پهپادها به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین ابزارهای جنگ‌های مدرن، نقشی استراتژیک در افزایش آگاهی وضعیتی، دقت عملیات، و کاهش خطرات انسانی ایفا می‌کنند. این فناوری به نیروهای مسلح اجازه می‌دهد تا با هزینه‌های کمتر و بدون نیاز به حضور فیزیکی نظامیان، اهداف را شناسایی، نظارت کنند، و حملات دقیق و کم‌خطر انجام دهند.
به‌عنوان مثال، در عملیات‌های ضدتروریستی، پهپادها توانسته‌اند با نفوذ به مناطق دشوار، اطلاعات بلادرنگ از مواضع دشمن ارائه دهند و اثربخشی عملیات را افزایش دهند. همچنین، استفاده از شبکه‌سازی پهپادها در عملیات نبرد شبکه‌محور، به تمرکز منابع و هماهنگی بهتر بین واحدهای نظامی منجر شده است. در جنگ روسیه و اوکراین نیز پهپادها به عنوان یکی از اقلام کلیدی کمک‌های نظامی محسوب می‌شوند و حتی در روزهایی که خبری از بمب باران و تبادل آتش نیست این پهپاد ها هستند که آتش تنور جنگ را روشن نگه میدارن.
ایران اسلامی نیز در دهه‌های اخیر به‌طور چشمگیری در توسعه پهپادهای نظامی پیشرفت کرده است. نیروهای مسلح کشورمان با تکیه بر توانمندی‌های بومی، به تولید پهپادهای متنوعی دست یافته که قابلیت‌های شناسایی، نظارت، و حمله را در خود جای داده‌اند.
دستاوردهای کلیدی ایران در حوزه پهپاد
پهپادهای دید در شب: مجهز به سامانه‌های پیشرفته نظیر دوربین‌های حرارتی و نور کم، که توانایی عملیات در شرایط کم‌نور را فراهم می‌کنند.
توسعه پهپادهای رزمی: مانند پهپاد کرار که قادر به انجام حملات انتخابی و نفوذ به عمق خطوط دشمن است.
تأکید بر جنگ نامتقارن: استفاده از پهپادها به‌عنوان ابزاری برای مقابله با تهدیدات منطقه‌ای و کاهش وابستگی به تجهیزات خارجی.
همچنین جونان و دانشمندان کشورمان با بهره‌گیری از فناوری معکوس، برخی پهپادهای دشمن را تحلیل و نمونه‌های بهبودیافته‌ای تولید کرده است.
کرار نخستین پهپاد توربو جت و رزمی کشور
پهپاد کرار، محصول صنایع هوافضای ایران (هسا)، به عنوان نخستین پهپاد جت‌محور و رزمی کشور شناخته می‌شود که توانایی حمل طیف گسترده‌ای از تسلیحات را دارد. این پهپاد با پیشرانه توربوجت، در خدمت نیروهای مسلح کشورمان قرار گرفته و به چهار نسخه اصلی انتحاری، ضد زیردریایی، رهگیر هوایی و حامل موشک ارتقا یافته است.
در ادامه، جزئیات فنی، کاربردهای رزمی و آخرین دستاوردهای مرتبط با این پهپاد مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مشخصات فنی و قابلیت‌ها:
- سرعت: ۹۰۰ کیلومتر بر ساعت.
- برد پرواز: حداکثر ۱۰۰۰ کیلومتر.
- سقف پروازی: ۷۵۰۰ تا ۱۲٬۰۰۰ متر (قابل افزایش تا ۴۰٬۰۰۰ پا در نسخه‌های ارتقا یافته).
- محموله جنگی: تا ۲۵۰ کیلوگرم (قابلیت حمل بمب‌های هوشمند رعد ۳۰۱، بمب ۳۴۲، موشک ضدکشتی کوثر و اژدر مارک ۴۶).
- سیستم پرتاب: استفاده از پرتابگر ریلی و شتاب‌دهنده سوخت جامد.
- فرود: با چتر و کیسه هوایی.
انواع کاربردهای کرار
۱. حمله انتحاری:
- نسخه انتحاری کرار با سامانه‌های ناوبری پیشرفته و جستجوگر اپتیکی، قادر است اهداف را با دقت بالا شناسایی و با برخورد مستقیم منهدم کند.
- در رزمایش‌های اخیر پدافند هوایی، این پهپاد با موفقیت اهداف هوایی و زمینی را مورد اصابت قرار داده است.
۲. رهگیری هوایی:
- نسخه کرار -۴ مجهز به موشک هوا به هوا مجید (با قابلیت ردیابی حرارتی و تصویری) است که در طرح رسول برای انهدام هواگردهای دشمن استفاده می‌شود.
- این سامانه به همراه موشک پدافندی مجید، هزینه عملیات را تا ۷۰٪ کاهش داده و امنیت عملیات را افزایش می‌دهد.
۳. مأموریت‌های ضد زیردریایی:
- کرار می‌تواند اژدر مارک ۴۶ را حمل کرده و در برد بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر، زیردریایی‌های دشمن را شناسایی و نابود کند.
۴. گشت‌زنی و شناسایی:
- با سامانه خلبان خودکار و امکان برنامه‌ریزی مجدد در حین پرواز، این پهپاد برای نظارت بر مناطق گسترده و انتقال زنده تصاویر استفاده می‌شود.
آخرین پیشرفت‌ها و استقرار نظامی کرار
- در آذر ۱۴۰۲، بیش از ۱۰۰ پهپاد کرار به یگان‌های پدافند هوایی ارتش در شرق، غرب و جنوب غرب کشور الحاق شد.
- در فروردین ۱۴۰۳، نیز نسخه جت کرار به سازمان رزم ارتش مجهز گردید و در بهمن ۱۴۰۳ با حضور فرمانده کل ارتش، عملیاتی شد.
نقش استراتژیک پهپاد کرار در میدان نبرد
پهپاد کرار با ترکیب سرعت بالا، برد طولانی و چند منظورگی، تحولی در دفاع هوایی و عملیات تاکتیکی کشورمان ایجاد کرده است. این پهپاد نه تنها به عنوان ابزاری برای حمله مستقیم، بلکه به عنوان بازدارنده استراتژیک در برابر تهدیدات هوایی و دریایی عمل می‌کند. همچنین، استفاده از آن در سیستم‌های ارزان‌قیمت و کم‌خطر نسبت به هواپیماهای سرنشین‌دار، آن را به ابزاری کلیدی برای مقابله با تحریم‌های فناورانه تبدیل کرده است.
پهپاد کرار نمادی از خودکفایی ایران در صنایع دفاعی است. با وجود چالش‌های بین‌المللی، ارتقای مستمر این پهپاد و الحاق آن به سیستم‌های پیشرفته مانند باور ۳۷۳ و طرح رسول، نشان‌دهنده توانایی کشور در پاسخگویی به نیازهای امنیتی کشور است.
پهپاد کرار در مواجهه با تهدیدات هوایی کاربردهای عملیاتی متعددی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
۱. رهگیری و انهدام هواگردهای دشمن:
نسخه رهگیر هوایی کرار مجهز به موشک مجید (با قابلیت ردگیری حرارتی و تصویری) است که به طور خاص برای مقابله با هواگردهای مهاجم طراحی شده است. این سامانه در طرح رسول، با همکاری وزارت دفاع و نیروی پدافند هوایی ارتش، توانسته است در رزمایش‌ها هدف‌های هوایی را شناسایی و منهدم کند.
۲. دفاع هوایی ادغام‌شده با سامانه‌های پیشرفته:
کرار در کنار سامانه بومی و برد بلند باور ۳۷۳ (با برد ۳۰۰+ کیلومتر) به عنوان بخشی از شبکه دفاع هوایی، عمق پدافند را تا کیلومترها دور تر از مرزهای کشور گسترش می‌دهد. این ادغام امکان مقابله با تهدیدات هوایی در فواصل دور را فراهم می‌کند.
۳. اجرا و نمایش عملیات نبرد هوایی:
در رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۳ و مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۲، پهپادهای کرار با موفقیت تهدیدات هوایی دشمن فرضی را شناسایی و از بین بردند. این عملیات نشان‌دهنده توانایی کرار در شرایط نبرد واقعی است.
۴. حمله انتحاری علیه اهداف هوایی:
نسخه انتحاری کرار با استفاده از سامانه‌های ناوبری پیشرفته و جستجوگر اپتیکی، قادر است با برخورد مستقیم به هدف، آن را منهدم کند. این قابلیت در رزمایش‌های اخیر پدافند هوایی مورد تأیید قرار گرفته است.
۵. پشتیبانی از عملیات تاکتیکی:
کرار با توان حمل بمب‌های سقوط آزاد، موشک‌های هوا به سطح (مانند کوثر) و اژدر مارک ۴۶، می‌تواند در عملیات تهاجمی سبک، پشتیبانی از خط مقدم و مقابله با تجمع نیروهای دشمن استفاده شود.
کرار با ترکیب سرعت بالا، برد طولانی و چند منظورگی، نقش کلیدی در تقویت پدافند هوایی ایران ایفا می‌کند. این پهپاد نه تنها به عنوان ابزاری برای انهدام مستقیم اهداف هوایی، بلکه به عنوان یک بازدارنده استراتژیک در برابر تهدیدات پیشرفته عمل می‌کند.
کرار به ایران اجازه می‌دهد تا بدون درگیری مستقیم نیروهای سنتی، فشار نظامی بر دشمنان منطقه‌ای (مانند ایالات متحده یا گروه‌های مرتبط با اسرائیل) را افزایش دهد. این پهپاد همچنین به عنوان ابزاری برای تبیین قدرت بازدارندگی در برابر تهدیدات خارجی عمل می‌کند.
