به گزارش افکارنیوز به نقل از فارس، نشست "کاترین اشتون" نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور امنیت و سیاست خارجی و "سعید جلیلی" دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با حضور نمایندگان کشورهای ۱+۵ در مورد برنامه هستهای ایران روز گذشته در "مسکو" برگزار شد.
این در حالی است که طرف روسی انتظار نتیجه مثبتی از این مذاکرات دارد اما غرب امکان استفاده از زور را در صورت شکست این دور مذاکرات بعید نمی‌داند و ایران نیز از جامعه بینالمللی انتظار دارد تا حق این کشور را در دستیابی به فناوری هستهای و غنیسازی اورانیوم به رسمیت بشناسد.
در ضمن کارشناسان نیز بر این باورند که در نشست مسکو طرفین در مواضع قبلی خود باقی خواهند ماند.
همانطور که انتظار می‌رود شرکت‌کنندگان در نشست مسکو در مدت ۲ روز به بررسی راه‌حل‌های موجود در رابطه با برنامه هستهای ایران می‌پردازند و پس از بحثو گفت‌وگو امروز اشتون و جلیلی ۲ کنفرانس خبری جداگانه برگزار خواهند کرد.
زمان طولانی برای آمادگی
مذاکرات گروه ۱ + ۵(ایالات متحده آمریکا، انگلستان، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) با نمایندگان تهران بر سر برنامه هستهای ایران در مسکو سومین جلسه در چند ماه گذشته است اگر چه در دوره‌های قبلی که در ۱۴ آوریل در " استانبول " و در ۲۳-۲۴ می در " بغداد " انجام شد تلاش طرفین در دستیابی به نتایج اساسی با موفقیت همراه نبود با این حال، به نظر خیلی از کارشناسان ازسرگیری مذاکرات میان طرفین پس از یک استراحت ۱۳ ماهه، خود دستاوردی بزرگ محسوب می‌شود.
افراد نزدیک به روند مذاکرات دیپلمات‌ها تصریح می‌کنند که در نشست اخیر در مقایسه با دوره‌های قبلی در سال گذشته تغییر محسوسی در موضوع گفتگو ایجاد شده است و در حال حاضر محور گفتگوها به جای بحث‌های حاشیه‌ای و کلی بر روی اصل مسئله متمرکز شده است اما کماکان نتایج نشست‌های بینالمللی از حالت مطلوب فاصله دارند.
در نشست بغداد گروه ۱ + ۵ پشنهادات خود را برای حل‌و فصل مسئله هستهای ایران به تهران ارائه کرد که این بسته پیشنهادی بر اساس برنامه به اصطلاح " گام به گام " وزیر خارجه روسیه " سرگئی لاوروف " طراحی شده و بر تدابیر " مرحله‌بندی شده و متقابل " یعنی حذف تعدادی از محدودیت‌های ایران در قبال اجرای درخواست‌های مشخص این گروه مبتنی میباشد.
در مقابل ایران نیز بسته پیشنهادی را متشکل از پنج بند و بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هستهای و همچنین اصول روابط متقابل و به روش گام به گام ارائه کرده است.
با این وجود طرفین از دستیابی به توافق عاجز ماندند به طوریکه نمایندگان ایران به فضای سنگین حاکم بر مذاکرات بغداد اشاره کردند و تنها نتیجه این نشست اعلام دور جدیدی از گفت‌و گوها که در این روزها در مسکو برگزار می‌شود، بود.
مذاکرات نمایندگان ایران و گروه ۱ + ۵ در بغداد پس از سفر مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی " یوکیا آمانو " به تهران صورت گرفت که به اعلام خبر امضای توافقنامه‌ای بین ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی مبنی بر انجام بازرسی از تأسیسات هستهای ایران در آینده نزدیک منتهی شد.
در ضمن دیپلمات‌های روسیه و چین یک سری جلسات دوجانبه‌ای را به طور جداگانه با نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور امنیت و سیاست خارجه و دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران برگزار کردند.
همچنین در آستانه گفتگوهای مسکو هیئت‌ها به برگزاری یک سری مذاکرات دوجانبه پرداختند که به عنوان نمونه می‌توان از ملاقات نمایندگان سیاسی گروه ۱ + ۵ با کاترین اشتون در ۱۱ ژوئن در " استراسبورگ " اشاره کرد.
علاوه بر این ۲ روز بعد سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه اوضاع را با رئیس ارشد گروه مذاکره‌کننده ایرانی سعید جلیلی در تهران مورد بحثو گفت‌وگو قرار داد ضمن اینکه روز ۱۴ ژوئن سفیر ایران در مسکو ملاقاتی را با معاون وزیر امور خارجه روسیه " سرگئی ریبکوف " داشت.
انتظارات و واقعیت موجود
با وجود اینکه کلیه هیئت‌های نماینده در آستانه نشست مسکو از اظهار نظر در رسانه‌ها در مورد مذاکرات آینده خودداری می‌کردند اما تعدادی از بیانیه‌های نمایندگان گروه ۱ + ۵ در مطبوعات منتشر شد.
طبق بیانیه هفته گذشته " هیلاری کلینتون " وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا، گروه ۱ + ۵ در صدد است برنامه‌ای برای همکاری‌های آینده به تهران پیشنهاد کند که شرط اصلی آن بر اساس برخودداری کامل ایران از برنامه هستهای خود و ایجاد امکانات لازم برای بازرسی شرایط اجرای این طرح، استوار است.
در عین حال به گفته سرگئی لاوروف، مسکو بر بحث‌های سازنده بر روی بسته کاری آماده و مصوب کارشناسان نشست قبلی در بغداد امیدوار است.
وزیر امور خارجه روسیه در این رابطه ادامه می‌دهد که دیدگاه واحدی درباره ادامه مذاکرات در قالب گروه ۱ + ۵ وجود دارد و در این چارچوب ایده‌ها و طرح‌های پیشنهادی زیادی جمع شده است که می‌توان با استفاده از اصول مرحله‌ای و روابط متقابل اجرای آن‌ها را محقق ساخت.
لاوروف همچنین اشاره کرد که سند کاری بعدی دقیقا بر همین اساس آماده شده است که گروه ۱ + ۵ در بغداد به طرف ایرانی ارائه داده و نتیجه‌بخشی و کارآمدی بررسی آن در دستور کار نشست در مسکو است.
علاوه بر این سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه از آمادگی لازم روسیه برای برگزاری نشست ۱ + ۵ در مورد برنامه هستهای ایران و پایبندی طرفین مذاکرات به تفاهمات به دست آمده در بغداد اشاره کرد.
ریابکوف همچنین ۱۵ ژوئن به خبرنگاران اعلام کرد که بر اساس دلایل می‌توان پیش‌بینی کرد که در مسکو گام بعدی برداشته خواهد شد و برای روسیه مهم این است که بستر مناسب را برای ادامه روند مذاکرات فراهم آورد که در این رابطه روسیه علاقه است گفت‌وگوها در نقاط دیگر هم برگزار شوند و وقفه‌ها طولانی نشوند.
دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران سعید جلیلی نیز در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی " RT " در هفته گذشته اظهار داشت که تهران از جامعه بینالمللی انتظار دارد که رسما حق ایران را برای دستیابی به فناوری هستهای از جمله غنیسازی اورانیوم به رسمیت بشناسد.
جلیلی در ادامه افزود: برای موفقیت گفت‌وگوها در مسکو باید از فاصله بین نشست‌ها برای دیدار معاونان و کارشناسان جهت آماده‌سازی سؤالات مورد بحثدر دور بعدی مذاکرات، استفاده کرد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران همچنین اشاره کرد که ما آمادگی خود را روز بعد از مذاکرات در بغداد اعلام کردیم اما متأسفانه پس از گذشت بیش از ۲ هفته از اجلاس طرف مقابل هنوز آمادگی خود را به برای برگزاری نشست کارشناسان و سازماندهی نشست معاونان برای آماده‌سازی دستور کار مذاکرات مسکو اعلام نکرده است.
تحریم‌ها: تنبیه یا تشویق؟
با این وجود مذاکرات مسکو باید گام بعدی در فرآیند طولانی حل‌و فصل مسئله هستهای ایران باشد اما صرف نظر از نتیجه این نشست بسته جدیدی از تحریم‌های یک‌جانبه از سوی کشورهای غربی نسبت به ایران پذیرفته خواهد شد.
این در حالی است که مسکو بارها تأکید کرده است که موضوع هستهای ایران تنها از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک و بر اساس احترام متقابل و اصول مرحله‌ای و متقابل قابل حل میباشد که این روش توسط سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۱ میلادی ارائه شد و در حال حاضر از سوی گروه ۱ + ۵ در مذاکرات با ایران استفاده می‌شود.
با این حال غربی‌ها بر این باورند که تنها از طریق تشدید تحریم‌ها علیه ایران می‌توان انگیزه لازم برای ادامه مذاکرات تهران با این گروه را فراهم کرد.
روسیه همچنین به طور جدی مخالف تحریم‌های جدید علیه ایران است و در این رابطه تصریح می‌کند که تحریم‌ها نه تنها بی‌فایده بوده بلکه در این مورد حتی برای حل‌و‌فصل صلح‌آمیز مسئله مضر هستند.
علاوه بر این به گفته کارشناسان روس با اجرای تحریم‌ها از سوی کشورهای غربی ایران نه تنها از سرعت توسعه برنامه هستهای خود نکاسته بلکه به کار بر روی مواد هستهای و آموزش نیروهای متخصص خود در فناوری هستهای ادامه می‌دهد و اتخاذ تحریم‌های جدید تنها پیچیده‌گی اوضاع را تشدید می‌کند.
با این حال به نظر می‌رسد تعدادی از تحریم‌های یک‌جانبه به اجرا درخواهند آمد که بهانه چنین اقداماتی گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی در جلسه عمومی سال گذشته است که در آن گفته شد: ایران تا سال ۲۰۰۳ میلادی فعالیت‌هایی را برای ساخت سلاح‌های هستهای انجام داده و این اقدامات ممکن است تا به حال ادامه داشته باشند.
در نتیجه اتحادیه اروپا از آغاز سال جدید میلادی تصمیم به تحمیل تحریم نفتی ایران گرفت که از تاریخ یکم ژولای به طور کامل اجرا خواهد شد و قبل از آن از تاریخ ۲۸ ژوئن در ایالات متحده قانون منع فعالیت شرکت‌های خارجی همکار با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در بازار ایالات متحده اجرایی شد.
این در حالی است که " یوری اوشاکوف " دستیار رئیس جمهور روسیه ۱۷ ژوئن اعلام کرد که این تصمیم ایالات متحده به روابط بین مسکو و واشنگتن ضربه وارد می‌کند چرا که ممکن است به شرکت‌های روسی در حال کار در ایران صدمه بزند.
وی در این رابطه تصریح کرد که نکته اساسی برای روسیه این است که از اتخاذ تحریم‌های یک‌جانبه ایالات متحده علیه ایران که بر خلاف اصول بینالمللی و درباره کشورهای ثالثانجام می‌گیرد، جلوگیری کند.
اوشاکوف که در جمع خبرنگاران در آستانه نشست G۲۰ که در حاشیه آن " پوتین " و " اوباما " با هم دیدار کردند سخن می‌گفت، افزود: اگر شرکت‌ها و بانک‌های روسی در معرض این تحریم‌ها قرار گیرند این امر به چشم‌انداز روابط دوجانبه و همکاری‌های روسیه و آمریکا در امور بینالمللی ضربه وارد خواهد کرد.
وی اشاره کرد که روسیه از تلاش برای جلوگیری از گسترش سلاح‌های کشتار جمعی حمایت می‌کند ولی در عین حال بر به رسمیت شناختن بی‌قید و شرط حق ایران برای توسعه انرژی هستهای خود تأکید دارد.
دستیار رئیس جمهور روسیه ادامه داد: روسیه بر این باور است که بایستی به ایرانی‌ها انگیزه‌های مثبت واقعی را نشان داد تا برای کنار گذاشتن غنیسازی اورانیوم و جلوگیری از حمل آن به خارج از کشور تشویق شوند.
غرب از طریق تحریم‌ها به دنبال تضعیف حکومت ایران است
محقق ارشد انستیتو مطالعات شرق‌شناسی روسیه پروفسور " ولادیمیر ساژین " در این مورد اظهار می‌دارد که بعید به نظر می‌رسد نشست گروه ۱ + ۵ درباره مسئله ایران به نتیجه‌ای موفقیت‌آمیز دست یابد.
وی افزود: من فکر نمی‌کنم راه‌حل‌های موفقیت‌آمیزی مطرح شوند و در این نشست گفتگوهایی در مورد غنیسازی ۲۰ درصد اورانیوم در ایران و همچنین درباره آنکه چه تحریم‌هایی را حذف و چه تحریم‌هایی به قوت خود باقی بمانند و نیز درباره محل بعدی ملاقات به عنوان مثال در برزیل، تصمیم‌گیری خواهد شد.
ساژین با اشاره به این واقعیت که همه شرکت‌کنندگان در گروه ۱ + ۵ و ایران در حال حاضر از ایجاد تأخیر در روند مذاکرات راضی هستند، گفت: نکته مهم این است که این روند دچار وقفه نشود.
" سرگئی دمیدنکو " کارشناس انستیتو مطالعات و تحلیل‌های استراتژیک نیز نظر ساژین را تأیید کرد.
وی در این رابطه افزود: نشست مسکو با نتایجی مشابه ده‌ها جلسه دیگر که تا قبل از این در کشورهای مختلف جهان برگزار شده است بدون نتیجه چشمگیری به پایان خواهد رسید که در این صورت تمام طرف‌های مذاکره بر روی نظر خود باقی می‌مانند.
این کارشناس روس ادامه داد: روسیه اعلام خواهد کرد که ایران حق دارد به انرژی صلح‌آمیز هستهای دست یابد و ایران نیز همین مطلب را خواهد گفت ضمن اینکه غرب هم سوء ظن خود را بدون ارائه هیچ مدرکی درمورد اینکه ایران در حال توسعه سلاح‌های هستهای است، بیان می‌کند.
دمیدنکو در مورد احتمال راه‌حل نظامی برای مشکل ایران در صورت شکست مذاکرات مسکو گفت که " چنین بیانیه‌هایی قبل از هر جلسه مذاکره مطرح می‌شوند ".
به نظر وی گزینه نظامی برای حل مسئله ایران در حال حاضر عملا بعید است و اقدام نظامی گسترده امکان‌پذیر نمی‌باشد چرا که ایالات متحده برای آن آماده نیست ضمن اینکه اقدامات محلی نظامی - هوایی هم به احتمال زیاد عملی نمی‌باشد.
این کارشناس معتقد است که تخریب سریع سیستم‌های برنامه هستهای تهران به خاطر گستردگی آن‌ها غیرقابل انجام میباشد.
دمیدنکو تأکید کرد که در حال حاضر کشورهای غربی شروع به اتخاذ تدابیری به منظور تضعیف نظام ایران و نه سرنگونی فوری آن از طریق اقدام نظامی کرده‌اند.
وی گفت: این تضعیف در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاست خارجی، تقویت محاصره بینالمللی و غیره انجام خواهد گرفت که این استراتژی در عمل برای سال‌های متمادی انتخاب شده و غرب این خط‌مشی را دنبال خواهد کرد ضمن اینکه سایر امور از جمله جنگ اطلاعاتی نیز در چارچوب این خط قرار خواهند گرفت.
این کارشناس بر این باور است که در حال حاضر تهدید به جنگ از خود جنگ برای ایران بسیار خطرناک‌تر است زیرا که این تهدید ایران را به صرف هزینه‌های هنگفت برای دفاع وادار کرده که این امر به به ضرر بخش‌های اقتصادی، تکنولوژی و حوزه اجتماعی این کشور است و غرب از این طریق می‌خواهد ایران را بترساند تا سرمایه‌اش را صرف آن چیزی که باید بکند، نکند.
این در حالی است که گروه ۱+۵ که شامل نمایندگانی از روسیه، انگلیس، چین، ایالات متحده آمریکا، فرانسه و آلمان میباشد از سال ۲۰۰۳ همراه با آژانس بینالمللی انرژی اتمی در تلاشند تا ایران را به قبول تعلیق برنامه غنیسازی اورانیوم وادار کنند.
