دونالد ترامپ یکی از دو رئیسجمهور تاریخ آمریکاست که دو دوره غیرپیاپی در قدرت بوده؛ دیگری گرووِر کلیولند است که این اتفاق برایش در قرن نوزدهم افتاد.رئیسجمهور آمریکا در سخنانش اشاراتی به امکان نامزدی برای دوره سوم هم داشته، در حالی که طبق قانون اساسی ایالات متحده، هر فرد فقط میتواند دو دوره چهار ساله رئیسجمهور باشد.اما پرسشی که اظهارات بخصوص اخیر ترامپ ایجاد کرده، این است که آیا چنین چیزی ممکن است و تا به حال اتفاق افتاده است؟در تاریخ آمریکا، فقط فرانکلین روزولت چهار بار رئیسجمهور شد (از سال ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۵). در آن زمان هنوز محدودیتی در قانون اساسی آمریکا برای تعداد ادوار ریاستجمهوری وجود نداشت. اما پس از دوران او، متمم بیستودوم تصویب شد تا روسایجمهور آمریکا حداکثر بتوانند در دو دوره خدمت کنند، چه این دو دوره پشت سر هم باشد، چه با فاصله.
کنگره آمریکا دو سال پس از مرگ روزولت، متمم بیستودوم قانون اساسی را تصویب کرد و این متمم از انتخابات سال ۱۹۵۲ اجرایی شد. از آن زمان تاکنون، هیچ رئیسجمهوری در آمریکا نتوانسته بیش از دو دوره خدمت کند.با این حال، ترامپ بارها به شوخی یا کنایه از احتمال ادامه ریاستجمهوریاش پس از دو دوره سخن گفته و حتی محصولاتی با برند «Trump 2028» را برای فروش عرضه کرده است.
او دو روز پیش در پاسخ به پرسش خبرنگاران گفت «خیلی دوست دارم این کار را انجام بدهم. در حال حاضر بهترین آمار دورانم را دارم».ترامپ پیشتر هم در مصاحبهای با شبکه انبیسی، اظهارات مشابهی درباره احتمال تلاش برای دوره سوم مطرح کرد و وقتی از او در مورد این احتمال پرسیده شد، گفت «خیلیها میخواهند این کار را بکنم. اما معمولاً به آنها میگویم که هنوز راه زیادی در پیش داریم، دوران دولت تازه شروع شده و فعلا روی آن متمرکزم». او همچنین در پاسخ به این که «آیا برنامههایی برای قانونی کردن امکان نامزدی در دوره سوم به او ارائه شده»، گفت «روشهایی وجود دارد که میشود این کار را انجام داد».
چطور ترامپ میتواند دوباره نامزد ریاستجمهوری شود؟
کارشناسان روشهایی را مطرح میکنند که یکی از آنها، تلاش برای تغییر قانون اساسی آمریکاست.اندی اوگلز، نماینده جمهوریخواه ایالت تنسی و از حامیان سرسخت ترامپ، در همین زمینه پیشنهادی ارائه داده که به افراد اجازه داده شود تا سه دوره غیرپیاپی رئیسجمهور شوند. تغییری که در صورت تصویب، باعث میشود ترامپ بلافاصله واجد شرایط دوره سوم شود، چون دو دوره ریاستجمهوری او پشتسرهم نبودهاند.اما قاضی بازنشسته جوزف کازگروو این احتمال را «تقریباً غیرممکن» توصیف کرده و توضیح داده که «روش معمول این است که دو سوم اعضای مجلس نمایندگان و سنا، یک اصلاحیه را پیشنهاد دهند و سپس سه چهارم ایالتها باید آن را تصویب کنند».در حال حاضر جمهوریخواهان تنها اکثریتی محدود دارند، ۲۱۹ کرسی در برابر ۲۱۳ در مجلس نمایندگان و ۵۳ در برابر ۴۷ در سنا و ۲۸ مجلس ایالتی را کنترل میکنند و برای تصویب اصلاحیه باید حمایت حداقل ۳۸ ایالت از ۵۰ ایالت جلب شود.کازگروو میگوید «با توجه به شکاف عمیق سیاسی در آمریکا، چنین اجماعی قابل تصور نیست. حتی اگر جمهوریخواهان هر دو مجلس را در اختیار داشته باشند، اکثریت آنقدر شکننده است که هیچ تغییری در متمم بیستودوم در این فضا ممکن نخواهد بود».خبرنگار آمریکایی جیمز متیوز هم معتقد است که ترامپ حتی برای جلب حمایت جنبش خودش یعنی ماگا (آمریکا را دوباره باعظمت کنیم) هم مشکل خواهد داشت، چه برسد به اکثریت کنگره.وی گفت «فکر نمیکنم جمهوریخواهان، همانهایی که ترامپ را به اینجا رساندند، از پایگاهش گرفته تا سرمایهگذاران بزرگ، او را کسی ببینند که در سه سال پیشرو برایشان دستاوردی داشته باشد».
علاوهبر این، اگر ترامپ بخواهد دوباره رئیسجمهور شود، در زمان آغاز دوره سوم ۸۲ ساله خواهد بود که او را به مسنترین رئیسجمهور تاریخ آمریکا بدل میکند.خبرنگار اسکاینیوز مارک استون هم با اشاره به اطرافیان ترامپ گفت «کسانی مثل مارکو روبیو و جیدی ونس هرچند فعلاً علنی نمیگویند، اما منتظر فرصتاند و چشم به ریاستجمهوری دوختهاند».خود ترامپ پیشتر از هر دوی آنها تمجید کرده و گفته بود که اگر با هم کار کنند، «غیرقابلتوقف» خواهند بود.
ترامپ میتواند قانون را دور بزند؟
روش دیگری که حامیان ترامپ مطرح کردهاند، این است که او بهعنوان معاون رئیسجمهور در انتخابات بعدی شرکت کند و سپس رئیسجمهور منتخب پس از پیروزی کنارهگیری کند. زیرا در آمریکا وقتی رئیسجمهور کنار میرود، خط جانشینی وجود دارد و معاون رئیسجمهور در رأس آن قرار دارد و به جایش مینشیند.جان فورتیر، پژوهشگر ارشد موسسه American Enterprise میگوید برخی حقوقدانان معتقدند این روش میتواند به ترامپ اجازه دهد دوباره رئیسجمهور شود، چرا که متمم بیستودوم قانون اساسی آمریکا مانع نامزدی برای دوره سوم است، نه ریاستجمهوری در دوره سوم.ترامپ خودش هم در مصاحبه با انبیسی نیوز به این روش اشاره کرد و گفت که اگر جیدی ونس برای انتخابات ۲۰۲۸ نامزد شود و بعد اختیار ریاستجمهوری را به ترامپ بسپارد، این امر ریاستجمهوری دوبارهاش را ممکن میکند. با این حال، فورتیر هشدار میدهد که این روش سایر متممها و شرایط قانون اساسی آمریکا را نادیده میگیرد که طبق آن هر کسی در خط جانشینی باید شرایط لازم برای ریاستجمهوری را داشته باشد و طبق متمم بیستودوم، ترامپ یا هر کسی که قبلاً دو دوره رئیسجمهور بوده، این شرایط را ندارد.ترامپ با اظهاراتی که دو روز پیش مطرح کرد، ظاهرا گرچه به این روش فکر کرده، اما آن را کنار گذاشته است. او به خبرنگاران گفت «فکر میکنم مردم این را دوست نخواهند داشت. خیلی زیرکانه است. درست نیست».
استاد حقوق انتخابات در دانشگاه نوتردام دِرک مولر هم معتقد است که ترامپ حتی نمیتواند برای معاونت ریاستجمهوری نامزد شود، زیرا به گفته او، «فردی که طبق قانون اساسی واجد شرایط ریاستجمهوری نباشد، واجد شرایط معاونت هم نخواهد بود».او وجود هر گونه «ترفند عجیب» قانونی که بتواند محدودیتهای ریاستجمهوری را دور بزند، رد کرد و گفت «دنبال کردن دوره سوم نیازمند پذیرش فوقالعاده مقامات فدرال و ایالتی و حتی دادگاهها و رأیدهندگان است».جان فورتیر گفت که شاید مطرح کردن این موضوع از سوی ترامپ، صرفاً برای اهداف سیاسی و نشان دادن قدرت باشد، نه اینکه واقعاً بخواهد دوباره نامزد شود.با این حال، نماینده دموکرات و مشاور حقوقی اصلی استیضاح اول ترامپ دانیل گلدمن در بیانیهای هشدار داد که «این اقدام نمونهای دیگر از تلاش آشکار ترامپ برای تصاحب دولت و تضعیف دموکراسی آمریکاست» و تاکید کرد که اگر جمهوریخواهان کنگره به قانون اساسی اعتقاد دارند، باید به طور علنی در مخالفت با جاهطلبیهای ترامپ موضعگیری کنند.