روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ موشک بالستیک «قاسم بصیر» با برد حداقل ۱۲۰۰ کیلومتر و دقت کمتر از یک‌متر معرفی شد. این موشک که با حضور امیر سرتیپ خلبان عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح معرفی شد، نه‌تنها نمادی از پیشرفتهای دفاعی ایران است، بلکه پاسخی حساب‌شده و محکم به تهدیدات رادیویی دونالد ترامپ و سروصداهای کارگزارش در شهرک‌های اشغالی محسوب می‌شود. پیت هگست، وزیر دفاع ایالات متحده هم دو روز پس از ماجرای سقوط جنگنده آمریکا در جریان حمله حوثی ها به ناو هری ترومن ایران را متهم به حمایت از این کار کرده و نوشته بود که «شما تاوان آن را خواهید پرداخت، در زمانی و مکانی که ما تعیین می‌کنیم!»
قاسم بصیر که نسخه‌ای ارتقایافته از موشک «شهید حاج قاسم» است، با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، ازجمله توانایی نفوذ به سامانه‌های دفاع موشکی پیشرفته و دقت بی‌نظیر در هدف‌گیری، جایگاه ایران را به‌عنوان یک قدرت نظامی منطقه‌ای بیش‌ازپیش تثبیت می‌کند و می‌تواند پاسخی به لفاظی‌های ترامپ و اطرافیانش باشد.
از «حاج قاسم» تا «قاسم بصیر»
برای درک اهمیت موشک قاسم بصیر، باید نگاهی به ریشه‌های آن در موشک «شهید حاج قاسم» بیندازیم. این موشک که در سال ۱۳۹۹ رونمایی شد، یک موشک بالستیک سوخت جامد دومرحله‌ای با برد ۱۴۰۰ کیلومتر بود که به افتخار سردار شهید قاسم سلیمانی نام‌گذاری شد. موشک حاج قاسم با وزن ۷ تن، طول ۱۱ متر، سرجنگی ۵۰۰ کیلوگرمی و سرعت‌هایی در محدوده هایپرسونیک (۱۱ ماخ در ورود به جو و ۵ ماخ در اصابت)، به‌عنوان یک سلاح تاکتیکی قدرتمند معرفی شد. ویژگی برجسته آن قابلیت افزایش برد تا ۱۸۰۰ کیلومتر بود که نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری طراحی آن بود.
در سال ۱۴۰۲، در جریان بازدید سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت از نمایشگاه دستاوردهای دفاعی، قابلیت جدیدی برای این موشک به نمایش درآمد. یک سکوی پرتاب پیشرفته که زمان آماده‌سازی و شلیک را به‌طور چشمگیری کاهش می‌داد. این سکو، که احتمالاً از فناوری DRU (واحد مرجع دینامیک) بهره می‌برد، امکان شلیک سریع و جابه‌جایی فوری پرتابگر را فراهم می‌کرد؛ ویژگی‌ای که پیش‌تر در موشک‌های خیبرشکن و فتاح نیز به کار گرفته شده بود. سردار حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، در آن زمان اعلام کرد این فناوری زمان آماده‌سازی را به یک‌ششم موشک‌های مشابه کاهش داده است. موشک قاسم بصیر، که درحقیقت نسخه‌ای ارتقایافته از موشک حاج قاسم است، با حفظ ویژگی‌های اصلی آن، پیشرفت‌هایی کلیدی در هدایت، مانورپذیری و مقاومت در برابر جنگ الکترونیک به دست آورده است. این موشک در ۲۸ فروردین ۱۴۰۴ با موفقیت آزمایش شد و در ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ به‌طور رسمی رونمایی شد، لحظه‌ای که نه‌تنها قدرت دفاعی ایران را به نمایش گذاشت، بلکه پاسخی استراتژیک به تهدیدات فزاینده از سوی آمریکا و اسرائیل بود.
دقت: کمتر از یک متر
موشک بالستیک قاسم بصیر با سوخت جامد، امکان آماده‌سازی و شلیک سریع را بدون نیاز به فرایندهای پیچیده سوخت‌گیری فراهم می‌کند. این موشک با برد حداقل ۱۲۰۰ کیلومتر، توانایی پوشش اهداف استراتژیک منطقه، ازجمله سرزمین‌های اشغالی را دارد. سرجنگی ۵۰۰ کیلوگرمی آن با مواد منفجره قوی، برای تخریب اهداف حساس طراحی شده است. قاسم بصیر با سامانه هدایت نوری-فروسرخ، دقتی کمتر از یک متر در فاز نهایی ارائه می‌دهد. بدنه فیبر کربنی آن، سطح مقطع راداری را کاهش داده و شناسایی توسط رادارهای دشمن را دشوار می‌کند. این موشک با طول ۱۱ متر، وزن ۷ تن و سرعت حداکثر ۱۲ ماخ در ورود به جو، مشابه موشک حاج قاسم است.
چرا منحصر به فرد؟
موشک قاسم بصیر با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، چندین ویژگی کلیدی دارد که آن را از سایر موشک‌های بالستیک متمایز می‌کند و رسانه‌های بین‌المللی را به تب و تاب جزئیاتش انداخته است.
در ادامه مهم‌ترین ویژگی‌های این موشک ذکر شده است.
۱- نفوذ به سامانه‌های دفاع موشکی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های قاسم بصیر، توانایی آن در عبور از سامانه‌های دفاع موشکی پیشرفته مانند تاد (THAAD) و پاتریوت است. این توانایی به لطف طراحی آیرودینامیک، بدنه فیبر کربنی با سطح مقطع راداری پایین و قابلیت مانورپذیری بالای سرجنگی ممکن شده است. سرجنگی این موشک می‌تواند در فاز نهایی مسیر خود را به‌صورت غیرقابل‌پیش‌بینی تغییر دهد که محاسبه «نقطه ملاقات» (محل برخورد موشک پدافندی با موشک بالستیک) را برای سامانه‌های دفاعی دشمن غیرممکن می‌کند. وزیر دفاع، امیر نصیرزاده در مراسم رونمایی تأکید کرد: «این موشک با مانورپذیری پیشرفته، لایه‌های پدافندی دشمن را به‌راحتی پشت سر می‌گذارد.» این ویژگی در عملیات‌هایی مانند «وعده صادق۲» که موشک‌های ایرانی مانند فتاح و خیبرشکن۲ موفق به عبور از سامانه‌های دفاعی شدند، به اثبات رسیده است.
۲- هدایت نوری و فروسرخ
یکی از نوآوری‌های کلیدی قاسم بصیر، استفاده از سامانه هدایت نوری و فروسرخ (تصویرسازی حرارتی) در فاز نهایی است. برخلاف موشک‌های سنتی که به GPS وابسته‌اند و در برابر جنگ الکترونیک آسیب‌پذیر هستند، قاسم بصیر با استفاده از دوربین‌های حرارتی، هدف را به‌صورت مستقل شناسایی و مورد اصابت قرار می‌دهد. این فناوری که پیش‌تر در موشک‌های ضدکشتی مانند قدر۸۷ و خلیج فارس به کار گرفته شده بود، دقت نقطه‌زنی را به کمتر از یک متر رسانده و مقاومت بالایی در برابر اخلال الکترونیکی ایجاد کرده است. تجربه عملیات «وعده صادق» نشان داد که دشمن با ایجاد اختلال گسترده در GPS، دقت موشک‌های ایرانی را کاهش داد. قاسم بصیر با حذف وابستگی به GPS، این ضعف را برطرف کرده و توانایی هدف‌گیری اهداف کوچک مانند آشیانه‌های جنگنده یا باندهای فرود را با دقت بالا فراهم می‌کند.
۳- مانورپذیری سرجنگی
بالک‌های هدایت سرجنگی قاسم بصیر به‌گونه‌ای اصلاح شده‌اند که امکان مانورهای پیچیده در سرعت‌های مافوق صوت را فراهم می‌کنند. این قابلیت، سامانه‌های دفاع موشکی را که برای رهگیری موشک‌های با مسیر ثابت طراحی شده‌اند، ناکارآمد می‌کند. به گفته وزیر دفاع، این ویژگی موشک قاسم بصیر می‌تواند با هدف قرار دادن رادارها و سامانه‌های پدافندی دشمن، راه را برای سایر موشک‌های بالستیک ایرانی باز کند و به‌عنوان یک موشک ضدسپر موشکی عمل کند.
۴- سکوی پرتاب پیشرفته
قاسم بصیر از همان سکوی پرتاب پیشرفتهای استفاده می‌کند که در موشک حاج قاسم معرفی شد. این سکو با بهره‌گیری از فناوری DRU، امکان شلیک سریع و جابه‌جایی فوری پرتابگر را فراهم می‌کند که خطر شناسایی و هدف‌گیری توسط دشمن را کاهش می‌دهد. این ویژگی که زمان آماده‌سازی را به یک‌ششم کاهش داده، قاسم بصیر را به یک سلاح تاکتیکی ایدئال برای عملیات‌های غافلگیرانه تبدیل کرده است.
