به گزارش افکار نیوز ,دكتر جعفر مهراد در گفتوگوي تفصيلي با ايسنا، درباره پديده مهاجرت تحصيلي دانشجويان که برخي از آن به عنوان فرار مغزها ياد ميكنند، گفت: پديده مهاجرت دانشجويان براي ادامه تحصيل در خارج از کشورهاي خود، پديده تازهاي نيست و مربوط به دانشجويان ايراني هم نميشود؛ چراکه دانشجويان، در حال حاضر بيش از هر زمان ديگر به کشورهاي خارجي مسافرت ميکنند تا به هدفهاي آموزشي خود به ويژه در سطوح عالي برسند و همچنين به آرزوهايشان صورت واقعيت بخشند.
وی در ادامه با بیان این‌که «دانشجویان می‌کوشند از کانون‌های سنتی دوری جویند و در واقع جذب آن‌ها در محیط های علمی جدید به معنی فرار مغزها نیست و این روند همچنان ادامه خواهد داشت» اظهارکرد: «اجرای موفقیت‌آمیز راهبردها و سیاست‌های آموزش عالی از عواملی است که در حفظ حضور دانشجویان در کشورهایشان و کاهش روند پذیرش آنان در کشورهای مقصد تاثیر مثبت دارد.»
مهراد افزود: «به عنوان مثال، در حال حاضر روش بنیاد ملی نخبگان در سرمایه‌گذاری روی افراد نخبه و سیاست‌های گسترش‌پذیر وزارت علوم در راستای روند جذب بیشتر دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور، نمونه‌ای از راهبردهایی است که به کندی کوچ دانشجویی منجر شده است.»
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) افزود: «در طول یک دهه گذشته تعداد دانشجویانی که در برنامه آموزش عالی، خارج از کشورهایشان ثبت‌نام کرده‌اند تقریبا دو برابر شده و این جمعیت از بیش از دو میلیون نفر در سال ۲۰۰۰ میلادی به چهار میلیون در سال ۲۰۱۱ افزایش پیدا کرده است.»
وی با بیان این‌که «در سال ۲۰۱۰ میلادی در ایالات متحده آمریکا بیش از ۷۲۰ هزار دانشجوی خارجی از مجموع سه میلیون و ۷۰۰ هزار دانشجوی خارجی کل جهان، جذب سیستم آموزش عالی این کشور شده است» خاطرنشان کرد: «اجرای راهبردهای{در بالا} گفته‌شده توسط کشورهای جهان و تاثیر منفی آن بر روی کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا نشان دهنده آن است که در ایالات متحده کل سهم بازار آموزش عالی از ۲۸ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۲۰ درصد در سال ۲۰۱۰ میلادی کاهش یافته است.»
رییس مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری همچنین با تاکید براین‌که «نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی از جمله رتبه‌بندی ISC بر حضور دانشجویان خارجی در کشورها تاکید دارند» افزود: «در حدود ۲۰ کشور جهان از صنعت پیشرفته آموزش عالی سود می‌برند. در بین کشورهای در حال توسعه شیلی، چین، هند، مالزی و آفریقای جنوبی از همه شاخص‌ترند.»
وی همچنین با اشاره به این مطلب که «در سال ۲۰۱۰ میلادی بیش از ۹ هزار دانشجوی خارجی در شیلی تحصیل می‌کردند» ادامه داد: «کشورهای پرو، کلمبیا، اکوادور، آرژانتین و بولیوی پنج کشور نخست مبدا یا فرستنده دانشجو به شیلی هستند. سهم مبدا در دانشجویان بین‌المللی شیلی از پرو ۲۱.۸ درصد، کلمبیا ۷.۹ درصد، اکوادور ۷.۶ درصد، آرژانتین ۵.۱ درصد، بولیوی ۶.۴ درصد، برزیل ۴.۲ درصد مکزیک ۳.۲ درصد، ونزوئلا ۹.۱ درصد، کوبا ۴.۱ درصد، اروگوئه ۳.۱ درصد و سایر کشورها در مجموع ۷.۴۴ درصد است.»
دکتر مهراد در ادامه با بیان این‌که «در سال‌های اخیر، چین به یکی از مقصدهای اصلی تحصیل دانشجویان بین‌المللی تبدیل شده است» ادامه داد: «تعداد دانشجویان بین‌المللی چین در سال ۲۰۱۰ میلادی بیش از ۲۶۵ هزار نفر بوده است که کشورهای کره جنوبی با ۲۷.۱ درصد، آمریکا با ۷.۸ درصد، ژاپن با ۶.۵ درصد، ویتنام با ۵.۱ درصد و تایلند با ۴.۸ درصد پنج کشور نخست مبدا یا فرستنده دانشجو به چین هستند.»
سرپرست ISC افزود: «البته در حالی‌که چین در جذب دانشجویان خارجی موفق است، خود نیز یکی ازکشورهایی است که تعداد قابل توجهی از دانشجویانش به سایر کشورها مهاجرت می‌کنند؛ چنان‌که در سال ۲۰۰۹ میلادی در حدود ۸۲۰ هزار دانشجوی چینی در خارج تحصیل می‌کردند که تقریبا ۲۲۹ هزار نفر از این تعداد، تحصیلات خود را در سال ۲۰۰۹ آغاز کرده‌اند.»
رییس مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری در ادامه گفت: «هندوستان نیز در سال‌های اخیر با توسعه بخشیدن سیستم آموزش عالی و تلاش به منظور پیوستن به شبکه آموزش عالی جهانی، به یک کشور میزبان منطقه‌ای مبدل شده است.» وی تصریح کرد: «هندوستان یکی از بزرگ‌ترین نظام‌های آموزش عالی جهان را در خود جای داده است. این کشور ۳۵۰ دانشگاه و ۱۶ هزار کالج دارد و دولت هندوستان با اجرای سیاست‌های موثر، جذب بیشتر دانشجویان بین‌المللی از کشورهای در حال توسعه را تشویق می کند.»
به گفته مهراد خود هندوستان در سال تحصیلی ۲۰۱۰ - ۲۰۰۹ میلادی ۲۶۸ هزار دانشجو در خارج از کشور داشته و بیش از ۲۱ هزار دانشجوی بین‌المللی را نیز در موسسات آموزش عالی خود پذیرفته است.»
ایران بیشترین دانشجوی خارجی را در هند و مالزی دارد
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) در ادامه گفت‌وگو با ایسنا تصریح کرد: «پنج کشور مبدا که بیشترین دانشجو را در هندوستان دارند شامل ایران با(۱۳.۹ درصد)، اتیوپی(۸.۹ درصد)، امارات(۷.۹ درصد)، نپال(۷.۹ درصد) و افغانستان(۵.۵ درصد) هستند. کشورهای عربستان سعودی، چین، سریلانکا، بوتان و کویت نیز در مراتب بعدی قرار دارند.»
وی ادامه داد: «نگاهی به موقعیت این کشورها نمایانگر آن است که دانشجویانشان پس از فارغ‌التحصیلی به کشور خود باز می‌گردند اما مهاجرت بسیاری از دانشجویان هندی برای ادامه تحصیل به ویژه به آمریکا و انگلستان بازگشتی در پی ندارد.»
مهراد همچنین با بیان این‌که «تعداد دانشجویان مالزی در سال ۲۰۱۰ میلادی یک میلیون و ۱۳۴ هزار و ۱۳۷ نفر بوده» ادامه داد: «درهمین سال تعداد ۸۶ هزار ۹۲۳ دانشجوی بین‌المللی در مالزی ثبت نام کرده‌اند. از پنج کشور مبدا که بیشترین دانشجو را در مالزی دارد نیز می‌توان به ایران با ۱۳.۶ درصد، چین با ۱۱.۸ درصد، اندونزی با ۱۱.۴ درصد، یمن با ۶.۷ درصد و نیجریه با ۶.۷ درصد اشاره کرد. کشورهای لیبی با ۴.۶ درصد، سودان با ۳.۳ درصد، عربستان سعودی با ۲.۶ درصد، بنگلادش با ۳.۲ درصد و بوتسوانا با ۲.۲ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.»
رییس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در ادامه با بیان این‌که «آفریقای جنوبی یکی از کشورهایی است که چند دانشگاهش جزو برترین دانشگاههای جهان محسوب می‌شوند» افزود: «آفریقای جنوبی از سال ۲۰۰۷ میلادی هشت درصد به تعداد دانشجویان بین‌المللی خود افزوده که ملیت بسیاری از آنان متعلق به سایر کشورهای آفریقایی است. علاوه بر این ایالات متحده، انگلستان و استرالیا سه کشور انگلیسی زبان هستند که بیشترین دانشجو را در آفریقای جنوبی دارند. همچنین تعداد دانشجویان بین‌المللی این کشور در سال ۱۹۹۴ از ۱۲ هزار نفر به بیش از ۶۰ هزار تن در سال ۲۰۰۹ میلادی که در دانشگاه های
دولتی ثبت‌نام کرده‌اند افزایش یافته است. این تعداد تقریبا با ۸ درصد از کل ۸۰۰ هزار دانشجوی آفریقای جنوبی در ۲۳ دانشگاه دولتی برابر است.»
وی افزود:» پنج کشور مبدا که بیشترین دانشجو را در دانشگاههای این کشور دارند زیمبابوه با(۲۳.۶ درصد)، نامیبیا(۱۱.۶درصد)، بوتسوانا(۸ درصد)، لسوتا(۶.۶ درصد) و سوازیلند(۵.۷ درصد) هستند.»
دکتر مهراد همچنین خاطرنشان کرد: «با بیان بخشی از واقعیت‌های آموزش عالی در سطح جهان به ویژه با تاکید بر کشورهای در حال توسعه، هنوز هم معتقدم عبور دانشجویان از مرزهای بین‌المللی را نباید «فرار مغزها» عنوان کرد. تحصیل دانشجو در کشورهای دیگر امری طبیعی و امروز هم معمول و متداول است. این مورد حتی درباره کشورهای پیشرفته مانند ایالات متحده آمریکا هم صادق است.»
اروپا مقصد بیشترین دانشجویان آمریکایی است
وی در ادامه با بیان این‌که «به عنوان مثال تعداد دانشجویان ایالات متحده آمریکا در کشورهای خارجی در طول دهه گذشته، ۸۸ درصد افزایش نشان می‌دهد،» گفت: «این میزان پیوسته در حال افزایش است؛ چنان‌که در سال تحصیلی ۲۰۱۰ - ۲۰۰۹ تعداد ۲۶۰ هزارو ۳۲۷ دانشجوی آمریکایی، با افزایش چهار درصدی نسبت به سال قبل، در خارج از این کشور به تحصیل اشتغال داشته‌اند.
مهراد در خاتمه اروپا را مقصد بیشتر دانشجویان آمریکایی برشمرد و اظهار کرد: «تعدادی از این عده حتی پس از فراغت از تحصیل به آمریکا برنمی‌گردند. همچنین از مجموع ۲۵ مقصد برتر، ۱۴ مقصد از جمله هندوستان، برزیل و رژیم اشغالگر قدس(با افزایش دو رقمی در ثبت‌نام دانشجویان آمریکایی) در خارج از اروپا، قرار دارند.»
