سهم رقبای سنتی حزب الله از کابینه جدید لبنان

 بعد از 45 روز رایزنی صورت گرفته از سوی سعد حریری نخست وزیر لبنان، وی در نهایت موفق شد دولت این کشور را متشکل از 30 عضو تشکیل داده و آن را به پارلمان معرفی کند. دیشب در همین رابطه سه مراسم تحت عنوان پذیرش استعفای دولت تمام سلام نخست وزیر پیشبرد امور و معرفی سعد حریری به عنوان نخست وزیر جدید و اعلام و امضای تشکیل دولت جدید لبنان صورت گرفت. دو دستور اول از سوی میشل عون رئیس‌جمهور لبنان به امضا رسید و دستور سوم را نیز عون و حریری امضا کردند.

 

اسامی وزرای کابینه جدید لبنان به شرح زیر است:

سعد الدین الحریری نخست وزیر.

غسان حاصبانی معاون نخست وزیر و وزیر بهداشت.

مروان حمادة وظیفه تربیت و آموزش عالی.

طلال ارسلان وزیر مهاجرین.

غازی زعیتر وزیر کشاورزی.

میشال فرعون وزیر مشاور در امور برنامه‌ریزی.

علی قانصو وزیر مشاور در امور مجلس و نمایندگان.

علی حسن خلیل وزیر امور مالی.

محمد فنیش وزیر جوانان و ورزش.

جان اوغاسابیان وزیر مشاور در امور زنان.

یعقوب الصراف وزیر دفاع ملی.

جبران باسیل وزیر امور خارجه .

حسین الحاج حسن وزیر صنایع.

سلیم جریصاتی وزیر دادگستری .

نهاد المشنوق وزیر کشور .

محمد کبارة وزیر کار.

ایمن شقیر وزیر مشاور در امور حقوق بشر.

جمال الجراح وزیر ارتباطات.

معین المرعبی وزیر مشاور در امور آوارگان.

غطاس خوری وزیر فرهنگ.

بیار رفول وزیر مشاور در امور ریاست جمهوری

نیقولا توینی وزیر مشاور در امور مبارزه با فساد.

طارق الخطیب وزیر محیط زیست.

عنایة عز الدین وزیر مشاور در امور توسعه اداری.

یوسف فینیانوس وزیر حمل‌ونقل و اشتغال عمومی

ملحم الریاشی وزیر امور رسانه ای.

بیار ابی عاصی وزیر امور اجتماعی.

اوادیس کدنیان وزیر گردشگری.

سیزار ابی خلیل وزیر انرژی و آب.

رائد خوری وزیر اقتصاد و تجارت.

 
 
 نقاط قوت وضعف کابینه میشل عون/ رقبای سنتی حزب الله چه سهمی از دولت جدید لبنان را کسب کردند/
 

تشکیلات جدید کابینه تعدادی از پست‌های جدید را در میان خود می‌بیند که از جمله آنها می‌توان به وزارت آوارگان ، وزارت امور مبارزه با فساد، وزارت امور مرتبط با ریاست جمهوری، وزارت زنان و وزارت حقوق بشر اشاره کرد. تشکیلات کابینه جدید ظهر روز چهارشنبه در کاخ ریاست جمهوری بعبدا حاضر خواهند شد تا اولین نشست شورای وزیران به ریاست رئیس جمهوری برگزار شود.

 

حریری در سخنانی بعد از اعلام تشکیل دولت وفاق ملی در کاخ بعبدا که دیشب صورت گرفت، تأکید کرد که این دولت  اهتمام خود را برای حل و فصل بحران‌های موجود در کشور به کار خواهد بست. وی افزود که دولت جدید با همکاری مجلس و نمایندگان، به قانون جدیدی برای برگزاری انتخابات در زمان مقرر خود خواهد رسید. وی همچنین از ارائه پیشنهاداتی برای حزب الکتائب برای حضور در این دولت خبر داد ولی گفت که حزب مذکور این پیشنهادات را رد کرده است. وی افزود که به دنبال ایجاد دو موسسه مربوط به زنان در مجلس نمایندگان خواهد بود و کمیسیونی را برای تدوین بیانیه وزارتی تشکیل خواهد داد تا دولت جدید بتواند رأی اعتماد پارلمان را نیز به دست آورد.

 

نخست وزیر لبنان این دولت را اولین دولت در دوره جدید معرفی کرده و تأکید کرد که تشکیل دولت فرصتی مناسب برای تشویق لبنانی‌ها به همکاری برای رسیدن به آینده‌ای بهتر در کشور است.

 
 
 نقاط قوت وضعف کابینه میشل عون/ رقبای سنتی حزب الله چه سهمی از دولت جدید لبنان را کسب کردند/
 

دولت جدید شکستی دیگر برای 14 مارس

 

گرچه تحولات سیاسی اخیر لبنان منجر به روی کار آمدن سعد حریری در پست نخست وزیری شد ، اما تشکیلات دولت جدید را می‌توان در راستای مجموعه شکست‌های سیاسی اخیر وی و محور حامی او در لبنان ارزیابی کرد. حریری دولتی را در اختیار دارد که حتی خودش نتوانسته یک سوم بعلاوه یک وزرا را به صورت مستقل در اختیار داشته باشد و برای رسیدن به این حد نصاب سرنوشت ساز باید دست به دامن سایر گروه های سیاسی از جمله حزب نیروهای لبنانی شود. این در حالی است که بر اساس قانون ناعادلانه انتخابات در لبنان، حزب متبوع وی بیشترین وزنه پارلمانی را به خود اختصاص داده است.
 
این دولت مجموعه ای از مخالفان و رقبای وی را گرد هم آورده که تعدادی از این اسامی برای وی تا حد زیادی تحریک کننده و غیر قابل پذیرش است، همین روند را می توان سندی بر اثبات بطلان قانون انتخابات در لبنان و میزان دور بودن آن از نمایندگی صحیح اقشار مختلف لبنان در پارلمان ارزیابی کرد.
 

مواضع شدید اللحن دیروز حریری در قبال شهر حلب و وحشی گری توصیف کردن روند آزاد سازی این شهر را می توان تلاشی ناکام از سوی وی برای سرپوش گذاشتن بر این شکست ارزیابی کرد. وی با این توصیفات می‌خواست به حامیان خارجی خود اعلام کند که با وجود معرفی کابینه‌ای اینچنینی همچنان بر مواضع موردنظر غرب تاکید دارد. مجموعه‌ این شکست‌ها را می‌توان در نتیجه ارزیابی ها و سیاست‌های غلط حریری در تکیه و اعتماد مفرط به غرب و حامیان منطقه‌ای خود و تکیه بر روند تحولات در سوریه دانست.

 

بعد دیگر شکست حریری را می‌توان در میزان موفقیت رقبایش ارزیابی کرد. دولتی که در لبنان تشکیل شد، به حزب الله  و متحدانش وزنه ای به اندازه 17 وزیر داده است. این تعداد جدای از دو وزیر حزب گفتمان دموکراتیک است که خود را میانه رو می خوانند و در صورت لزوم پتانسیل همراهی با برنامه های 8 مارس را دارند. به این ترتیب می‌توان گفت حریری در یک ماه و نیم گذشته سعی کرده با هر هزینه ای خود را بر مسند قدرت نگه دارند، حتی اگر این روند به ضرر حزب متبوع وی باشد.

 

حریری در سالهای گذشته به این روند شکست ها عادت کرده است. سقوط دولت وی را می توان آغازی بر روند شکست های حریری قلمداد کرد. وی در پی این اتفاق سالها در خارج از کشور زندگی کرد. در زمان خلأ ریاست جمهوری، تلاش‌های حریری برای نامزدی سمیرجعجع با شکست مواجه شد. وی در ادامه سعی کرد از ریاست جمهوری سلیمان فرنجیه حمایت کند ، اما این اقدام نیز که دلایل خاص خود را داشت، در رسیدن به اهدافش ناکام ماند و در نهایت سرسخت‌ترین رقیب حریری و خط قرمز وی در چند سال اخیر به پست ریاست جمهوری رسید. این در حالی بود که حریری برای جلوگیری از به قدرت رسیدن وی، لبنان را دو و نیم سال در دام خلأ ریاست جمهوری انداخته بود.

 

بعد دیگر شکست حریری را می توان در پذیرش وزرایی نظیر یعقوب صراف و سلیم جریصاتی یا طلال ارسلان دانست که با توجه به مواضع ایشان در حمایت و تأیید حزب‌الله لبنان و دولت سوریه، از اسامی تحریک کننده حریری به شمار می‌روند.

 
 
 نقاط قوت وضعف کابینه میشل عون/ رقبای سنتی حزب الله چه سهمی از دولت جدید لبنان را کسب کردند/
 

بررسی اسامی موجود در کابینه نشان می‌دهد که خط استراتژیک جریان 8 مارس باعث شده افراد تأثیرگذاری از حامیان حزب الله لبنان در کابینه مذکور حضور داشته باشند که همین موضوع را می توان یکی از ابعاد شکست حریری در معادلات تازه لبنان ارزیابی کرد.

 
از میان این افراد می توان به چهره‌های زیر اشاره کرد:

 

 

  1. سلیم جریصاتی که پست وزارت دادگستری را در اختیار گرفته، به مخالفت شدید با دادگاه بین‌المللی و روند تحقیقات آن معروف است. این موضوع می‌تواند نشان دهنده ماهیت مواضع حزب الله نسبت به دادگاه دست نشانده بین المللی موسوم به دادگاه ترور رفیق حریری باشد.
  2. یعقوب صراف یکی از وزرای طرف‌دار امیل لحود در زمان ریاست جمهوری وی بود که ضمن اعلام همبستگی با ساختار شیعیان در زمان دولت فواد سنیوره و نادیده گرفتن جریان های سیاسی در روند تشکیل دادگاه حریری در اقدامی اعتراضی از دولت استعفا داد. وی در قالب تصدی وزارت دفاع بار دیگر به کابینه بازگشته است.
  3. یوسف فنیانوس از مهم‌ترین چهره‌های جریان المرده و متخصص‌ در ایجاد هماهنگی بین جنبش امل و حزب‌الله لبنان و مقامات سوریه است. وی موفق شد وزارت کار را در اختیار بگیرد.
  4. علی قانصو رئیس حزب قومی اجتماعی سوریه است که به مواضع سرسخت خود به نفع ائتلاف مقاومت و دمشق معروف است. وی به وزارت مشاور در امور مجلس نمایندگان دست پیدا کرده است. حزب الله برای دستیابی این حزب به سهم مورد نظر خود در کابینه از یکی از پست‌های وزارتی خود دست کشید.
 

بر خلاف حریری، حزب‌الله لبنان و نبیه بری نه تنها به تمامی اهداف مورد نظر خود در روند سیاسی لبنان دست پیدا کردند، بلکه توطئه حریری برای ایجاد اختلاف بین 8 مارس و سلیمان فرنجیه را نیز ناکام گذاشتند. نبیه بری در نهایت از پست وزارت کار متعلق به حزب خود به نفع فرنجیه کنار رفت تا بتواند علاوه بر حضور قدرتمند در کابینه، طیف وسیعی از متحدان گذشته را برای خود حفظ کند. این در حالی بود که حریری تلاش زیادی برای جلوگیری از دستیابی جریان‌های شیعه در لبنان به 5 پست وزارتی کرده بود.

 

تحلیلگران مسائل منطقه‌ای، روند شکست جریان حامی حریری در اوضاع و تحولات منطقه بویژه در سوریه و اوضاع مالی نابسامان وی را از عوامل شکست‌ها و عقب‌نشینی‌های اخیر وی به ویژه در روند تشکیل دولت ارزیابی می‌کنند. سرسختی و قاطعیت میشل عون را می توان از دیگر عوامل عقب نشینی حریری دانست، چرا که وی این پیام را داده بود که در صورتی که حریری نتواند منافع همه را در روند تشکیل دولت در نظر بگیرد، وی آمادگی مکلف کردن فرد دیگری به مأموریت تشکیل دولت را دارد.

 

حریری برای جبران خسارت‌ها و شکست خود تشکیلات دولتی، سه حرکت نقش جریان‌های وابسته به شمال لبنان از میان المستقبل را در تشکیلات کابینه تقویت کند. این اتفاق از طریق روی کار آمدن محمد کباره و معین المرعبی صورت گرفت. حریری با این اقدام همچنین به دنبال کسب آمادگی لازم برای تقابل با اشرف ریفی وزیر سابق است که در انتخابات گذشته وضع خوبی را به ویژه در شهر طرابلس برای خود کسب کرده است.

 
 
 نقاط قوت وضعف کابینه میشل عون/ رقبای سنتی حزب الله چه سهمی از دولت جدید لبنان را کسب کردند/

 

 

ساختار و تشکیلات دولت جدید لبنان 

در واقع دولت جدید را که تحت عنوان وحدت ملی تشکیل شده ، می‌توان مجموعه تناقض ها و رنگ های مختلف ارزیابی کرد که بلافاصله بعد از تشکیل و گرفتن عکس یادگاری در کاخ ریاست جمهوری، رقابت و درگیری میان وزرای حاضر در آن آغاز می‌شود. کسانی که از روند تحولات و معادلات سیاسی مربوط به عرصه داخلی لبنان اطلاع دارند، می‌دانند که پیش ‌از این نیز تمام سلام و تعداد دیگری از نخست وزیران لبنان از جمله همین آقای سعد حریری دولت های اینچنین تحت عناوین مختلف تشکیل داده بودند، اما این دولت‌ها بلافاصله بعد از تشکیل وارد رینگ بوکسی شدند تا هر کدام بتوانند منافع ویژه جریان حامی خود را محقق کنند.

 

حزب الکتائب را می‌توان تنها غایب مراسم دیشب دانست. پس از اینکه اعطای پست‌های کلیدی از تشکیلات دولت به این جریان غیر ممکن شد، حضور به عنوان یکی از وزرای مشاور به این حزب پیشنهاد شد، اما الکتایب ترجیح  داد در دولت حضور نداشته باشد و بخشی از معارضه را تشکیل دهد.

 

براساس اطلاعات موجود ، تشکیلاتی که دیشب معرفی شد از حدود یک هفته پیش مشخص شده بود، اما میشل عون و جبران باسیل رئیس جریان آزاد ملی لبنان خواستار فرصت بیشتری بودند تا به نخست وزیر امکان رسیدن به راه حلی برای حضور حزب الکتائب در کابینه را بدهند. اما در نهایت این زمان نیز نتوانست الکتائب را راضی کند.

 

در برداشت اولیه از گرایش‌ها و رویکردهای دولت جدید مشخص می‌شود که این دولت مجموعه ای نامتجانس از عناصر افراطی، معتدل و تکنوکرات است، نتیجه‌ای که از همین برداشت به دست می‌آید ، این است که همزیستی مسالمت‌آمیز بین ساختارهای مختلف شورای وزیران در آینده به ویژه در قبال مسائل اختلافی آسان نخواهد بود.

 

 
تشکیلات دولت جدید، 15 اسم را در خود جای داده که برای اولین بار به پست وزارتی می‌رسند. همچنین یک زن در کابینه لبنان حضور دارد.
 
نقاط قوت وضعف کابینه میشل عون/ رقبای سنتی حزب الله چه سهمی از دولت جدید لبنان را کسب کردند/ 
 
 

نگاهی سریع به ساختار دولت نشان می دهد که پست‌های وزارتی براساس معادلات زیر تعیین شده است:

رئیس‌جمهور و فراکسیون تغییر و اصلاح در پارلمان ... 9 وزیر

جریان المستقبل.... 7 وزیر

حزب الله و جنبش امل... 5 وزیر 

حزب نیروهای لبنانی ... 3 وزیر + میشل فرعون

 

به این ترتیب با توجه به اردوگاه‌های سنتی موجود در لبنان می‌توان گفت که جریان 8 مارس به همراه جریان آزاد ملی و حزب طاشناق به همراه سایر متحدانش به 17 وزارتخانه دست پیدا کرده است، این در حالی است که 14 مارس 11 وزیر و حزب گقتمان دموکراتیک نیز 2 وزیر در اختیار دارد.

 

جریان‌های مسیحی سهم مساوی از پست‌های وزارتی را به خود اختصاص دادند. جریان آزاد ملی 3 وزارتخانه، و نیروهای لبنانی نیز 3 وزارتخانه را از آن خود کردند و یک وزارتخانه نیز به حزب طاشناق رسید.

 

ولید جنبلاط رئیس گفتمان دموکراتیک نیز با دو پست وزارت تربیت (مروان حماده) و ایمن شقیر (وزیر مشاور در امور حقوق بشر ) در کابینه حضور پیدا کرد.

 

غسان حاصبانی از حزب نیروهای لبنانی علاوه بر پست وزارت بهداشت، معاون رئیس‌جمهور نیز به شمار می رود. وی متخصصی بین‌المللی در زمینه برنامه‌ریزی و اقتصاد و تکنولوژی است. حزب نیروهای لبنانی علاوه بر حاصبانی، ملحم ریاشی را نیز به عنوان وزیر امور اطلاع‌رسانی در کابینه دارد. بیار بو عاصی به عنوان وزیر امور اجتماعی از دیگر افراد وابسته به این حزب در کابینه جدید است.

 

جمال جراح (وزیر ارتباطات ) معین المرعبی (وزیر مشاور در امور آوارگان ) محمد الکباره ( وزیر کار) تعدادی از  وزرای وابسته به جریان المستقبل در کابینه جدید لبنان هستند.

 

بیار رفول از سهمیه میشل عون مسئولیت وزارت امور ریاست جمهوری را بر عهده گرفت. نقولا توینی وزیر مشاور در امور مبارزه با تروریسم شد و طارق الخطیب نیز پست وزارت محیط زیست را در اختیار گرفت. این افراد بخشی از سهمیه ریاست جمهوری در دولت هستند. سزار ابو خلیل نیز پست وزارت انرژی و آب را بر عهده گرفت که از سهم جریان آزاد ملی محاسبه می شود. رائد الخوری وزیر اقتصاد نیز از همین جریان به کابینه رسیده است.

 
 
 نقاط قوت وضعف کابینه میشل عون/ رقبای سنتی حزب الله چه سهمی از دولت جدید لبنان را کسب کردند/
 

جریان  المرده با یوسف فنیانوس به عنوان وزیر حمل‌ونقل و اشتغال عمومی در کابینه حضور دارد. اوادیس کدنیان نیز از حزب طاشناق به عنوان وزیر گردشگری عضو کابینه شده است. عنایة عزالدین نیز بنا به اصرار نبیه بری به عنوان تنها زن موجود در کابینه حضور دارد.

 

با توجه به تشکیلات کابینه جدید لبنان می‌توان به این ارزیابی دست پیدا کرد که برخلاف پیش‌بینی‌های موجود،‌اردوگاه سنتی جریان و هشت مارس و 14 مارس همچنان در عرصه سیاسی لبنان حضور خواهند داشت. جریان هشت مارس به همراه جریان آزاد ملی موفق به تصدی 17 پست وزارتی در شورای وزیران لبنان شد و اگر بخواهیم ولید جنبلاط را نیز در سمت حریری محاسبه کنیم، 14 مارس تنها به 13 پست از کابینه سی نفری لبنان دست پیدا کرد. این در حالی است که اختلاف‌نظر گسترده‌ای در تشکیلات 14 مارس در قبال برخی مسائل منطقه‌ای از جمله قانون انتخابات در لبنان وجود دارد.

 

 

به این ترتیب گرچه رقابت سنتی بین 8 مارس و 14 مارس در آینده سیاسی لبنان ادامه خواهد داشت، اما معادلات و موازنه های این رقابت کاملا به نفع محور مقاومت تغییر کرده است.