهی در میزان عرضه نفت ایجاد کنند، باعث محدود شدن رشد قیمت‌ها شد.
تحریم‌های تازه آمریکا و اروپا، نشان‌دهنده تداوم استفاده از فشار اقتصادی به‌عنوان ابزار سیاسی است؛ در حالی که روسیه با وجود محدودیت‌ها، همچنان یکی از بازیگران اصلی بازار جهانی انرژی باقی مانده و مسیرهای جایگزینی برای صادرات خود یافته است.در مقابل، کارشناسان هشدار می‌دهند تداوم این سیاست‌ها می‌تواند هزینه‌های انرژی در اروپا را افزایش دهد و صنایع وابسته به سوخت را در وضعیت دشوارتری قرار دهد، موضوعی که به‌ویژه در آستانه زمستان، چالشی جدی برای دولت‌های اروپایی محسوب می‌شود.با وجود اینکه در سایه تحریم‌های سه ساله علیه روسیه درآمد نفتی کاهش یافته و رشد اقتصادی روسیه به حدود یک درصد رسیده، اما اقتصاد این کشور همچنان توان تأمین هزینه‌های جنگ را دارد و مسیرهای جایگزینی برای صادرات نفت و درآمدها یافته است.روسیه با فروش نفت به هند و چین و استفاده از «ناوگان پنهان» نفتکش‌ها جریان درآمدی خود را حفظ کرده و ذخایر ارزی پیشین، حمایت صنایع دفاعی و همکاری با شرکای آسیایی باعث ثبات نسبی اقتصاد شده است. به‌رغم فشارها، نارضایتی عمومی کنترل شده و کشور توانسته تاب‌آوری خود را نشان دهد.از سوی دیگر، آمریکا و اروپا در اجرای تحریم‌ها کامل عمل نکرده‌اند و بخشی از تجارت انرژی و مالی روسیه همچنان فعال است. تحریم‌ها هزینه جنگ را بالا برده‌اند، اما بدون ابزار نظامی نتوانسته‌اند رفتار روسیه را تغییر دهند. روسیه با استمرار روابط بین‌المللی و انعطاف اقتصادی، توانسته مسیر خود را حفظ کند.
