ریاض و واشنگتن در پی گسترش همکاریهای اقتصادی، دفاعی و سرمایهگذاریاند، از فروش اف۳۵ تا پروژههای مشترک فناوری و انرژی. با وجود نزدیکی بایدن و ترامپ به عربستان، شرط ریاض برای عادیسازی با اسرائیل همچنان تشکیل دولت مستقل فلسطین است؛ محوری که مسیر توافقها را پیچیده میکند.
بر اساس گفتههای یکی از مقامات دولت، این مراسم شام که سهشنبه در سالن شرقی کاخ سفید برگزار خواهد شد، با تمامی تشریفات یک دیدار رسمی همراه است و پایانبخش روزی پرکار برای ولیعهد در کاخ سفید خواهد بود؛ روزی که شامل دیدار مستقیم او با ترامپ نیز میشود. این مقام تاکید کرد که اعضای کنگره، مقامات دولتی و شماری از رهبران تجاری برجستهٔ آمریکا برای حضور در این ضیافت دعوت شدهاند.
این سفر، نخستین حضور محمد بن سلمان در آمریکا از زمان قتل جمال خاشقجی در سال ۲۰۱۸ است؛ روزنامهنگاری که در واشنگتن پست به انتقاد از حکومت سعودی میپرداخت. ترامپ در دورهٔ نخست ریاستجمهوری خود، پس از نتیجهگیری سیا مبنی بر اینکه بن سلمان دستور این ترور را صادر کرده، او را در برابر فشار و پیگرد بینالمللی محافظت کرد. رئیسجمهور آمریکا و برخی اعضای خانوادهاش همچنین روابط تجاری نزدیکی با ولیعهد و عربستان سعودی دارند. ترامپ پس از بازگشت به قدرت، بهسرعت شراکت واشنگتن با بن سلمان را تقویت کرد و ولیعهد و عربستان را در مرکز تلاشهای خود برای بازتعریف روابط با روسیه و ایجاد ثبات در خاورمیانه قرار داد.
از انزوای دیپلماتیک تا پذیرایی کاخ سفید؛ صعود دوبارهٔ ولیعهد سعودی
حمایت آشکار رئیسجمهور آمریکا از محمد بنسلمان، گامی مهم در مسیر بازسازی چهرهٔ بینالمللی مردی است که زمانی به عنوان «منفور سیاسی» شناخته میشد. این نمایش همراهی، درعینحال بازتابی از نگاه صرفاً معاملاتی ترامپ به سیاست خارجی آمریکا است؛ رویکردی که حتی زمانی که با ارزشهای اعلامشدهٔ آمریکایی همپوشانی ندارد، از حرکت بازنمیایستد. ترامپ بارها سرمایهگذاریهای کلان عربستان در اقتصاد آمریکا را یکی از ارکان وعدهٔ خود برای بازگرداندن رونق اقتصادی در دورهٔ دوم ریاستجمهوریاش معرفی کرده است.
به گفتهٔ یک مقام رسمی، علاوه بر اعضای کنگره، گروهی از مدیران ارشد شرکتهای بزرگ آمریکایی نیز در فهرست مهمانان شام سهشنبه شب کاخ سفید قرار دارند، هرچند او از بیان جزئیات بیشتر خودداری کرده است. محمد بنسلمان همچنین روز چهارشنبه در مرکز کندی واشنگتن میزبان نشست سرمایهگذاری مشترک آمریکا و عربستان خواهد بود؛ نشستی که شامل میزگردها و بحثهایی در حوزههایی همچون زیستفناوری، دفاع و فناوریهای سبز می شود.
ترامپ در یکی از نخستین سفرهای خارجی خود در دورهٔ دوم ریاستجمهوری، در ریاض با بنسلمان دیدار کرده بود. در آن سفر، دو طرف توافقنامهای راهبردی در حوزهٔ اقتصادی امضا کردند که بخشهایی چون معدن، انرژی و دفاع را دربرمیگرفت. ترامپ در همان دیدار قرارداد فروش تسلیحات به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار با عربستان را نهایی کرد و بنسلمان نیز وعدهٔ سرمایهگذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری در ایالات متحده را مطرح ساخت؛ هرچند برخی تحلیلگران نسبت به واقعبینانهبودن بخشی از این تعهدات تردید دارند.
اخلاق در حاشیه، معامله در مرکز؛ روایت تازهٔ روابط آمریکا و عربستان
جو بایدن نیز مسیر همکاری نزدیک با عربستان سعودی را ادامه داد و تا پیش از حملات حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، در آستانهٔ دستیابی به توافقی تاریخی با ریاض قرار داشت. اما جنگ اسرائیل در غزه این روند را متوقف کرد و اکنون چنین به نظر میرسد که محمد بنسلمان تنها در صورتی حاضر به امضای توافقی جامع با اسرائیل خواهد بود که تلآویو تضمینهایی روشن دربارهٔ تشکیل دولت مستقل فلسطین ارائه دهد.
پیش از بازگشت ترامپ به قدرت، دولت بایدن نیز به ارزیابی مشابهی دربارهٔ نحوهٔ تعامل با ولیعهد سعودی رسیده بود. بایدن که پس از قتل جمال خاشقجی در کارزار انتخاباتیاش وعده داده بود عربستان را به «کشوری مطرود» در عرصهٔ جهانی تبدیل کند، در سفر سال ۲۰۲۲ خود به خاورمیانه با محمد بنسلمان مشتبهمشت خوشآمد گفت و نشستی رسمی با رهبر دوفاکتوی عربستان برگزار کرد؛ رویدادی که از نگاه بسیاری نشانهٔ عقبنشینی واشنگتن از مواضع اخلاقی اعلامشدهاش تلقی شد.
روابط ترامپ با عربستان اما فراتر از منافع دولت آمریکا امتداد مییابد. «سازمان ترامپ» که اکنون توسط پسران او اداره میشود، برنامهٔ ساخت یک ملک جدید با برند ترامپ در ریاض را دنبال میکند و پروژهٔ دیگری به نام «برج ترامپ جده» را نیز در ساحل دریای سرخ پیش میبرد. در همین حال، محمد بنسلمان از شرکای تجاری جرد کوشنر، داماد ترامپ محسوب میشود؛ شرکتی سرمایهگذاری خصوصی که کوشنر هدایت آن را برعهده دارد، میلیاردها دلار سرمایه از منابع خارجی از جمله دولت عربستان سعودی دریافت کرده است.