این سفر در حالی انجام می‌شود که در آستانه توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی بر اساس اجرای مصوبه مجلس در سوم تا پنجم اسفند ماه قرار داریم. در واقع بعد از اینکه کاظم غریب آبادی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان های بین المللی در وین، تصمیم تهران برای اجرای بند ششم قانون اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران را به اطلاع این نهاد رساند، بعد از این بود که اعلام شد مدیرکل آژانس پیشنهاد داده برای یافتن راه‌حل عمومی به منظور ادامه فعالیت‌های این نهاد به تهران سفر کند.
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت که گروسی یکشنبه سوم اسفند ماه با علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و دیگر مسئولان این سازمان دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد. کمالوندی موضوعات فنی و ترتیبات اجرایی توقف نظارت‌های فراتر از پادمان و پروتکل الحاقی و اقدامات داوطلبانه فراپادمانی و نحوه ادامه همکاری‌های دو طرف را از جمله محور‌های گفت‌وگو‌های گروسی در تهران برشمرد.
چه چیزی گروسی را سراسیمه به ایران کشاند؟/ اهداف سفر گروسی به تهران
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ۲۹ بهمن ماه در بیانیه‌ای هدف از سفر گروسی به ایران را دستیابی به راه‌حل‌هایی برای ادامه رژیم بازرسی‌ها برشمرد و اعلام کرد: گروسی شنبه به تهران سفر خواهد کرد تا درباره حصول یک توافق در زمینه چگونگی انجام اقدامات بازرسان آژانس در راستای کاهش تعهدات ایران ذیل برجام رایزنی کند. گروسی هم اول اسفند در توئیتی درباره سفرش به تهران نوشت: شنبه به تهران سفر می‌کنم تا با مقام‌های ارشد ایران درباره یافتن راه‌حل قابل توافق دوجانبه و قابل تطبیق با قوانین ایران دیدار کنم تا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتواند به فعالیت‌های راستی‌آزمایی اساسی در ایران ادامه دهد، چشم به راه موفقیت هستیم و این به نفع همه است.
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در توئیتی درباره سفر گروسی به تهران نوشت: از کار فنی و بی‌طرفانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کاملا حمایت می‌کنم، از تلاش‌های رافائل گروسی در خصوص فعالیت‌های اساسی نظارتی آژانس درباره فعالیت‌های ایران از جمله سفر مهم وی به تهران سپاسگزار هستیم.
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین هم در این باره گفت که مدیرکل آژانس اتمی رافائل گروسی برای رایزنی درباره چگونگی فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی در ایران در شرایط متغیر فعلی به تهران سفر می‌کند. نتایج این رایزنی‌ها تا یکشنبه شب علنی خواهد شد، اما این نتایج هر آنچه باشد مهم است بدانیم که بازرسی‌ها به طور کامل متوقف نمی‌شود، بلکه تعدادشان کاهش قابل توجهی خواهد داشت. باید این را هم بدانیم که محدودیت‌های جدید ایران در خصوص بازرسی‌ها لزوماً برای مدت طولانی دوام نخواهد داشت. همه چیز به تلاش‌های سیاسی در جهت اجرای کامل توافق هسته‌ای بستگی خواهد داشت.
غریب آبادی سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین و همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره سفر مدیرکل آژانس به تهران، گفت که سفر گروسی به درخواست مدیرکل آژانس و به منظور گفت‌وگو‌های فنی با سازمان انرژی اتمی ایران در خصوص چگونگی اجرای مفاد نامه ۲۷ بهمن ماه ایران به آژانس و ماده ۶ قانون اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی و نحوه ادامه همکاری‌های دو طرف در چارچوب ترتیبات و تحولات جدید، انجام می‌شود.
فلاحت‌پیشه رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم درباره این سفر گفت که سفر دبیرکل آژانس بین المللی اتمی یک سفر فنی است و طرف ایرانی هم همین دیدگاه را نسبت به این سفر دارد و اینکه چه کاری قرار است صورت گیرد، مشخص نیست. قطعا این سفر نمی‌تواند اثر سیاسی و یا دیپلماتیکی داشته باشد و ایشان پیامی هم از طرف آمریکایی‌ها نخواهد آورد.
علی اکبر صالحی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی دوم اسفند درباره اهداف سفر گروسی به تهران نیز ضمن اشاره به درخواست مدیرکل برای سفر به ایران اعلام کرد: از آنجایی که قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران در حال اجراست و طرف مقابل هنوز تعهدات خود در زمینه لغو تحریم‌ها را اجرا نکرده است، از تاریخ پنجم اسفند ماه نظارت‌های فراپادمانی متوقف خواهد شد، در عین حال در جلسه با گروسی ملاحظات آژانس در چارچوب موافقتنامه پادمان و همکاری‌های دو طرف مورد بررسی و گفت‌وگو قرار خواهد گرفت.
همانطور که گفته شد این سفر درحالی انجام می‌شود که طرح دوفوریتی اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملی ۱۲ آذر ماه در مجلس شورای اسلامی اصلاح و توسط شورای نگهبان تایید شد. براساس ماده ۶ این طرح، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات طرف های برجامی در قبال ایران، عادی نشدن روابط کامل بانکی، عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت، فرآورده‌های نفتی ایران، برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند.
غریب آبادی اقداماتی که از پنج اسفند، به منظور اجرای اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها متوقف می‌شود، را اعلام کرد؛ مفاد پروتکل الحاقی؛ کد ۳.۱ اصلاحی ترتیبات فرعی موافقت نامه پادمان (برای اظهار زودهنگام تاسیسات هسته‌ای به آژانس)؛ استفاده از فناوری‌های مدرن و حضور درازمدت آژانس در ایران؛ اقدامات شفاف ساز در رابطه با کیک زرد؛ اقدامات شفاف ساز در رابطه با غنی سازی؛ دسترسی‌ها پیرو مفاد برجام؛ نظارت و راستی آزمایی اجرای اقدامات داوطلبانه و اقدامات شفاف ساز در رابطه با ساخت قطعات سانتریفیوژ.
چرا آژانس انرژی اتمی اطلاعات هسته ای ایران را لو می‌دهد؟
کاظم غریب‌آبادی هفته گذشته درباره حفاظت اطلاعات محرمانه در مباحث مربوط به مقررات داخلی آژانس، گفت که این موضوع از مدت‌ها قبل به عنوان یک مسئله اساسی مطرح بوده است، با این وجود نشت یا دسترسی غیر مجاز به اطلاعات محرمانه آژانس در دو دهه گذشته، چالشی اساسی در روابط میان آژانس و جمهوری اسلامی ایران بوده است. طی دو دهه گذشته، نگرانی‌های ایران در مورد عدم اجرای مناسب تعهدات مربوط به محرمانگی، به طور مکرر یادآوری شده‌اند که هنوز به طور مناسبی مورد رسیدگی واقع نشده‌اند. به اینکه نشت اطلاعات به رسانه‌ها عموما از سوی کشور‌ها انجام می‌شود، اما بدون شک، آژانس مسئول حفظ و حراست از اطلاعات محرمانه است و باید سیاست‌ها، طرح‌ها و فرآیند‌های لازم را برای رفع نگرانی‌ها وضع یا در وضعیت موجود تجدید نظر کند.
غریب‌آبادی همچنین ادامه داد: به دلیل دامنه وسیع فعالیت‌های هسته‌ای ایران در حوزه‌های مختلف و فعالیت‌های راستی‌آزمایی گسترده آژانس در ایران و همچنین گزارش‌های تفصیلی تهیه شده توسط آژانس در مورد نتایج فعالیت‌های راستی‌آزمایی، افشای اطلاعات محرمانه پادمانی خسارت‌های تجاری، فناوری و صنعتی به بار می‌آورد و تهدیدات امنیتی را برای کشور به همراه خواهد داشت. در این نامه با احصای مسئولیت‌های حقوقی آژانس برای حفاظت از اطلاعات محرمانه بر طبق اسناد مختلف (اساسنامه آژانس، موافقتنامه جامع پادمان، پروتکل الحاقی، برجام، مصوبات کنفرانس عمومی و شورای حکام و کنفرانس‌های بازنگری NPT، آیین‌نامه‌ها و مقررات مربوط به کارکنان آژانس)، زمینه‌های نگرانی ایران در شش حوزه تشریح شده‌اند.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری با اصحاب رسانه با اشاره به نامه نماینده دائمی ایران در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین به آژانس بین‌المللی اتمى در مورد حفظ محرمانگى آژانس، گفت که این اولین نامه ما نبود، اما ان‌شاءالله آخرین نامه ما باشد، با آژانس نهایت همکاری را داشتیم، اما در گذشته چندین بار درز اطلاعات اتفاق افتاده است. آژانس بین‌المللی اتمى مسئولیت قطعی نسبت به حفظ محرمانگی اسناد تمام کشور‌های عضو دارد، فعالیت‌هاى ایران تماما شفاف بوده، اما ذاتا این اطلاعات محرمانه هستند، این مکاتبات برای یادآوری مسئولیت‌های آژانس انجام می‌شود.
وی در پاسخ به سؤالی درباره نامه جمهوری اسلامی ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص اصل محرمانگی اطلاعات عنوان کرد: این اولین نامه ما نبوده است و ان‌شاءالله آخرین نامه ما باشد. در خصوص همکاری‌ها با آژانس به عنوان نهاد فنی موضوع، نهایت همکاری را داشتیم. متاسفانه در گذشته چندین بار درز اطلاعات صورت گرفته است. آژانس مسئولیت قطعی و مستقیمی نسبت به حفظ محرمانگی تمامی اسناد همه کشور‌ها از جمله جمهوری اسلامی ایران دارد. فعالیت‌های هسته‌ای ایران کاملا شفاف است و هیچ محل سؤالی نیست. متاسفیم برخی سهل انگاری‌های جدی در اطلاعاتی که به آژانس داده شده در گذشته رخ داده است و برای یادآوری مسئولیت آژانس این نامه ارسال شده است.
حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، معتقد است: یکی از مشکلات ایران با آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای این است که این نهاد بین المللی که ناظر بر عملکرد هسته‌ای کشور‌های عضو آژانس است با اعزام یک سری بازرسان وابسته به نهاد‌های اطلاعاتی غرب اطلاعات مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای کشور‌ها را در اختیار این سازمان‌های اطلاعاتی قرار می‌دهد. در گذشته هم چندین بار ایران مواردی را به آژانس گزارش داده بود، مبنی بر اینکه بازرسان در بازرسی از تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران اطلاعات فوق سری را در اختیار نهاد‌های اطلاعاتی آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار دادند و رژیم صهیونیستی با استفاده از درز این اطلاعات با رسانه‌های خارجی مشکلاتی برای تاسیسات هسته‌ای ایران ایجاد کرده است.
هانی زاده همچنین در ادامه بر این باور است که در طول این مدت چندین مورد ایران اعتراضاتی به آژانس داشته است، اما متاسفانه آژانس بازرسانی را به ایران اعزام می‌کند که مرتبط با نهاد‌های اطلاعاتی و سازمان‌های اطلاعاتی غرب است، این موضوع یکی از موارد مشکل ساز و چالش برانگیز در تعامل بین ایران و آژانس است. ایران پیرو درز اطلاعات هسته‌ای کشورمان چندین نامه و هشدار به آژانس داده است، متاسفانه آژانس بین المللی انرژی اتمی تاکنون توجه خاصی به هشدار‌های ما نکرده است و اکنون ایران بیشتر از قبل جدیت دارد که این موضوع را به آژانس بفهماند. ایران حتی در چند مورد با ارائه دلایل قاطع و نام بردن از برخی از بازرسانی که اطلاعات کشورمان را به سازمان‌های جاسوسی و آمریکا داده‌اند، نسبت به عملکرد بازرسان آژانس اعتراض داشته است، اما متاسفانه آژانس همچنان به این رفتار خود ادامه می‌دهد.
صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی هم درباره خبر منتشر شده برخی از رسانه ها مبنی بر مشاهده آلودگی ذرات اورانیوم در دو نقطه در ایران که در آستانه سفر گروسی به تهران منتشر شده است، تشریح کرد: بعد از اعلام ما مبنی بر اجرای ماده ششم قانون مصوب مجلس در خصوص توقف نظارت‌های فراپادمانی و ارائه نامه در این خصوص به آژانس، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی درخواست سفر فوری به ایران و دیدار با اینجانب را مطرح کرد. سازمان انرژی اتمی ایران با در نظر گرفتن تعاملات خود با آژانس با این سفر موافقت کرد.
صالحی همچنین با تاکید بر اینکه متاسفانه درز اطلاعات محرمانه آژانس در رسانه‌های بین‌المللی روند ناخوشایندی است که از سال‌های گذشته همچنان ادامه دارد، توضیح داد: در این خصوص جمهوری اسلامی ایران بار‌ها به صورت شفاهی و کتبی مراتب اعتراض خود را به آژانس ارائه کرده است. اخیرا نیز سفیر و نماینده دائم ایران در وین طی یادداشت رسمی ملاحظات حقوقی و سیاسی حول این موضوع را با جزییات به آژانس تذکر داده است. موضوعات این چنین به صورت معمول بین آژانس و کشور‌های عضو در جریان است و تا زمانی که فرآیند بررسی‌ها نهایی نشده است، نبایستی به رسانه‌ها کشیده شود، تردیدی نیست که انتشار این گونه مطالب با اهداف و اغراض سیاسی صورت می‌گیرد.
رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه سازوکار‌های آژانس باید به گونه‌ای بازنگری شود که از تکرار درز اطلاعات هسته ای جلوگیری شود، گفت: برای رسیدن به این سازوکار آژانس باید ضمن حفظ بیطرفی با رویکردی حرفه‌ای از انتشار مطالب این چنین جلوگیری کند.
بازهم اظهارات توخالی واشنگتن در توافق هسته ای/ توپ در زمین طرف آمریکایی و ۱+۵ است
در آستانه پایان یافتن مهلت ایران به طرف های برجامی و آمریکا برای انجام تعهداتشان و لغو تحریم های ایران، شاهد پالس‌های جدید آمریکا به ایران، حضور آمریکا در جلسه کمیسیون مشترک برجام، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفته واشنگتن دعوت نماینده عالی اتحادیه اروپا را به منظور شرکت در جلسه با اعضای کمیسیون مشترک ۱+۵ و ایران برای گفت‌وگو درباره یافتن راهی دیپلماتیک پیرامون برنامه هسته‌ای ایران را می‌پذیرد.
لغو محدودیت تردد ماموران اعزامی ایران به سازمان ملل از دیگر اقدامات آمریکا بود که اتفاق افتاد، علاوه بر این نمایندگی آمریکا در سازمان ملل متحد، طی نامه‌ای تردد ۳مایلی ماموران اعزامی جمهوری اسلامی ایران را لغو کرد. براین اساس دایره تردد ماموران اعزامی ایران در سازمان ملل به همان مدار گذشته یعنی، ۲۵ مایل بازگشت. همچنین واشنگتن ادعای مکانیسم ماشه علیه ایران را هم پس گرفت، بر همین اساس نماینده آمریکا در سازمان ملل هم طی نامه‌ای به شورای امنیت، بصورت رسمی ادعای ضد برجامی دولت ترامپ مبنی بر احیا و اعمال همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران موسوم به مکانیسم ماشه را پس گرفت و خواستار لغو موضوعات نامه ۳۰ و ۳۱ مرداد و ۳۱ شهریور ماه ۱۳۹۹ آمریکا شد.
اما از نگاه کارشناسان این اقدامات نمی تواند ایران را راضی کند و این قبیل کارها بیش از اینکه عملی باشد جنبه گول زدن دارد. طا‌ها اکرمی کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به خواسته ایران در برجام، گفت که ما می‌خواهیم تاثیر لغو تحریم‌ها را ببینیم یا حتی تعلیق تحریم‌ها؛ لذا آمریکا درصدد است که ایران به تعهدات خود در برجام برگردد، درحالیکه ایران به تعهدات خود پایبند بود. او با بیان اینکه حتی در دوره ریاست جمهوری اوباما در آمریکا هم نقض تعهد واشنگتن و طرف غربی را دیدیم، گفت: تاکنون به برجام پایبند بودیم، اما در واکنش به طرف‌های برجامی ۵ گام کاهش تعهدات را برداشتیم؛ اما تا سوم اسفند بعید است اتفاق خاصی بیفتد.
ابوالفضل ظهره وند عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته‌ای هم در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: در حقیقت سال ۹۷ که ترامپ از برجام خارج شد، تحت عنوان سیاست فشار حداکثری ده‌ها و شاید صد‌ها تحریم جدیدی را علیه ایران به اجرا گذاشت و اکنون هم بهترین سیاست همان چیزی است که مجلس شورای اسلامی کشورمان در دستور کار قرار داده است، یعنی در چارچوب برجام و با هدف متوازن کردن تعهدات و اقدامات ما پروتکل الحاقی را متوقف می‌کنیم. اکنون توپ در زمین طرف آمریکایی و ۱+۵ است. آن‌ها اگر برای برجام اهمیتی قائل هستند باید به تعهدات خودشان در قبال ایران عمل کنند که آن لغو تمامی تحریم هاست، بنابراین در پنجم اسفند هم یکی دیگر از گام‌هایی که ما در مسیر کاهش تعهدات برمیداریم، توقف بازرسی‌های فوق العاده تحت عنوان پروتکل الحاقی است.
رحیم بایزیدی مدیر گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، معتقد است که در شرایط فعلی آمریکا به این نتیجه رسیده است که برای جلوگیری از کم ارزش شدن یا بی اثر شدن تحریم ها، تحریم‌هایی که در گذشته اعمال کرده را در مورد سایر کشور‌ها کمی کاهش دهد تا ظرفیت اثرگذاری تحریم‌ها را حفظ کند. تا ابد نمی‌توان با اعمال تحریم روی کشور‌های دیگر فشار آورد، چراکه کشور‌ها انطباق پیدا می‌کنند یا حتی مقابله می‌کنند. اقتصاد ایران با وضعیت تحریم انطباق پیدا کرده است.
ایران انتظار رفتار جدی‌تری را تا ۵ اسفند دارد
حشمت‌الله فلاحت پیشه رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درباره ارزیابی اقدام اخیر ایالات متحده در عقب نشینی از درخواست «اسنپ بک»گفت که اتفاق‌هایی که افتاده نشان دهنده آن است که بایدن می‌خواهد به ایران این پیام را بدهد که دولتش در سطح متفاوتی از دولت ترامپ قرار دارد و قصد دارد تصمیات متفاوتی را درخصوص جمهوری اسلامی ایران اتحاذ کند.
او با اشاره به این که اقدامات دولت جدید آمریکا را باید در قالب سیاست‌های اتخاذ شده در کل منطقه مورد ارزیابی قرار داد، گفت که اگر به رفتار‌های بایدن نگاهی داشته باشیم، متوجه می‌شویم که وی یک حد بندی را در خصوص رژیم صهیونیستی در دستور کار قرار داده، رئیس جمهور جدید آمریکا کاری را در برابر نخست وزیر رژیم صهیونیستی انجام داد که از سوی روسای دولت آمریکا بی‌سابقه بود؛ او مدت زیادی نتانیاهو را برای تماس منتظر گذاشت و با این کار رسما اعلام کرد سیاست‌های دولتش درقبال رژیم صهیونستی برخلاف دولت ترامپ است.
فلاحت پیشه با تاکید بر اینکه تمامی اتفاقات رخ داده یک نشانه است، تصریح کرد: آیا این نشانه‌ها تامین کننده نظر ایران تا پنجم اسفند است؟ خیر. نشانه‌ها، نشانه‌های خوبی هستند، ولی واقعیت این است که ایران به دو دلیل انتظار رفتار جدی‌تری را تا ۵ اسفند دارد؛ دلیل اولش در زمان خود اوباما شکل گرفت؛ آن زمان مشاهده کردیم به رغم این که تحریم‌ها برداشته شد، اما در جای دیگری تنگنای‌های مالی و بانکی شکل گرفت و دلیل دوم ترامپ بود که به یکباره کل برجام را زیر سوال برد و عملاً از برجام خارج شد؛ لذا این عملی که ایران تحت عنوان راستی آزمایی پایان تحریم‌ها از آن یاد می‌کند نیازمند یک دستور برای لغو تمام تحریم‌ها از سوی وی است که باید صورت گیرد.
او همچنین گفت که اگر این کار صورت گیرد ایران برای پس از ۵ اسفند نیز به پروتکل الحاقی عمل خواهد کرد، اما اگر این مسئله صورت نگیرد به طور طبیعی ایران از اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی خارج می‌شود. آن زمان است که مجلس جدید ایران که موضع متفاوت و تندی در قبال برجام دارد اجازه نخواهد داد که دوباره اجرای پروتکل الحاقی احیا شود. از سوی دیگر آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند به دعوت اروپا حاضر هستند در نشست ۱+۵ حاضر شوند.
فلاحت پیشه در ادامه تصریح کرد: معتقدم هرگونه رفتاری که نشان می‌دهد آمریکایی‌ها وقت را نمی‌کشند نشان دهنده عملیاتی کار کردن آنان است در غیر صورت فکر می‌کنم رفتار ایران اثرات تندتری خواهد داشت. بایدن در روز‌های نخست مسائلی مانند لابی‌های داخلی را صورت داده است بنابراین معتقدم بعد از این هر اتقاقی صورت گیرد بیشتر وقت کشی است و امیدوارم در قالب احیای برجام ملاحظات تازه شکل بگیرد.
