رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، روز یکشنبه با همتای اوکراینی خود، ولودیمیر زلنسکی، دیدار کرد و گفت که دو طرف «شاید بسیار نزدیک» به توافقی برای پایان دادن به جنگ با روسیه هستند.
با این حال، جزئیات کمی در مورد چگونگی حل مسائل بحثبرانگیز بین طرفین جنگ، یعنی واگذاری سرزمینها و تضمینهای امنیتی برای اوکراین، ارائه شد.
در ادامه، مهمترین نکات اختلافی پس از هفتهها دیپلماسی فشرده آورده شده است:
اختلاف سرزمینی
روسیه که در فوریه ۲۰۲۲ به اوکراین حمله کرد، حدود ۱۱۶ هزار کیلومتر مربع از خاک اوکراین (۱۹.۲درصد) را در کنترل دارد. این تقریباً ۱.۲درصد بیشتر از سه سال پیش است. نیروهای روسیه در سال ۲۰۲۵ با سریعترین سرعت از زمان ۲۰۲۲ پیشروی کردهاند.
روسیه میگوید کریمه، که در ۲۰۱۴ به تصرف مسکو درآمد، مناطق دونتسک و لوهانسک (با نام دنباس) و همچنین زاپوریژیا و خارکوف اکنون بهطور قانونی بخشی از روسیه هستند. بیشتر جامعه بینالمللی این مناطق را بهطور غیرقانونی ضمیمه شده میداند.
اما روسیه نتوانسته هدف اصلی خود یعنی تصرف کامل دنباس را محقق کند و روز دوشنبه دوباره خواستار خروج اوکراین از منطقه دونتسک شد که هنوز حدود ۵ هزار کیلومتر مربع در اختیار اوکراین است، در صورتی که میخواهد صلح برقرار شود.
کرملین افزود که اگر کییف به توافق نرسد، مناطق بیشتری را از دست خواهد داد.
کییف واگذاری مناطقی که نزدیک به چهار سال است از آن دفاع میکند را رد میکند و میگوید میخواهد جنگ در خطوط فعلی متوقف شود. ترامپ و زلنسکی هر دو گفتند که آینده دنباس هنوز مشخص نشده، اگرچه ترامپ اظهار داشت مذاکرات «در مسیر درست» پیش میرود.
طرح اولیه ۲۸ بندی صلح ایالات متحده، برای مصالحه، پیشنهاد ایجاد منطقه آزاد اقتصادی در صورت خروج اوکراین از دنباس را داده بود، اما مشخص نیست این منطقه چگونه عمل خواهد کرد.
روسیه همچنین کنترل کامل مناطق زاپوریژیا و خارکوف را در اختیار ندارد و بخشهایی کوچک از خارکف، سومی، میکولایف و دنیپروپتروفسک را در اختیار گرفته است. روزنامه کومرسانت گزارش داد که پوتین ممکن است برای تبادل برخی سرزمینهای تحت کنترل نیروهای روسیه در مناطق دیگر اوکراین، حاضر به معامله باشد، اما به نظر نمیرسد این اتفاق رخ دهد.
۲. تضمینهای امنیتی چگونه خواهند بود؟
اوکراین که از تضمینهای شکستخورده همپیمانان در گذشته محتاط است، میگوید به تضمینهای امنیتی محکمی نیاز دارد تا از حمله دوباره روسیه جلوگیری شود.
زلنسکی گفت که چارچوب صلح پیشنهادی، شامل تضمینهای امنیتی آمریکا برای اوکراین به مدت ۱۵ سال است و او از ترامپ خواسته تضمینهایی تا ۵۰ سال ارائه دهد.
ترامپ میخواهد اروپا بخش اعظم تضمینها را ارائه دهد، هرچند با حمایت آمریکا، اما شکل دقیق این تضمینها نامشخص است. روسیه نیز اعلام کرده هرگونه استقرار نیروهای خارجی در اوکراین غیرقابل قبول است.
روسیه همچنین خواستار محدودیت در اندازه ارتش اوکراین، حفاظت روس زبان ها و پیروان ارتدوکس در اوکراین و بیطرفی اوکراین شده است. کییف میگوید که روس زبان ها تحت حفاظت هستند و اوکراین مطابق قوانین اتحادیه اروپا عمل میکند. طبق پیشنهاد ۲۰ بندی اوکراین، ارتش این کشور در قدرت فعلی خود یعنی ۸۰۰ هزار نفر حفظ خواهد شد.
۳. نقش ناتو
یکی از خواستههای اصلی پوتین برای پایان دادن به جنگ این است که رهبران غربی بهطور مکتوب متعهد شوند که گسترش ناتو به سمت شرق متوقف شود.
طرحهای اولیه صلح آمریکا شامل بند عدم توسعه بیشتر ناتو بود، اوکراین موظف میشد در قانون اساسی خود اعلام کند که به ناتو نخواهد پیوست و ناتو موظف میشد در قوانین خود بندی برای عدم پذیرش اوکراین در آینده داشته باشد.
اوکراین در کوتاهمدت به بازار اروپا دسترسی ترجیحی پیدا میکرد، در حالی که درخواست عضویت در اتحادیه اروپا بررسی میشد.
در چارچوب پیشنهادی اوکراین، ایالات متحده، ناتو و کشورهای اروپایی تضمینهای امنیتی ارائه میکنند که مشابه ماده ۵ پیمان ناتو، بند دفاع جمعی، خواهد بود.
۴. مسائل مالی و داراییهای مسدودشده روسیه
پیشنهادات اولیه آمریکا بیان میکند که روسیه، تحت تحریمهای غربی، دوباره وارد اقتصاد جهانی شود و به گروه هشت دعوت شود.
ایالات متحده پیشنهاد داده توافق بلندمدتی با روسیه برای توسعه «انرژی، منابع طبیعی، زیرساخت، هوش مصنوعی، مراکز داده، استخراج فلزات کمیاب در قطب شمال و سایر فرصتهای مشترک شرکتی» امضا شود.
رهبران اتحادیه اروپا در دسامبر تصمیم گرفتند ۹۰ میلیارد یورو وام به اوکراین بدهند تا دفاع این کشور در دو سال آینده تأمین شود و از داراییهای مسدود شده روسیه استفاده نکنند.
۵. مسائل هستهای، انتخابات و کسبوکار
حرکتهای صلح ممکن است شامل از سرگیری مذاکرات کنترل تسلیحات هستهای میان روسیه و آمریکا باشد.
آینده نیروگاه هستهای زاپوریژیا، که در خاک اوکراین و تحت کنترل روسیه است، نامشخص است.
گزارشها حاکی است که روسیه ممکن است سهام بخش منابع طبیعی خود را به شرکتهای آمریکایی پیشنهاد دهد.
واشنگتن ایده برگزاری انتخابات در اوکراین را مطرح کرده است. پوتین میگوید حکومت کییف مشروعیت خود را از دست داده، زیرا پس از پایان دوره انتخاباتی زلنسکی انتخابات برگزار نکرده است. کییف میگوید نمیتواند در شرایط حکومت نظامی و دفاع از سرزمین خود انتخابات برگزار کند.
