خودکفایی و ایجاد قدرت درون‌زا با طراحی و ساخت انواع تجهیزات نظامی بومی در سال‌های اخیر به قدری سرعت یافته که حیرت بسیاری از ناظران بین المللی را به همراه داشته و باعث شده توان نظامی کشورمان هر سال بیش از سال‌های گذشته رشد کند.
همه این دستاورد‌ها موید این مطلب است که فرماندهان و مسئولان نیروهای مسلح کشورمان به خوبی به اهمیت خودکفایی و دارابودن تجهیزات گوناگون تسلیحات در همه حوزه‌ها پی برده‌اند. پدافند هوایی و تجهیزات مورد استفاده در آن یکی از این حوزه‌های مهم در نیروهای مسلح کشورمان است که ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طی سال‌های اخیر در قالب قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) با یکدیگر همکاری تنگاتنگی دارند.
پیشرفت سامانه‌های پدافند هوایی ایران اینک به مرحله بی‌نیازی نزدیک شده، ولی ظاهرا این پایان کار نیست و ایران گام‌هایی در جهت صعود کم سابقه در حوزه سامانه‌های پدافندی برداشته است. این در حالیست که ساخت سامانه باور ۳۷۳ در کم‌تر از ۱۰ سال تکمیل و اجرایی شده است؛ بنابراین حال که ایران به بالاترین سطح فناوری دفاعی در حوزه پدافند هوایی دست یافته است، از این پس در مدت زمان کوتاه‌تری قادر خواهد بود که محصولات باکیفیت‌تری را تولید کند. به معنای دیگر ایران در مرز علم پدافندی روز دنیا در حال حرکت است و هر لحظه باید منتظر اعلام یک خبر و دستاورد جدید دفاعی در این حوزه بود.
کشف، رصد، پایش، درگیری و انهدام اهداف هوایی به ویژه پهپاد‌ها و حتی نشاندن و سالم گرفتن آن‌ها از جمله قابلیت‌های نرم و سخت پدافند هوایی است که نمونه‌های متفاوتی از آن را طی سال‌های اخیر شاهد بودیم. البته حاصل این همکاری‌ها نیز امنیت بسیار بالای آسمان ایران اسلامی در قالب شبکه یکپارچه پدافندی هوایی کشور است، شبکه‌ای که با دارا بودن لایه‌های مختلف و متعدد امنیت بسیار بالایی را برای کشورمان فراهم کرده‌اند.
این پیشرفت‌ها در افزایش سطح پوشش راداری کشورمان نیز مشهود است به نحوی که پدافند هوایی کشورمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی با پوشش بیش از ۳ هزار و ۶۰۰ نقطه، گستردگی فراگیر و کارآ بودن خود را در حفظ آسمان ایران اسلامی از پرنده‌های متخاصم و بهبود تردد هوایی و مراقبت‌های اطلاعاتی فرامنطقه‌ای نشان داده است. یکی از ابزار‌های این رصد و پایش رادار‌ها هستند که صنایع دفاعی کشورمان نمونه‌های متنوعی از آن‌ها را طراحی و تولید و همچنین کاربردی کرده‌اند.
رادارهای دریایی چه ویژگی‌هایی دارند؟
رادارهای دریایی گونه دیگری از رادارهای موجود در جهان هستند که نقش مهمی در تجارت دریایی و همچنین حرکت ناوگان‌های دریایی کشور‌های جهان در دریا دارند. این رادار‌ها در دو باند فرکانسی S و X فعالیت می‌کنند، هر کدام از این باند‌های فرکانسی وظایفی خاص برعهده دارند. رادارهای فعال در باند‌های پایین‌تر از S برای مراقبت هوایی استفاده می‌شوند و فرکانس‌های بالاتر از آن جهت اهدافی همچون جمع آوری اطلاعات، موقعیت یابی و رهگیری به کار می‌روند.
باند فرکانس X نیز همچون باند S نیز از مهم‌ترین باند‌های رادار‌ها به شمار می‌رود. کاربرد این باند راداری در حوزه نظامی استفاده برای رادارهای کنترل آتش سلاح‌های نظامی است و هواشناسی و ناوبری نیز کاربرد‌های غیر نظامی این فرکانس راداری محسوب می‌شوند.
هنگامی که یک شناور دریایی از هر دو فرکانس به طور همزمان استفاده کند، این کار سبب می‌شود تا احتمال بروز خطای تشخیصی در اثر افزایش‌ها و کاهش‌های ناخواسته برد کاهش پیدا کند. در واقع این دو باند فرکانسی با هم‌پوشانی عملکردی، می‌توانند به کاربران اطمینان دهند تا در همه شرایط اطلاعات به خوبی انجام شود.
جمهوری اسلامی ایران نیز در حوزه طراحی و ساخت این رادار‌ها توانایی خاصی دارد و در این گزارش یک نمونه از رادارهای دریایی ساخت صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران را معرفی می‌کنیم.
رادارهای دریایی ایران؛ چشم بینای دریانوردان در آب‌های آزاد
سازمان صنایع دفاع وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح کشورمان علاوه بر سایر حوزه‌ها در حوزه طراحی و ساخت رادارهای دریایی نیز وارد شده که حاصل آن نیز ساخت مجموعه رادارهای دریایی افق است.
رادارهای افق با شناسه MVR-۸۸ شناخته می‌شوند و هدف از طراحی و ساخت آن ها، پایش دریا‌ها و محیط پیرامونی حرکت شناورهاست. این رادار‌ها می‌توانند با سایر سامانه‌های راداری و پدافندی شبکه شده و با اتصال به سامانه‌های کمک ناوبری همچون Speed Log و GPS فعالیت کنند. یکی از ویژگی‌های مهم رادارهای افق توانایی کشف، شناسایی و رهگیری ۱۰۰ هدف دریایی است. هدف دیگر از ساخت این رادارهای افزایش قابلیت‌های مورد نیاز و سهولت کاربری هستند که به همین دلیل هم از روش‌های دیجیتالی نرم افزار - پایه برای پردازش سیگنال‌ها بهره می‌برند.
یکی از نمونه‌های رادارهای افق در باند X فعالیت می‌کند. مشخصات عملکردی این رادار به شرح زیر است:
توان ارسالی: ۲۵ کیلووات.
سرعت چرخش آنتن: ۲۴ یا ۴۲ دور در دقیقه به صورت ۳۶۰ درجه.
برد اسمی: ۹۶ مایل دریایی معادل ۱۷۷.۶ کیلومتر.
دیگر نمونه این رادار در باند S فعالیت کرده و مشخصاتی به شرح زیر دارد:
توان خروجی: ۳۰ کیلووات.
سرعت چرخش آنتن: ۲۶ یا ۴۵ دور بر دقیقه.
برد: ۱/۷ کیلومتر.
رادارهای مذکور از الگوریتم های جدید برای پردازش اطلاعات دریافتی استفاده می کنند که هدف آن بهبود کیفیت سیگنال های دریافتی و کاهش نرخ هشدار غلط است. در واقع از طریق استفاده از روش‌های پیشرفته با کنترل نرخ هشدار غلط، مانع از اشباع سامانه می شوند.
از دیگر مزیت های رادار مراقبت ساحلی باند X و S ساخت کشورمان می توان به توانایی ردگیری اهداف در تمام برد آشکارسازی خود، تشخیص هویت اهداف متفاوت، شماره گذاری خودکار، دسته بندی و فیلتر اهداف و تعریف یک منطقه ویژه اختصاصی برای هر کدام از اهداف را نام برد. این رادار‌ها همچنین توانایی نمایش اهداف بر روی نقشه های جغرافیایی را داشته و می توانند پارامتر‌های کشف شده از اهداف را به سامانه‌های دیگر به صورت خودکار و انتخابی ارسال کرده، از همین طریق موقعیت آینده یا بعدی هر هدف برای هر زمان دلخواه را پیش بینی کنند. همچین می توانند سابقه موجود از هر هدف منتخب را ذخیره کرده و در صورت نیاز در موارد بعدی نمایش بدهند.
خانواده رادارهای دریایی ایران ۵ نوع آنتن دارند که ۳ مورد آن در باند X و ۲ مورد دیگر در باند S فعالیت می کنند. آنتن های مذکور از حیث طول فیزیکی و پرتوهای ارسالی متفاوت هستند و به همین دلیل عملکردهای متفاوتی دارند. نوع این آنتن ها، موجبر شکاف دار آرایه‌ای (Slotted Waveguide Array) است که مزیت های متفاوتی همچون استحکام طرح، وزن و حجم نسبتاً پائین، قابلیت خوب در مدیریت توان مصرفی، بهره (Gain) بالا و بازدهی مناسب دارند.
