در حالی که سوریه هنوز از تبعات سقوط نظام سابق خود رهایی نیافته و حکومت جدید الجولانی در دمشق درگیر تثبیت قدرت و مقابله با بحران‌های سیاسی و اقتصادی است، تحرکات نظامی و امنیتی رژیم صهیونیستی در جنوب این کشور ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است.بر اساس گزارش نهادهای حقوقی، ارتش اسرائیل طی ماه‌های گذشته بیش از ۲۰۰ عملیات نفوذ و حمله در جنوب سوریه انجام داده و مساحتی حدود ۶۰۰ کیلومتر مربع را هدف قرار داده است. این تحرکات هم‌زمان با طرحی موسوم به «کریدور داوود» از سوی رسانه‌ها و اندیشکده‌های صهیونیستی، نگرانی‌های گسترده‌ای را درباره مقاصد واقعی تل‌آویو در سرزمین شام برای چپاول منابع و ثروت‌های این کشور را برانگیخته است.
کریدور داوود؛ از اسطوره تا نقشه اقتصادی
به گفته پژوهشگران، آنچه اسرائیل از آن به عنوان کریدور داوود یاد می‌کند، بخشی از طرح کهن و ادعایی «اسرائیل بزرگ» است؛ مفهومی که ریشه در تفکرات ایدئولوژیک و دینی صهیونیسم دارد و از آن به عنوان بازسازی مرزهای فرضی «دولت داوود» در متون توراتی یاد می‌شود.این کریدور از شمال فلسطین اشغالی آغاز می‌شود، از ارتفاعات جولان عبور کرده و از استان‌های درعا و السویداء در جنوب سوریه می‌گذرد. سپس مسیر خود را از صحرای شرق حمص و دیرالزور تا مرز سوریه با ترکیه و عراق امتداد می‌دهد و در نهایت به منطقه کردستان عراق ختم می‌شود.بر اساس تحلیل مرکز گفت‌وگوی سوری، هدف راهبردی اسرائیل از این طرح، ایجاد شریان اقتصادی ـ نظامی پیوسته‌ای است که تل‌آویو را به منابع انرژی شرق سوریه و عراق متصل کند و از این طریق، وابستگی اقتصادی خود را به مسیرهای دریایی و محدودیت‌های جغرافیایی فعلی کاهش دهد.
دکتر «محمد سالم» پژوهشگر مرکز مذکور می‌گوید: «این طرح در واقع ترجمه اقتصادیِ یک ایدئولوژی کهن صهیونیستی است که از زمان تئودور هرتزل تاکنون در قالب‌های مختلف مطرح بوده است؛ ایدئولوژی‌ای که می‌خواهد مرزهای توراتی را به واقعیت ژئوپلیتیک تبدیل کند.»او تأکید می‌کند که اسرائیل در پی دستیابی به عمق راهبردی جدید و منابع انرژی است و در سایه خلأ سیاسی پس از سقوط نظام سابق سوریه، این فرصت را برای خود فراهم دیده است تا خطوط نفوذ اقتصادی و امنیتی تازه‌ای را در خاک سوریه ترسیم کند.
چالش‌های جغرافیایی و هزینه‌های کلان
از نگاه کارشناسان اقتصادی و نظامی، اجرای چنین کریدوری بیش از آنکه مزیت اقتصادی برای رژیم صهیونیستی داشته باشد، با چالش‌های سنگین مالی و زیرساختی روبه‌روست.دکتر «محمد زعل السلوم»، پژوهشگر جغرافیای جنوب سوریه، می‌گوید: «عبور از این مناطق برای هر ارتشی کابوس است. مساحت زمین‌هایی که باید تحت کنترل قرار گیرند بیش از ۳۰ برابر نوار غزه است؛ از دره یرموک تا سهل حوران و بادیه دیرالزور، همه مناطقی سخت‌گذر و ناامن‌اند.»او می‌افزاید: «اگر اسرائیل بخواهد چنین مسیری را عملی کند، باید میلیاردها دلار برای راه‌سازی، امنیت، لجستیک و تأمین سوخت هزینه کند، تازه در مناطقی که جمعیت آن با هرگونه نفوذ اسرائیلی دشمنی تاریخی دارد.»کارشناسان بر این باورند که هزینه اقتصادی چنین پروژه‌ای چندین برابر منافع احتمالی آن است؛ زیرا هر متر از این مسیر نیازمند استقرار نظامی دائمی، تأمین زیرساخت‌های حمل‌ونقل و مقابله با مقاومت‌های محلی است.
جامعه و جمعیت؛ مانع بزرگ در برابر نفوذ اقتصادی
از منظر دموگرافیک نیز، تحقق کریدور داوود غیرممکن به نظر می‌رسد.به گفته دکتر «طلال المصطفی»، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه دمشق، مناطق واقع در مسیر این کریدور مملو از اقوام و طوایف مختلف است: عرب‌ها، دروزها، کردها و عشایر بادیه. «هیچ‌یک از این گروه‌ها خود را بخشی از پروژه‌ای نمی‌دانند که از سوی دشمن تاریخی‌شان، اسرائیل طراحی شده باشد.»او تصریح می‌کند که جامعه سوریه علی‌رغم اختلافات داخلی، در دشمنی با رژیم صهیونیستی یکپارچه است و هیچ پایگاه اجتماعی برای طرح‌های اسرائیلی وجود ندارد.مصطفی همچنین هشدار می‌دهد که مهاجرت‌ها و تغییرات جمعیتی ناشی از جنگ، هرچند ساختار برخی مناطق را دگرگون کرده، اما «هیچ خلأ جمعیتی قابل استفاده برای تل‌آویو ایجاد نکرده است.»در همین راستا، «محمد السکری» یک پژوهشگر در گفت‌وگو با الجزیره نیز می‌گوید: «اسرائیل می‌کوشد از طریق حمایت‌های به‌ظاهر انسان‌دوستانه، نفوذ خود را در میان نهادهای مدنی افزایش دهد، اما در عمل، جامعه محلی سوریه از هر نوع همکاری اقتصادی یا اجتماعی با اشغالگران پرهیز دارد.»
پیامدهای سیاسی و امنیتی؛ تهدیدی برای کل منطقه
از نظر تحلیلگران اقتصادی‌ـ‌سیاسی، کریدور داوود نه‌تنها طرحی توسعه‌ای نیست بلکه عامل بی‌ثباتی اقتصادی و سیاسی جدید در منطقه خواهد بود.به گفته‌ی «سمیر العبدالله» از مرکز حرمون، چنین مسیری به‌صورت عملی «دو پاره‌سازی سوریه» را رقم می‌زند و راه‌های تجاری بین سوریه، عراق و اردن را قطع می‌کند؛ موضوعی که می‌تواند به فلج اقتصادی گسترده در شرق شام منجر شود.او اضافه می‌کند: «در صورت اجرای این پروژه، تجارت زمینی ترکیه با کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز مختل خواهد شد که طبیعتاً واکنش سخت آنکارا را در پی خواهد داشت.»در همین زمینه، رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، نیز پیش‌تر تأکید کرده بود: «اجازه نخواهیم داد سوریه تجزیه شود، چه با کریدورهای تروریستی در شمال و چه با کریدورهای دیگر در جنوب.»منابع تحلیلی نزدیک به مسکو و تهران نیز بر این باورند که هرگونه تلاش اسرائیل برای ایجاد مسیر زمینی در خاک سوریه، با مقاومت منطقه‌ای روبه‌رو خواهد شد و ممکن است درگیری‌های نیابتی یا مستقیم تازه‌ای را در پی داشته باشد.
توان ارتش اسرائیل؛ بزرگنمایی رسانه‌ای
بر پایه مطالعات مرکز عربی پژوهش‌های سیاسی، رژیم صهیونیستی طی سال‌های اخیر بخش زیادی از توان رزمی خود را از دست داده است.این مرکز می‌نویسد: «ارتش اسرائیل تکیه سنگینی بر نیروی هوایی دارد، اما نیروهای زمینی و ذخیره آن به‌شدت تحلیل رفته‌اند و توان برگزاری جنگ‌های گسترده را ندارند.»سرلشکر بازنشسته «عبدالجبار العکیدی» نیز در گفت‌وگو با الجزیره تصریح کرده است که «اجرای کریدور داوود از نظر نظامی ناممکن است؛ ارتش اسرائیل نه توان انسانی کافی دارد و نه می‌تواند با تکیه بر هواپیماها بر چنین مسیری مسلط شود.»به گفته او، تحقق این طرح نیازمند «اشغال زمینی گسترده» در عمق سوریه است که نه تنها غیرعملی، بلکه تحریک‌آمیز و پرهزینه است.کارشناس منطقه‌ای دیگر، «عبدالله الأسعد»، نیز هشدار داده است که ارتش اسرائیل «درگیر سنگینی لجستیکی و ضعف تحرک است» و تجربه جنگ دو ساله‌ی غزه نشان داده است که این ارتش در نبردهای زمینی طولانی دچار فرسایش شدید می‌شود.
رؤیای اقتصادی تل‌آویو در سرزمین بحران‌زده شام
بنابراین طرح کریدور داوود بیش از آنکه نقشه‌ای واقعی برای توسعه باشد، تجلی رؤیای اقتصادی و سیاسی تل‌آویو برای سلطه بر منابع منطقه است؛ رؤیایی که در برابر واقعیت‌های میدانی و انسانی سوریه رنگ می‌بازد.سوریه امروز، در سایه حکمرانی الجولانی و فروپاشی ساختارهای اقتصادی پیشین، با آینده‌ای مبهم روبه‌روست و هرگونه تحرک خارجی می‌تواند ثبات شکننده آن را از بین ببرد.اما در عین حال، تاریخ نشان داده است که سرزمین شام تسلیم طمع اقتصادی بیگانگان نمی‌شود و به‌نظر می‌رسد کریدور داوود نیز سرنوشتی جز شکست در میدان واقعیت نخواهد داشت.
