زمینلرزه جمعه گذشته بزرگترین زلزله ثبت شده در تاریخ ژاپن است. زلزله ای که بسیار قدرتمندتر از آن چیزی بود که دانشمندان انتظار آن را داشتند. اکنون دانشمندان به دنبال یافتن علت بزرگی این زلزله هستند.

به گزارش افکارنیوز، خبرآنلاین نوشت:
«این زلزله درس تواضع و فروتنی است.» گوینده این جمله امیل اوکال است، متخصص ژئوفیزیک دانشگاه شمال‌غربی ایلی‌نویز که زمین‌لرزه‌های بزرگ و سونامی را مطالعه می‌کند. متخصصان اندکی گمان می‌کردند که نواحی لرزه‌خیز نزدیک سندای قادر باشند زمین‌لرزه‌هایی به قدرت ۹.۰ ریشتر تولید کنند؛ زمین‌لرزه‌ای که بزرگ‌ترین زلزله ثبت شده در تاریخ ژاپن است. اوکال و همکارانش می‌خواهند بدانند که چرا حادثه اخیر ژاپن بسیار قدرتمندتر از آن چیزی بود که خیلی‌ها انتظار آن را داشتند. آنها همچنین قصد دارند دریابند که این مساله از نظر خطرات لرزه‌ای، چه معنایی برای ژاپن و سایر نقاط دنیا دارد.

به گزارش نیچر، این زلزله در امتداد یک شکاف صفحه زمین رخ داد، جایی‌که کف اقیانوس آرام به زیر صفحه تکتونیکی که بخش شمال ژاپن بر روی آن قرار دارد، فرو رفته است. جابجایی صفحات تکتونیکی به زیر یکدیگر باعثبروز بزرگ‌ترین زلزله‌های تاریخ می‌شود، مانند زلزله ۹.۵ ریشتری شیلی در سال ۱۹۶۰/۱۳۳۹، و یا زلزله ۹.۱ ریشتری سوماترای اندونزی در سال ۲۰۰۴ / ۱۳۸۳. اما متخصصان ژئوفیزیک تصور می‌کردند که زلزله‌های بزرگ ناشی از حرکت این صفحات تنها در جایی رخ می‌دهد که پوسته اقیانوسی جوان‌تر به سمت گوشته زمین حرکت می‌کند. تصور می‌شد که پوسته قدیمی‌تر که سردتر و متراکم‌تر است، راحت‌تر به سمت پایین سر می‌خورد و در نتیجه باعثایجاد زلزله‌های کوچک‌تری می‌شود. پوسته اقیانوسی واقع در شمال‌شرق ژاپن که در حدود ۱۴۰ میلیون سال قبل شکل گرفته است، جز قدیمی‌ترین صفحات تکتونیکی زمین به شمار می‌رود.

مدارک باستانی
تاریخچه منطقه سندایی نیز در ظاهر تاییدی بر این تصور دانشمندان بود. هیرو کاناموری، زلزله‌شناس موسسه فناوری کالیفرنیا در پاسادانا می‌گوید: «این ناحیه اگرچه یک ناحیه لرزه‌خیز بوده، اما از نظر لرزه‌شناسی منطقه پرخطری محسوب نمی‌شد.» در چند صد سال گذشته، جابجایی صفحه ساحلی منطقه سندایی باعثبروز زمین‌لرزه‌هایی با حداکثر شدت ۸ ریشتر شده بود؛ اما هیچ‌گاه زمین‌لرزه‌ای ۹ ریشتری که ۳۰ برابر انرژی بیشتری آزاد می‌کند در این منطقه مشاهده نشده بود.

با توجه به این تاریخچه، زلزله‌شناسان ژاپنی تصور نمی‌کردند که وقوع زلزله‌های بزرگ در منطقه سندایی یک تهدید محسوب شود. به همین دلیل اگرچه این منطقه یکی از مستعدترین مناطق ژاپن برای وقوع سونامی بود، اغلب دیواره‌های دریایی که نقاط ساحلی این منطقه ساخته شده‌اند، برای متوقف کردن موج‌هایی به مراتب کوتاه‌تر از ارتفاع ۱۳ تا ۱۵ متر احداثشده بودند. همین موج‌های غول‌آسا بودند که با هجوم به خطوط ساحلی منطقه، بخش اعظم خرابی را به بار آوردند و بحران هسته‌ای فعلی را در این منطقه رقم زدند.