وبگاه شبکه چینی «سی جی تی ان» با انتشار مقاله‌ای از «جومارت اوتربایف» نخست وزیر اسبق قرقیزستان، ضمن اشاره به بیستمین سالگرد تأسیس سازمان همکاری شانگهای (SCO) در ۱۵ سپتامبر (امروز)، پیوستن ایران به عنوان عضو ثابت به این سازمان را به عنوان رویدادی مهم تلقی کرد.
اجلاس سازمان همکاری شانگهای قرار است ۱۶ تا ۱۷ سپتامبر (۲۵ و ۲۶ شهریور) در تاجیکستان برگزار شود.
اوتربایف در ادامه این مقاله می‌نویسد «نیکولای پاتروشف» دبیر شورای امنیت روسیه در ۱۱ آگوست (۲۰ مرداد) با دریادار علی شمخانی همتای ایرانی خود تماس گرفت و درباره همکاری‌های امنیتی روسیه و ایران، افغانستان، سوریه و وضعیت خلیج فارس گفتگو کرد. وی همچنین اعلام کرد که ایران به زودی با تصمیم متقابل کشورهای عضو، به سازمان همکاری شانگهای می‌پیوندد. در همان روز، شمخانی در توئیتی نوشت: خوشبختانه موانع سیاسی بر سر راه عضویت ایران در توافقنامه شانگهای برداشته شده است و عضویت ایران از طریق تشریفات فنی نهایی می‌شود.
سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۰۱ و با شش عضو مؤسس تأسیس شد. تصمیم ایجاد این سازمان در سال ۱۹۹۶ با ایجاد «شانگهای پنج» شامل کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، چین، روسیه و تاجیکستان آغاز شد و ازبکستان نیز پس از مدت کوتاهی به این جمع اضافه شد.
امروز سازمان همکاری شانگهای دارای هشت کشور عضو است. در سال ۲۰۱۷، هند و پاکستان نیز به عضویت این نهاد منطقه‌ای که به امنیت، اقتصاد و همکاری‌های بشردوستانه اختصاص داده شده است، درآمدند و به احتمال زیاد و به زودی عضو نهم نیز وجود خواهد داشت.
مقاله مذکور در ادامه یادآور شده است که آغاز رسمی مراحل پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای باید به عنوان یک پیشرفت واقعی شناخته شود چرا که این کشور بیش از ۱۰ سال را در انتظار عضویت کامل صرف کرده است.
تهران در سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر وارد سازمان همکاری شانگهای شد و پس از آن در سال ۲۰۰۸ درخواست عضویت کامل کرد. با این حال، تا سال ۲۰۱۵ و به دلیل تحریم‌های بین المللی موجود نتوانست در این سازمان پذیرفته شود.
همزمان با اجرای توافق برجام در سال ۲۰۱۵ و لغو برخی از این تحریم‌ها، این انتظار می‌رفت که زمینه برای این اقدام هموار شود اما با مانع تراشی تاجیکستان، درخواست عضویت ایران مسدود شد.
اوتربایف در ادامه مقاله‌اش نوشت که علیرغم همه اینها، چند وقت پیش، طرفین این مسئله را حل کردند و «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران شخصاً برای شرکت در اجلاس همکاری شانگهای به «دوشنبه» پایتخت تاجیکستان سفر می‌کند.
مطابق آنچه در این مقاله آمده است، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که فعالیت‌های مسکو در تلاش برای تعدیل موضع تاجیکستان در قبال ورود ایران به سازمان همکاری شانگهای مؤثر بوده است. در جلسه شورای وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای که در ماه جولای در شهر دوشنبه برگزار شد، روسیه به صراحت گفت که خیلی پیش از اینها باید درخواست ایران برای عضویت در این سازمان بررسی می‌شد.
اوتربایف در پایان نیز با اشاره به نقش ایران در تحولات منطقه و جهان یادآور می‌شود که وظیفه اصلی سازمان همکاری شانگهای بحث و اتخاذ اقدامات مشترک در مورد مسائل امنیتی منطقه است. ایران کشوری قدرتمند و تأثیرگذار است که بدون آن نمی‌توان مشکلات امنیتی منطقه را به طور کامل حل کرد. به عنوان مثال، بدون مشارکت ایران، بعید است که وضعیت افغانستان حل شود.
