اوضاع افغانستان چگونه است؟

اخبار بین الملل- افغانستان بین نیروهای دولتی تحت حمایت نیروهای بین‌المللی، طالبان و متحدین شبه‌نظامی‌اش، تا حدودی داعش و مجموعه‌ای از گروه‌های تروریستی خارجی کوچک تر تقسیم شده است.

در ماه فوریه  ایالات متحده و طالبان  توافقی پر سر وصدا را  در راستای "  آوردن صلح برای افغانستان " امضا نمودند. این معامله توافقات تقسیم قدرت بین دولت افغانستان و طالبان را پیش بینی کرده و خروج کامل همه نیروهای خارجی را مشخص نموده است.

 همراه با حضور نماینده طالبان در کابل برای گفت‌وگو در خصوص آزادی زندانی ها و مهیا شدن  دولت افغانستان و طالبان برای گفت‌وگوهای مستقیم صلح، بخش اعظمی از کشور شدیداً درگیر خشونت بوده و گروه‌های درگیر جنگ به دنبال نوعی راهبرد " پیکار و گفت‌وگو " می‌باشند.

حدود ۹۰۰ تن از اعضای طالبان از بزرگترین زندان افغانستان در حوالی کابل در قالب بخشی از مبادله زندانیان در چارچوب معاهده آتش بس است در  ۲۶ می  آزاد شدند.

دولت افغانستان

بر اساس گزارشات موسسه " حمایت پایدار " که گروه ویژه فرستاده ناتو به افغانستان است، دولت افغانستان کنترل پایتخت،  مراکز برخی ولایت ها،  مراکز پر جمعیت کشور و نواحی جمعیتی برخی شهرستان ها را در دست دارد.

 بر اساس گزارش های «مجله جنگهای طولانی» (LWJ  ) که تحت مدیریت بنیاد دفاع از دموکراسی– اتاق فکر مستقر در واشنگتن- می باشد،  حدود ۳۰ درصد از ۴۰۷ شهرستان افغانستان در کنترل دولت می باشد،  فرماندهان طالبان حدود ۲۰% را در کنترل دارند و مابقی کشور درگیر و دار درگیری های بین دیگر گروه‌ها است.

"نقشه پویا" موسسه LWJ  که عمدتاً مبتنی بر گزارشات رسانه ها می باشد تنها منبع در دسترس عموم است که پس از توقف ارزیابی های موسسه حمایت پایدار در خصوص کنترل قلمرو و حملات در طول دو سال گذشته، می باشد.

نیروهای امنیتی افغانستان از زمان پایان یافتن ماموریت فرستاده ناتو در افغانستان در سال ۲۰۱۴ حالت دفاعی به خود گرفته و بخشی از مساعدت های مورد نیاز لجستیکی،  پشتیبانی هوایی و اطلاعاتی مورد نیاز را از دست داده‌اند.

 «موسسه حمایت پایدار» هم اکنون  مشغول  آموزش،  مشاوره و کمک به ۲۷۳ هزار تن از پلیس ملی افغانستان و ارتش ملی این کشور است.  علاوه بر آن،  دولت افغانستان حدود ۲۰ هزار شبه نظامی را در استخدام دارد که بخشی از پلیس محلی افغانستان به شمار می‌آیند.

 در عین حال نیروهای ضد تروریسم ایالات متحده با گروه‌های تروریست خارجی از قبیل القاعده و داعش و عناصر طالبان درگیر جنگ هستند. همچنین ایالات متحده از واحدهای ویژه نظامی افغانستان حمایت‌ و پشتیبانی مالی می‌کند. طبق برآوردها طالبان حدود ۶۰ هزار شبه نظامی تمام وقت و ۹۰ هزار پیکارجوی فصلی در استخدام دارد.

 رئیس جمهور اشرف غنی در ژانویه ۲۰۱۹ اعلام کرد حدود ۴۵ هزار سرباز و پلیس افغانستان از زمان به قدرت رسیدن وی در سپتامبر ۲۰۱۴ کشته شده‌اند؛ به عبارت دیگر تعداد ۸۴۹ نفر در ماه.  در سال ۲۰۱۸،  دولت از انتشار آمار مرگ و میر به صورت رسمی خودداری کرد.

نیروهای دولتی از هفته ها قبل از توافق ایالات متحده - طالبان که خشونت ها رو به کاهش گذاشته بود در حالت دفاعی فعال بودند. اما پس از دو مورد حملات ویرانگر که دولت آنها را به طالبان نسبت داده، غنی به نیروهای دولتی دستور داد حالت تهاجمی بگیرند.

 بحران سیاسی بر سر انتخابات بحث برانگیز  ریاست جمهوری  در ماه سپتامبر نیز بر وضعیت نظامی دولت تأثیرگذار بوده است.  بیم و هراس  از بروز جنگ های داخلی پس از به چالش کشیده شدن اشرف غنی از سوی عبدالله عبدالله و تهدید وی مبنی بر تشکیل دولت موازی و ادعا برای سمت ریاست جمهوری مشهود بود،  شرایطی که همبستگی و یکپارچگی در نیروهای امنیتی را تهدید می‌کرد.

 پس از آن که اشرف غنی و عبدالله توافقنامه بین خود را امضا کردند تا حدودی این بن بست مرتفع شد – این دومین بار پیاپی است که پس از انتخابات باهم معامله می کنند. دفعه قبل در تاریخ 17 می گذشته بود.

طالبان

در مقایسه با سال ۲۰۰۱ که ایالات متحده، افغانستان را اشغال کرد و گروه طالبان را از قدرت کنار گذاشت، امروز طالبان قلمرو بیشتری را در مقایسه با آن زمان تحت کنترل دارد.  رهبران این گروه شبه نظامی به کشور همسایه پاکستان گریختند و در آنجا سرپناه، آموزش،  تسلیحات مورد نیاز را دریافت نمودند،  اتهامی که اسلام آباد همواره رد کرده است.

طالبان از پناهگاهش در  پاکستان اقدام به یورش های مرگبار علیه نیروهای افغان و بین المللی نموده است .

 طالبان از چیزی که کارشناسان امور امنیتی تحت عنوان " جذب به درون"  - راهبردی که به صورت موثر از سوی دیگر شبه نظامیان در افغانستان به کاربسته شد- پیروی کرده است.

طالبان از پناهگاهش در پاکستان نواحی روستایی افغانستان را تسخیر کرده است و بخش های زیادی از ییلاقات را به آنها ضمیمه کرده و از منابع و نیروی انسانی شان بهره برداری می کند. در طول سالیان اخیر، طالبان به بسیاری از نواحی پرجمعیت در راستای منزوی کردن و تسخیر آنها دست درازی کرده است.

شبه نظامیان وابسته به این گروه دوبار بخش هایی از شهر قندوز واقع در شمال افغانستان ، پنجمین شهر پرجمعیت این کشور، را به دست گرفتند.

شاید بتوان گفت نوع کنش و رفتار طالبان یکی از دلایل اصلی یکپارچگی برخی گروه‌های شبه نظامی خارجی کوچک تر در این کشور بوده است.

حدود 20 گروه شبه نظامی خارجی در افغانستان فعال هستند، از جمله گروههای تندروی پاکستانی از قبیل لشگر جنگوی، لشگر طیبه، جیش محمد و گروههای شبه نظامی آسیای مرکزی شامل نهضت اسلامی ازبکستان (IMU)، اتحادیه جهاد اسلامی ، جنبش اسلامی ترکستان شرقی- گروه شبه نظامی درگیر پیکار برای استقلال اویغور در چین.

شمار نیروهای القاعده بسیار کم شده است به گونه ای که فقط چند صد پیکارجو در افغانستان دارد اما همچنان بعنوان بخش مهمی از بدنه طالبان محسوب می گردد. این دو گروه مدت‌های طولانی شریک و وابسته هم بوده اند.

بر اساس گزارشات وزارت خارجه ایالات متحده، " پیاده سازی توافق ایالات متحده- طالبان مستلزم نظارت درازمدت برای تضمین رعایت توافق از سوی طالبان است زیرا رهبری این گروه علنا تمایلی به قطع رابطه با القاعده نشان نداده است.

در چارچوب این توافق، طالبان متعهد شده است " که مانع هر گروه یا فرد از جمله القاعده در بهره برداری از خاک افغانستان به منظور تهدید علیه امنیت ایالات متحده و متحدینش  گردد."

در ماه ژانویه، گزارش تیم نظارت بر اجرای تحریم ها و حمایت تحلیلی وابسته به سازمان ملل تصریح نمود که مناسبات بین القاعده و طالبان " همچنان در حال مستحکم تر شدن و در راستای منافع دو جانبه بوده و القاعده در قبال حمایت هایی که دریافت می کند منابع و آموزش های لازم را تامین می کند."

داعش

در تاریخ 11 می نیروهای امنیتی افغانستان اعلام کردند «ابوعمر خراسانی»،  رهبر منطقه جنوب آسیای  داعش را در عملیاتی در کابل دستگیر کردند. این آخرین رشته از ناکامی های اخیر این گروه بوده است.

در ماه آوریل، نیروهای امنیتی افغانستان در شهر قندهار رهبر شاخه داعش، «عبدالله اورکزی» را همراه با شماری از دیگر شبه نظامیان در افغانستان دستگیر کردند.

بر اساس گزارش سازمان ملل، از اکتبر 2019، بیش از 1400 عضو داعش و وابستگانشان تسلیم نیروهای افغان یا ایالات متحده شدند. واحد نظامی ایالات متحده اعلام کرده پناهگاه گروه داعش در ولایت شرقی ننگرهار در نوامبر 2019 به سبب حملات هوایی ایالات متحده ، عملیات های نیروهای افغانستان و درگیری های بین طالبان و شبه نظامیان داعش ویران شد.

بر اساس گزارش نیروهای نظامی ایالات متحده، حدود 300 عضو داعش به همراه 1000 تن از اعضا خانواده هایشان دستگیر شدند. پیکارجویان و اعضا خانواده هایشان که تسلیم نشده بودند به پاکستان یا ولایات همسایه، منطقه کوهستانی دوردست در امتداد مرز پاکستان ، نقل مکان کردند.

بر اساس برآوردهای نیروهای نظامی ایالات متحده در افغانستان چیزی حدود 2000 تا 2500 پیکارجو فعالیت دارند.

تصور بر آن است که اکثر اعضای داعش، اعضای سابق گروه‌های شبه نظامی پاکستانی بویژه طالبان پاکستان هستند.

البته به اعتقاد برخی کارشناسان، در میان این پیکارجویان تعدادی افغان تبار، اهالی آسیای مرکزی و حتی از دیگر کشورهای منطقه نیز حضور دارند.