ماهواره ایرانی « خیام » توسط موشک ماهواره‌بر سایوز از پایگاه فضا یی «بایکونور» در کشور قزاقستان به فضا پرتاب شد. این رخداد از نظر بسیاری از کارشناسان دارای ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، علمی و راهبردی است.
به گفته «یوری بوریسف» رئیس آژانس فضایی فدراسیون روسیه ، پرتاب ماهواره ایرانی نقطه عطف مهمی در همکاری بین روسیه و جمهوری اسلامی ایران است و راه را برای اجرای پروژه‌های جدید و حتی بزرگتر میان دو کشور هموار خواهد کرد.
وی افزود: روسیه مانند گذشته آماده همکاری در زمینه اکتشافات فضایی با همه کشورها و شرکای علاقه مند است. طبق اعلام دولت جمهوری اسلامی ایران، تهران اولین داده‌های تله متری را از ماهواره خیام دریافت کرده است.
ماهواره خیام یک دستگاه سنجش از دور است که قادر است تصاویری از سطح زمین با دقت یک متر به دست آورد. این ماهواره برای استفاده در راستای افزایش بهره‌وری کشاورزی، پایش دقیق منابع آب، کشف ساختمان‌های غیرمجاز، مبارزه با جنگل زدایی، پایش تهدیدات زیست محیطی، مراقبت از مرزهای کشور به کار گرفته می‌شود. در این راستا نظر دو نفر از کارشناسان منطقه را در مورد این رخداد جویا شدیم.
«ادوارد پولتایف» تحلیلگر علوم سیاسی و کارشناس منطقه از قزاقستان معتقد است غرب سعی کرده پرتاب ماهواره ایرانی را غیر صلح آمیز جلوه دهد، اگرچه این پرتاب منحصراً برای اهداف صلح آمیز انجام می‌شود.
این کارشناس افزود: اینکه آنها به این رویداد چنین واکنشی نشان می‌دهند، تنها به این معنی است که تهران و شرکای آن در شرایط تحریم، به موفقیت‌هایی از جمله در بخش فضایی دست یافته اند.
وی خاطرنشان کرد: ایران برای مدت طولانی در حال توسعه صنعت فضایی بوده و قرار بود حدود 10 سال پیش فضانورد خود را به فضا اعزام کند. به نظر من غرب تهدیدی غیرضروری در مورد تلاش تهران برای تسخیر فضا می‌بیند. اگرچه به نظر می‌رسد ایران هنوز یک قدرت فضایی نیست اما این واقعیت بسیار دور نخواهد بود که ایران خود را به عنوان یکی از اعضای باشگاه فضایی معرفی کند.
«فرهاد ابراهیموف» کارشناس مرکز اطلاعات و تحلیلی (IAC MSU) و از اعضای کلوب گفتگوی والدای از روسیه در پاسخ به خبرنگاری گفت: ایران از مدت‌ها قبل به دنبال گسترش روابط با روسیه در زمینه برنامه‌های فضایی بوده است.
به عقیده وی، پرتاب موفقیت‌آمیز امروز این ماهواره، فرصت‌های تهران را در فعالیت‌های فضایی به‌طور چشمگیری گسترش می‌دهد. شاید در آینده نزدیک ایران مدعی جایگاه یک قدرت فضایی نباشد، اما تهران اهمیت خود را در این زمینه افزایش می‌دهد. ایران در آینده نزدیک برنامه‌های نسبتا جدی برای اکتشافات فضایی خواهد داشت.
ابراهیموف گفت: در غرب آسیا، ایران نخستین کشور در این زمینه خواهد بود.
این کارشناس همچنین تاکید کرد که روابط روسیه و ایران به سطح کاملاً جدیدی رسیده و اکنون فقط به اقتصاد، روابط ژئوپلیتیکی و تهدیدها و چالش‌های امروزی محدود نمی‌شود، بلکه اکنون شامل توسعه پروژه‌های فضایی مشترک نیز می‌شود.
برنامه فضایی تهران در اواسط دهه 2000 آغاز شد، یا بهتر است بگوییم، اولین اظهارات مبنی بر اینکه ایران قصد دارد فضا را تسخیر کند در سال 2007 ظاهر شد. ایران در سال 2010 موشک فضایی کاوشگر-3 را همراه با موجودات زنده به فضا پرتاب کرد. حتی در آن زمان، واشنگتن عصبی بود و «بیل برتون»، سخنگوی ریاست جمهوری ایالات متحده گفت: «چنین پرتابی یک اقدام تحریک آمیز آشکار است.»
این موشک حامل یک "کپسول آزمایشی" بود که به طور ویژه برای رساندن موجودات زنده به فضا طراحی شده بود. در نیمه دوم سال 2019، ایران برنامه فضایی خود را افزایش داد. سپس در دی و بهمن ماه، جمهوری اسلامی دو موشک سیمرغ و سفیر را پرتاب کرد. اما پرتاب امروز ماهواره خیام به وسیله موشک سایوز نشان از تعمیق روابط ایران و روسیه و آغاز فصل نوینی از اقدامات راهبردی میان دو کشور خواهد بود.
