9 ماه است ایلان ماسک ، کمپانی توئیتر را در اختیار گرفته و در طول این مدت به دلیل برخی جهت‌گیری‌های سیاسی و بی‌برنامگی در مدیریت این کمپانی بزرگ، رقیب اصلی آن یعنی فیسبوک و کمپانی متا در حال مشاهده افزایش ارزش‌شان در بازارهای مالی ایالات متحده هستند. حالا که کمپانی متا، پلتفرم جدیدی با نام «تردز» را به بازار عرضه کرده و تنها در عرض 72 ساعت 30 میلیون نفر از سراسر جهان به آن پیوسته‌اند، به نظر می‌رسد رقابت شدید کمپانی متا با توئیتر یا به بیان بهتر رقابت شدید ایلان ماسک و مارک زاکربرگ وارد فاز جدیدی شده باشد. شاید در وهله اول به نظر برسد این رقابت را تنها می‌توان در بطن تحولات بازار سیلیکون‌ولی و رقابت شبکه‌های اجتماعی در پلتفرم‌های دیجیتال تحلیل کرد اما با نگاهی به حمایت ۲ حزب جمهوری‌خواه و دموکرات از هر کدام از این شبکه‌های اجتماعی یا تلاش آنها برای مصادره این شبکه‌ها به نفع خود، می‌توان رد پای سیاست حزبی را در سیاست‌های اجرایی تمام شبکه‌های اجتماعی آمریکا مشاهده کرد. ایلان ماسک ابتدا با تاکید بر شعار اجرای کامل آزادی بیان در این شبکه اجتماعی، بیان کرد اجازه نمی‌دهد توئیتر مانند سایر شبکه‌های اجتماعی کاملا افسار خود را در دست بنگاه‌های سیاسی و اطلاعاتی آمریکا قرار دهد و از آزادی بیان در این شبکه اجتماعی حمایت می‌کند. بدین ترتیب طرفداران ترامپ در آمریکا که بعد از حوادث 6 ژانویه و ماه‌ها سانسور رسانه‌های اجتماعی مانند فیسبوک و اینستاگرام رنج برده و نمی‌توانستند به بیان عقایدشان درباره چرایی حمله به ساختمان کنگره و اعتقادشان به تقلب در انتخابات سال 2020 بپردازند، دوباره به بازگشت به توئیتر و فعالیت در این شبکه اجتماعی امیدوار شدند. پیش از آن دونالد ترامپ با راه‌اندازی شبکه اجتماعی خود با نام «تروث» تلاش کرده بود به انحصار رسانه‌های اجتماعی در دست لیبرال‌ها و دموکرات‌ها پایان دهد اما زیرساخت ضعیف این شبکه اجتماعی مانع تبدیل شدن آن به یک شبکه اجتماعی تاثیرگذار در انتخابات و فضای سیاسی آمریکا شد. بعد از اینکه ماسک سکان هدایت توئیتر را در دست گرفت، اکانت تعلیق شده رئیس‌جمهور سابق این کشور را نیز بازگرداند و ترامپ حالا غیر از فعالیت در شبکه اجتماعی شخصی خودش، در توئیتر نیز دوباره فعال شده است. ایلان ماسک با اینکه شعار حمایت از آزادی بیان سر داده بود اما با ایجاد حواشی بسیار و تغییرات کم، عملا نشان داد ایجاد تغییرات در الگوریتم‌های این شبکه اجتماعی برای حذف نکردن پست‌های جنجالی، چندان هم کار ساده‌ای در ایالات متحده نیست. او با وجود اینکه بیان کرده بود «آزادی بیان بستری برای اجرایی شدن دموکراسی است» یا اینکه «می‌خواهد توئیتر تبدیل به پلتفرمی برای آزادی بیان در سراسر جهان شود»، هیچ تغییری در محدودیت‌های قبلی توئیتر ایجاد نکرد و پست‌های طرفداران ترامپ در این فضا باز هم سانسور و حذف می‌شوند. این شبکه اجتماعی اما هنوز هم امید اول و آخر جمهوری‌خواهان برای مقابله با شبکه‌های اجتماعی قدرتمند نزدیک به دموکرات‌ها یعنی اینستاگرام، فیسبوک و یوتیوب است. «مارشا بلکبرن» سناتور جمهوری‌خواه در همان زمان در اظهارنظری که حاکی از خوشحالی او از خرید توئیتر توسط ایلان ماسک بود، گفت «امروز روز خوبی برای آزادی بیان است» و او امید دارد ایلان ماسک به سانسور صدای کاربرانی که عقاید متفاوتی دارند، پایان دهد. در مقابل اما دموکرات‌هایی چون الیزابت وارن، دیگر سناتور آمریکایی، در شبکه اجتماعی توئیتر نوشت: «این معامله برای دموکراسی ما خطرناک است. میلیاردرهایی مثل ایلان ماسک با قوانینی متفاوت از بقیه مردم بازی می‌کنند و قدرت را به نفع خودشان متمرکز می‌سازند». در ادامه سخنگوی کاخ سفید نیز در واکنش به این خبر از گسترش فیک‌نیوزها و اطلاعات گمراه‌کننده و غلط در شبکه‌های اجتماعی ابراز نگرانی کرد. در مقابل در جبهه محافظه‌کاران، تاکر کارلسون مجری معروف شبکه خبری فاکس‌نیوز (که البته چندی بعد از این شبکه اخراج شد) و از طرفداران سرسخت ترامپ، زمانی که اخباری درباره احتمال خرید توئیتر توسط ایلان ماسک مطرح شد، بیان کرد به نظر می‌رسد ماسک آخرین امید برای جمهوری‌خواهان در مساله مقابله‌شان با دموکرات‌ها در فضای مجازی باشد. بر همین اساس است که ران دسانتیس، فرماندار جمهوری‌خواه ایالت فلوریدا برای اعلام نامزدی خود در انتخابات 2024، پلتفرم توئیتر و مصاحبه با ایلان ماسک را انتخاب می‌کند. با بازگرداندن اکانت توئیتر ترامپ، اگرچه انتظار می‌رفت ایلان ماسک که از دوستان قدیمی ترامپ نیز هست، در نهایت حمایت از او در انتخابات ریاست جمهوری را در نظر بگیرد اما تصمیم گرفت از دسانتیس حمایت کند و بعد از این مصاحبه اعلام کرد در انتخابات از او حمایت مالی نیز خواهد کرد.
همکاری فیسبوک و شرکت متا با دموکرات‌ها اما داستان طولانی‌تر و البته امنیتی‌تری دارد. مارک زاکربرگ، مدیر‌عامل فیسبوک در برهه‌های زمانی مختلف، همکاری‌های امنیتی خود را با مقامات دولت فدرال آمریکا افزایش داده است. اگرچه او در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها اعلام می‌کند جهت‌گیری سیاسی ندارد و هم به دموکرات‌ها و هم جمهوری‌خواهان در انتخابات‌های مختلف کمک مالی کرده است اما در شرایط حساس، به یک‌باره رو به‌سوی دموکرات‌ها می‌برد. او اخیرا کمک‌های مالی خود به دموکرات‌ها را نیز بالا برده و همسرش پریسیلا چان نیز یکی از اعضای ثبت شده حزب دموکرات است. سال 2020 نیز زاکربرگ 419 میلیون دلار به یک سازمان غیرانتفاعی که برای برابری حق رای و افزایش میزان حضور انتخاباتی فعالیت می‌کرد، کمک مالی کرد اما مشخص شد این سازمان در ایالت‌ها و بخش‌هایی فعالیت داشته و این پول‌ها را هزینه می‌کند که نامزدهای دموکرات نیاز به کمک مالی دارند. در نتیجه این هزینه‌ها، جمهوری‌خواهان زاکربرگ را متهم به حمایت آشکار از جو بایدن در انتخابات 2020 کردند و معتقد بودند این حمایت در فیسبوک نیز قابل مشاهده بود. بعد از مدتی شرکت فیسبوک اعترافی کرد که نشان داد این مساله چندان هم دور از ذهن نبوده است. فیسبوک چندی بعد از انتخابات بیان کرد در همکاری با سازمان اف‌بی‌آی، تمام پست‌ها و مطالب مربوط به لو رفتن اسناد لپ‌تاپ هانتر بایدن را از این شبکه اجتماعی حذف کرده است؛ اسنادی که دونالد ترامپ اعتقاد داشت می‌تواند برگ برنده او در انتخابات باشد اما به یک‌باره از تمام فضای مجازی آمریکا حذف شد. در اسناد لو‌رفته از لپ‌تاپ هانتر بایدن تصاویری از فساد اخلاقی او و همچنین برگه‌های مربوط به امور مالی شرکت‌های مرتبط با خاندان بایدن وجود داشت که در نهایت با اقدامات مدیران شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک، اینستاگرام، یوتیوب و حتی موتور جست‌وجوی گوگل، نتوانست روی افکار عمومی مردم آمریکا تاثیرگذار باشد. احتمالا به پاس همین خدمات بوده است که بعد از انتخابات، زاکربرگ به عضویت هیات اجرایی کاخ سفید برای تدوین سیاست‌های تکنولوژیک آمریکا درآمد. او در زمان تحقیقات روی ابعاد حادثه 6 ژانویه نیز به کمیته منتخب مجلس نمایندگان برای این تحقیقات فراخوانده شد و به درخواست نمایندگان و البته ماموران اف‌بی‌آی، تمام اطلاعات مربوط به پست‌ها، پیام‌ها و تصاویر رد و بدل‌شده بین کسانی که در این حادثه دست داشتند را در اختیار دولت بایدن قرار داد. بر اساس همین اسناد بود که بسیاری از حمله‌کنندگان به ساختمان کنگره در اعتراض به انجام تقلب در انتخابات 2020، متهم شده و حکم‌های سنگینی علیه آنها اعمال شد. دعوای روسای ۲ شبکه اجتماعی بسیار مهم و تاثیرگذار ایالات متحده بدین ترتیب تنها در عرصه تکنولوژی و فناوری‌های روز خلاصه نشده و کم‌کم با جانبداری احزاب آمریکایی از آنها، در حال وارد شدن به کارزاری سیاسی است. شبکه‌های اجتماعی همان طور که در انتخابات 2016 و 2020 تاثیر بسزایی در شکل‌دهی به افکار عمومی مردم آمریکا داشتند، در انتخابات پیش رو با جبهه‌بندی آشکاری که انجام داده‌اند، نقشی حیاتی‌تر خواهند داشت. رونمایی یک‌باره از شبکه اجتماعی تردز که به‌قول ایلان ماسک، کپی‌برداری از توئیتر است، نشان‌می‌دهد دموکرات‌ها در حال تلاش برای ایجاد یک شبکه اجتماعی به‌عنوان جایگزین توئیتر هستند. به‌کارگیری مهندسان و برنامه‌نویسان قبلی توئیتر توسط شرکت متا برای راه‌اندازی این سرویس، نشان می‌دهد دعوای اصلی در انتخابات 2024، در فضای مجازی خواهد بود؛ اگر چه پیش از آن یک دعوای جدی تن به تن نیز در داخل قفس بین زاکربرگ و ماسک شکل خواهد گرفت و احتمالا هر ۲ رقیب سعی می‌کنند از فضای رقابتی پیش‌آمده بین خود، در راستای رسیدن به منابع مالی بیشتر و مشتریان هیجانی‌تر استفاده کنند، چرا که هر چه دعوای ۲ رقیب جدی‌تر شود، توجه به این ۲ شرکت بالاتر رفته و سرمایه‌گذاری در آنها نیز بیشتر خواهد شد.
ثمانه اکوان
