در سال‌های اخیر، تحولات عمیق و گسترده در عرصه فناوری‌های دفاعی و به‌ویژه سامانه‌های موشکی، جایگاه ویژه‌ای در راهبرد بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران یافته است.
دستیابی به فناوری‌های نوین در حوزه طراحی، هدایت و مانورپذیری موشک‌ها، زمینه‌ساز ارتقای توان دفاعی کشور در برابر تهدیدات روزافزون منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شده است.
یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای این مسیر، توسعه سامانه موشکی جدیدی است که با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته در حوزه پیشران، سامانه‌های ناوبری و پروفایل پروازی چندمرحله‌ای، توانایی عبور از سامانه‌های دفاعی مدرن همچون THAAD و Patriot را داراست.
این توانمندی، نتیجه‌ی سال‌ها پژوهش تخصصی، طراحی هوشمندانه و تکیه بر دانش بومی متخصصان صنایع دفاعی کشور است.
«قاسم بصیر»؛ برگ جدید ایران در مقابله با صهیونیست‌ها
در تاریخ ۱۴ اردیبهشت‌ماه، سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از موشک بالستیک «قاسم بصیر» رونمایی کرد. این موشک سوخت جامد و در واقع نسخه بهینه‌شدهٔ موشک بالستیک «حاج قاسم» است که در فرایند طراحی و تولید آن از تجربیات عملیات‌های «وعده صادق ۱ و ۲» بهره‌گیری شده است.
«قاسم بصیر» دارای بردی بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر و دایرهٔ احتمال خطا (CEP) کمتر از ۱ متر است. سامانهٔ هدایت آن به تصویرساز حرارتی (اپتیک) پیشرفته مجهز شده تا شناسایی دقیق اهداف و هدف‌گیری با خطای بسیار پایین فراهم گردد؛ همچنین این سامانه قادر به تمییز و تشخیص هدف اصلی میان چندین هدف فرعی است.
متخصصان هوافضای وزارت دفاع در طراحی سامانهٔ ناوبری موشک از فناوری GPS استفاده نکرده‌اند که این امر مقاومت موشک را در برابر اقدامات جنگ الکترونیک افزایش می‌دهد.
علاوه بر این، توان مانورپذیری موشک به‌طور قابل‌توجهی ارتقا یافته تا امکان عبور از لایه‌های دفاع هوایی دشمن فراهم شود. سازندگان اعلام کرده‌اند که «قاسم بصیر» توان عبور از سامانه‌های ضدموشکی پیچیده‌ای مانند پیکان (آرو)، تاد، گنبد آهنین و فلاخن داوود را داراست.
آزمایش‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که موشک در شرایط اخلال الکترونیکی بسیار شدید عملکرد موفقی داشته و دارای مقاومت بالایی در برابر جنگ الکترونیک است. آخرین آزمایش این سامانه نیز در ۲۸ فروردین امسال انجام شده است.
به‌طور خلاصه، «قاسم بصیر» با ترکیب سوخت جامد، دقت زیر یک متر، برد بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر، سامانه تصویرساز حرارتی، ناوبری بدون GPS، مانورپذیری افزایشی و مقاومت در برابر جنگ الکترونیک، نمایانگر ارتقای توانایی‌های موشکی و پیشرفت در حوزهٔ تسلیحات هوشمند است.
چرا «قاسم بصیر» یکی از برگ‌های برنده ایران است
موشک قاسم بصیر از سامانه تصویرساز حرارتی (اپتیکی) بهره می‌برد که استفاده از این سامانه در موشک‌های بالستیک، یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های هدایت در مرحله نهایی پرواز (فاز ترمینال) به شمار می‌رود. این سامانه با تکیه بر حسگرهای مادون قرمز، امکان شناسایی دقیق هدف بر اساس الگوی حرارتی آن را فراهم می‌سازد و موجب کاهش چشمگیر خطای اصابت (CEP) می‌شود.
به‌دلیل ماهیت «غیرفعال» سامانه حرارتی، این حسگر برای عملکرد خود نیازی به ارسال سیگنال ندارد؛ از این رو، در برابر اخلال و شناسایی رادیویی دشمن کاملاً مقاوم است.
افزون بر آن، تصویرساز حرارتی قادر است هدف واقعی را از میان اهداف فریبنده یا پوشش‌های حرارتی تشخیص دهد و در شرایط مختلف نوری، از جمله شب یا هوای ابری و غبارآلود نیز کارایی بالایی داشته باشد. این ویژگی‌ها، دقت و هوشمندی موشک را در اصابت به اهداف راهبردی به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
موشک ایرانی که در برابر جنگ الکترونیک دشمن مقاوم است
از سوی دیگر، حذف سامانه ناوبری مبتنی بر GPS و استفاده از روش‌های ناوبری مستقل نظیر سیستم‌های اینرسی (INS) یا ناوبری ترکیبی اپتیکی و اینرسی، مزیت بزرگی در حوزه‌ی مقاومت در برابر جنگ الکترونیکی به همراه دارد.
سامانه‌های GPS، در برابر اخلال (Jamming) یا فریب سیگنال (Spoofing) آسیب‌پذیرند؛ اما سامانه ناوبری داخلی، بدون نیاز به دریافت داده از ماهواره‌ها، در محیط‌های با اخلال شدید یا قطع سیگنال نیز قابل‌اعتماد باقی می‌ماند.
این ویژگی، امکان اجرای عملیات در شرایطی که دشمن اقدام به مسدودسازی یا فریب سامانه‌های ماهواره‌ای می‌کند را فراهم می‌سازد و استقلال کامل موشک در هدایت مسیر را تضمین می‌نماید.
ترکیب هدایت حرارتی دقیق در مرحله پایانی با ناوبری مستقل از GPS در طول مسیر، یک راهکار پیشرفته و هوشمند برای ارتقای دقت و بقاپذیری موشک‌های بالستیک محسوب می‌شود.
این ترکیب موجب می‌شود موشک، ضمن حفظ دقت زیر یک متر در اصابت، توانایی عبور از سامانه‌های دفاعی پیچیده و مقاومت در برابر جنگ الکترونیک را نیز داشته باشد؛ موضوعی که بیانگر دستیابی به سطح بالایی از فناوری در حوزه تسلیحات هدایت‌شونده است.
