در کنار حملات گاه و بیگاه ارتش اسرائیل در مناطق مختلف غزه، علیرغم آتشبس، همزمان، جبههای جدید در فضای دیجیتال شکل گرفته است؛ در این جبهه، هوش مصنوعی به ابزاری کلیدی برای هدایت جنگ، تصمیمگیری نظامی و کنترل اوضاع تبدیل شده است.وبسایت تحلیلی الخنادق در گزراشی نوشت که بررسیهای رسانهای نشان میدهد که «در کنار ویرانی گسترده و کشتار غیرنظامیان، شرکتهای بزرگ فناوری آمریکایی بهدنبال بهرهبرداری از جنگ غزه هستند». این وبگاه میافزاید: «این بهرهبرداری تنها به بازسازی محدود نمیشود، بلکه شامل ایجاد سامانههای نظارتی جدید برای کنترل مردم غزه نیز هست».الخنادق با استناد به تحقیقات رسانهای، از جمله گزارشی که مجله «+972» در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۵ منتشر کرده، تصریح میکند: «ارتش اسرائیل بهطور گسترده از فناوریهای هوش مصنوعی استفاده کرده است».به نوشته این وبگاه، این فناوریها توسط شرکتهایی مانند «مایکروسافت»، «گوگل»، «آمازون» و همچنین شرکتهای فعال در حوزه نظارت و تحلیل داده از جمله «پالانتیر» و «دیتاماینر» طراحی شدهاند.
در ادامه آمده است: «این ابزارها صرفاً نقش پشتیبانی فنی ندارند، بلکه مستقیماً در شناسایی اهداف، دستهبندی ساکنان غزه و پردازش سریع اطلاعات میدانی به کار گرفته میشوند؛ به این ترتیب، این شرکتها عملاً به بخشی از سازوکار اداره جنگ تبدیل شدهاند».مرکز آمریکایی مدیریت جنگ در جنوب فلسطین اشغالیوبگاه تحلیلی الخنادق مینویسد: از اواسط ماه اکتبر، حدود دویست نیروی نظامی آمریکا در یک پایگاه بزرگ نظامی در جنوب فلسطین اشغالی مستقر شدهاند؛ این پایگاه در فاصله حدود بیست کیلومتری شمال نوار غزه قرار دارد و در آن، مرکزی با عنوان «مرکز هماهنگی غیرنظامی ـ نظامی» راهاندازی شده است.به نوشته الخنادق، «بهصورت رسمی اعلام شده است که این مرکز برای اجرای طرح آمریکا در دوره پس از جنگ فعالیت میکند». هدف این طرح شامل «خلع سلاح حماس، بازسازی غزه و ایجاد شرایط ثبات» عنوان شده است.با این حال، الخنادق به نقل از بررسی «+972» تأکید میکند: «این مرکز تنها یک نهاد هماهنگکننده سیاسی یا انسانی نیست، بلکه در عمل به محلی برای حضور شرکتهای خصوصی نظارتی آمریکا تبدیل شده است».طبق این گزارش، شرکتهای «پالانتیر» و «دیتاماینر» حضور مستقیم در این مرکز داشتهاند و این موضوع نشان میدهد جنگ غزه به فرصتی اقتصادی برای شرکتهای بزرگ فناوری آمریکا تبدیل شده است.
پالانتیر؛ هوش مصنوعی در خدمت عملیات نظامیالخنادق مینویسد: در میان این شرکتها، نام «پالانتیر» بیش از دیگران دیده میشود؛ این شرکت که ارتباط نزدیکی با نهادهای امنیتی آمریکا دارد، سامانهای به نام «میون» را در اختیار این مرکز قرار داده است.در توضیح عملکرد این سامانه آمده است: «این سامانه با استفاده از هوش مصنوعی، دادههایی مانند تصاویر ماهوارهای، اطلاعات پهپادها، شنود ارتباطات و دادههای اینترنتی را جمعآوری و بررسی میکند». هدف از این کار، کمک به فرماندهان نظامی برای تصمیمگیری سریع در میدان نبرد عنوان شده است.طبق این گزارش، این سامانه پیشتر در عملیاتهای نظامی آمریکا در یمن، سوریه و عراق استفاده شده بود. در تابستان سال گذشته، پالانتیر قراردادی چند میلیارد دلاری با ارتش آمریکا برای ارتقای این سامانه امضا کرد و این قرارداد نشان میدهد استفاده از هوش مصنوعی به بخش مهمی از سیاستهای نظامی آمریکا تبدیل شده است.از سوی دیگر پالانتیر از ژانویه ۲۰۲۴ همکاری مستقیم خود با ارتش اسرائیل را آغاز کرد و در پی این همکاری، دفتر این شرکت در تلآویو گسترش یافت و نیروهای فنی جدید جذب شدند.به نوشته الخنادق، «این همکاری در حالی انجام شد که همزمان، اتهامهای گستردهای درباره ارتکاب جنایتهای جنگی در غزه مطرح بود، با این حال مدیرعامل پالانتیر بهصورت علنی از این همکاری دفاع کرده و به انتقاد از کسانی پرداخت که از شرکتهای فناوری به جهت همکاری با ارتش اشغالگر انتقاد میکردند.
دیتاماینر؛ رصد مردم در فضای مجازیوبگاه تحلیلی الخنادق در ادامه نوشت: در کنار پالانتیر، شرکت «دیتاماینر» نیز در این مرکز حضور دارد و در زمینه رصد فضای مجازی فعالیت میکند».در ادامه آمده است: «دیتاماینر با استفاده از ارتباط نزدیک با شبکههای اجتماعی، بهویژه شبکه اجتماعی ایکس، اطلاعات فوری درباره واکنشها، تجمعها و فضای عمومی در اختیار نهادهای امنیتی قرار میدهد».طبق این گزارش، «این شرکت فعالیت خود را با همکاری اداره تحقیقات فدرال آمریکا آغاز کرد و با دسترسی به اطلاعات کاربران، بهتدریج، به یکی از ابزارهای اصلی دستگاههای امنیتی آمریکا تبدیل شد».در ادامه گزارش آمده است: «از این فناوری برای رصد اعتراضهای داخلی در آمریکا، پیگیری فعالان اجتماعی و همچنین نظارت بر تجمعهای حامی فلسطین استفاده شده است».تلاش برای کنترل غزه با ابزارهای جدیددر بخش پایانی این گزارش آمده است: «این شواهد نشان میدهد آمریکا و اسرائیل بهدنبال تغییر شیوه کنترل بر غزه هستند و بهجای حضور مستقیم نظامی، تمرکز آنها بر استفاده از فناوری، نظارت دیجیتال و هوش مصنوعی قرار گرفته است».بنابراین هرچند در طرحهای مطرحشده، از کاهش حضور نظامی و بازسازی غزه سخن گفته میشود، اما در عمل هدف، ایجاد شیوههای تازه برای کنترل مردم غزه است.
«الخنادق» با اشاره به تجربههای گذشته مینویسد: «طرحهایی که با عنوان بازسازی یا کمک سیاسی مطرح شدهاند، در بسیاری از موارد به ادامه اشغال با روشهای جدید منجر شدهاند؛ اکنون نیز غزه به محلی برای آزمایش سامانههای نظارتی و فناوریهای جدید تبدیل شده است».در این مسیر، شرکتهای بزرگ فناوری آمریکایی نقش فعالی دارند و در مجموع، آمریکا و اسرائیل تلاش دارند به بهانه بازسازی، شیوههای تازهای برای کنترل مردم غزه ابداع کنند؛ شرکتهای فناوری نیز با سکوت در برابر نقش خود، عملاً به بخشی از این روند تبدیل شدهاند.
