سفر اخیر مقامات روسیه به تهران و امضای توافق‌نامه‌های دوجانبه برای گسترش روابط در بخش‌های مختلف انرژی، کشاورزی و دارویی، رسانه‌های غربی را به تکاپو واداشته تا هر کدام تحلیل‌های خود از شرایط جدید منطقه را ارائه دهند. مهم‌ترین مساله‌ای که در شرایط فعلی توجه تحلیلگران بین‌المللی را به رابطه ایران و روسیه جلب کرده است، توافق‌نامه‌های جدید فیمابین و در عین حال گسترش و توسعه کریدور شمال- جنوب توسط ۲ کشور است که می‌تواند بر بسیاری از تحریم‌های آمریکا علیه مسکو و تهران تاثیر گذاشته و آنها را نامعتبر سازد. آمریکایی‌ها در عین حال از این مساله نگرانی دارند که تحریم‌های دولت بایدن علیه ۲ کشور در نهایت تهران و مسکو را به اندازه‌ای به هم نزدیک سازد که بتوانند هر کدام در زمینه‌هایی که برای عبور از تحریم‌ها و دور زدن آنها توانایی دارند، به یکدیگر کمک کنند.
نشریه «واشنگتن فری‌بیکن» چندی پیش در همین باره گزارش داده بود: «در شرایطی که مذاکرات ایران و طرف آمریکایی در وین به نتیجه‌ای نرسیده و واشنگتن حاضر نیست از مواضع خود برای پیوستن دوباره به برجام کوتاه بیاید، ۲ تانکر روسی که توسط دولت آمریکا تحریم شده بودند، نفت ایران را برای این کشور به مقاصد مختلف حمل می‌کردند تا به ایران برای عبور از تحریم‌ها کمک کنند».
وب‌سایت 1945 اما نوشته است: با وجود اینکه در شرایط فعلی گمان می‌رود مذاکرات تهران- واشنگتن بر سر بازگشت آمریکا به برجام به بن‌بست رسیده باشد، تهران تلاش دارد از فرصت پیش‌آمده استفاده کرده و موضع خود در مذاکرات را تقویت کند. یکی از مواردی که می‌تواند به ایران در این باره کمک کند، همکاری‌های مستقیم اقتصادی تهران و مسکو و گسترش روابط اقتصادی، همکاری در زمینه سرمایه‌گذاری‌های مشترک و ایجاد زمینه لازم برای تسهیل ارتباطات مالی بین ۲ کشور است. روابط اقتصادی تهران و مسکو البته اخیرا دستخوش تغییر و تحول نشده است و روسیه در سال 20۱۹ بیش از یک‌ونیم میلیارد دلار کالا به ایران صادر کرده است.
در همین حال همکاری‌های تهران و مسکو تنها در بخش اقتصادی خلاصه نمی‌شود و رسانه‌های آمریکایی بر این باورند همکاری‌های نظامی ۲ کشور نیز وارد فاز جدیدی شده است. در شرایطی که ایران عملیات نظامی روسیه در اوکراین را تایید نکرده است اما هر ۲ طرف بر این عقیده هستند که درباره مسائل منطقه‌ای باید همکاری نزدیک‌تری با یکدیگر داشته باشند. بر همین اساس است که هم روسیه و هم ایران خواستار توقف عملیات‌ها و فعالیت‌های نظامی ترکیه در سوریه شده‌اند. البته به نظر می‌رسد با اختلافاتی که بین مسکو و تل آویو به وجود آمده است، روسیه نیز به این نتیجه رسیده است که باید مانع فعالیت‌های نظامی رژیم صهیونیستی در داخل مرزهای سوریه شود و این مساله باعث ایجاد نوعی تفاهم در مسائل منطقه‌ای مورد نظر ایران بین ۲ همسایه می‌شود.
یکی دیگر از مسائلی که بارها تلاش شده افکار عمومی ایران را نیز درگیر خود سازد، این فرضیه است که روسیه به دلیل توجه به منافع ملی خود مانع به نتیجه رسیدن مذاکرات وین می‌شود؛ با این حال نشریه «میدل‌ایست مانیتور» در همین باره نوشته است: آزاد شدن ایران از تحریم‌های اقتصادی در شرایط فعلی می‌تواند کمک بسیار بزرگی به روسیه برای دور زدن تحریم‌های آمریکایی نیز باشد. بنابراین موفقیت مذاکرات در وین یکی از خواسته‌های مسکو نیز هست. فضاسازی‌های اخیر نشان می‌دهد تنها موضوعی که آمریکایی‌ها بشدت از آن نگران هستند، نه رابطه تجاری تهران- مسکو، بلکه تأثیری است که این رابطه تجاری می‌تواند بر تقویت موضع ایران در مذاکرات وین داشته باشد. زمانی که ایران ثابت کند دیگر نیازی به برداشته شدن تحریم‌ها نداشته و می‌تواند امور اقتصادی خود را مدیریت کند و در عین حال کشورهای بیشتری را نیز به حلقه یاران خود در دور زدن تحریم‌ها اضافه کند، دیگر نیاز چندانی به بازگشت آمریکا به برجام نخواهد داشت.
فرزانه دانایی
