«گفتوگوی منامه» ازجمله رویدادهای مهم در عرصه دیپلماسی بینالمللی است که هرساله به ابتکارعمل اندیشکده مطالعات استراتژیک لندن (IISS) در منامه، پایتخت بحرین ، برگزار میشود. این رویداد بیش از پیش به یک ابزار دیپلماسی امنیتی آمریکا در غرب آسیا تبدیل شده است؛ با در نظر گرفتن اظهارات مقامات آمریکایی، به ویژه تولسی گابارد، بزرگجاسوس دولت ترامپ در این نشست نشان میدهد که واشنگتن از این رویداد برای پیشبرد دو هدف راهبردی استفاده میکند:1) زمینهسازی برای توسعه روند عادیسازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی پس از توقف کامل آن از پی عملیات طوفان الاقصی2) بازاحیای راهبرد مهار و بازدارندگی در برابر ایران در قالب ائتلافسازی امنیتی چندلایه به منظور گریز از تقابل نظامی مستقیمرویداد گفتگوی منامه از ۲۰۰۴ در بحرین برگزار میشود و بهدلیل گردهم آمدن وزرای دفاع و خارجه، رؤسای سرویسهای امنیتی، مقامات آمریکایی، اروپایی و عربی، به یکی از رویدادهای مهم برای هماهنگسازی سیاستهای ضدایرانی و تنظیم معماری جدید امنیت منطقهای تبدیل شده است. در سالهای پس از «توافق ابراهیم»، گفتوگوی منامه بیش از گذشته به صحنهای برای احیای مسیر عادیسازی و اتصال آن به بازدارندگی مشترک عربی-صهیونیستی علیه ایران تبدیل شد؛ مسیری که واشنگتن امیدوار است آن را در لایههای دیپلماتیک، دفاعی، سایبری و انرژی تثبیت کند.
بررسی آنچه که در این نشست مطرح شد نشان میدهد که: • آمریکا میکوشد بهجای بازگشت به سیاست جنگهای پرهزینه، نظم امنیتی جدیدی مبتنی بر ائتلافسازی منطقهای علیه ایران ایجاد کند؛ نظمی که بار هزینه و نیروی انسانی را از دوش واشنگتن برداشته و به بازیگران محلی منتقل میکند.• منامه به میدان رسمی و غیررسمی لابیسازی برای عادیسازی و مهار ایران تبدیل شده است؛ جایی که هم توافقات پشت پرده شکل میگیرد، هم پیامهای رسانهای برای مشروعیتسازی این روند منتشر میشوند.• بحرین نیز بهعنوان میزبان، نه تنها متحد نزدیک آمریکا و اسرائیل است، بلکه نماد عادیسازی زودهنگام پسابحران خلیج فارس به شمار میرود؛ بنابراین انتخاب منامه یک پیام سیاسی آشکار دارد: «پایتختهای عربی پذیرفتهاند با تلآویو همکاری کرده و جایگاه خود را در معماری آمریکایی-صهیونیستی، شناسایی کنند.»از این منظر، گفتوگوی منامه علاوهبر اینکه یک کنفرانس امنیتی محسوب میشود، همزمان میتواند نقش اتاق فرمان را برای اعلان سیاستهای منطقهای آمریکا بازی کند و به همین دلیل، نقش ایران، چه بهعنوان عامل تهدیدآفرین و چه بهعنوان متغیر تعیینکننده توازن، در کانون گفتوگوهای امسال قرار داشت و در سالهای آینده نیز چنین خواهد بود.
سخنرانی تولسی گابارد با تمرکز بر عبور از سیاست تغییر رژیم و حرکت به سمت جنگ ترکیبیازجمله افراد و نهادهایی که امسال در این رویداد حضور داشتند باید به تولسی گابارد، مدیر اطلاعات ملی آمریکا (بزرگجاسوس ترامپ) اشاره کرد که به صورت خاص با تمرکز بر ایران، سخنرانی خود را انجام داد که در ادامه مهمترین محورهای سخنرانی او را بررسی خواهیم کرد؛ پیش از آن باید متذکر شد که منابع معتبر محلی خبر دادند که نمایندگان آیپک، لابی صهیونیستی در آمریکا نیز در این رویداد به همراه مقامات آمریکایی حضور داشتند و با مقامات دولتهای عربی دیدار کردهاند.
مهمترین محورهای سخنرانی تولسی گابارد از قرار زیر بودند:1) پایان سیاست «تغییر رژیم» در دوره ترامپتولسی گابارد، مدیر دفتر اطلاعات ملی آمریکا، در سخنرانی خود در مدعی شد که سیاست چند دههای ایالات متحده برای تغییر رژیم در کشورهای مختلف، بیش از این بخشی از راهبرد واشنگتن نیست. او تأکید کرد که دولت دونالد ترامپ از زمان آغاز به کار خود، به جای پیگیری عملیات براندازی، «دیپلماسی و توافقمحوری» را در اولویت قرار داده است. گابارد تصریح کرد: «سیاست قدیمی واشنگتن که مبتنی بر چرخه بیپایان تغییر رژیم و ملتسازی بود، اکنون باید در آینه پشتسر تاریخ قرار بگیرد.»این اظهارات در حالی مطرح میشود که شخص ترامپ پس از حملات اخیر آمریکا به خاک ایران و نقض تمامیت ارزی کشور، در شبکه اجتماعی خود بهطور مستقیم به امکان «تغییر رژیم» در تهران اشاره کرده بود.2) استمرار فشار ایالات متحده بر ایرانبا وجود ادعای فاصله گرفتن از سیاست تغییر رژیم، گابارد در بخش دیگری از سخنان خود به فشارهای فزاینده واشنگتن علیه ایران اشاره کرد. او به طور غیرمستقیم تأیید کرد که فشارهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی علیه تهران ادامه دارد و این اقدامات بخشی از سیاست خارجی دولت ترامپ برای مهار «تهدیدات» ایران تعریف شده است. گابارد اشارهای به حملات سال جاری آمریکا و واکنش تهران نکرد، اما گفت که «اقدامات گذشته آمریکا در جهان باعث شکلگیری دشمنان جدید شد».
3) تغییر شیوه مداخله؛ نه تغییر هدفگابارد در این سخنرانی تأکید کرد که مشکل سیاست خارجی آمریکا در دهههای گذشته «اتکای بیش از حد به عملیات نظامی مستقیم و مداخله در کشورهایی با واقعیتهای ناشناخته» بوده است. او گفت رویکرد جدید دولت ترامپ به جای «مداخله نظامی گسترده»، معطوف به «ابزارهای سیاسی، دیپلماتیک و اقتصادی» است.این سخنان نشان میدهد که پایان سیاست تغییر رژیم از نگاه مقام اطلاعاتی آمریکا، به معنای پایان تلاش برای تضعیف یا مهار ایران نیست؛ بلکه بیانگر تغییر در روشهای اعمال فشار است. گابارد به صراحت اعلام کرد که راهبرد جدید آمریکا بر «معامله، بازدارندگی و مهار» استوار است و نه اشغال نظامی.4) تلاش برای بازتعریف چهره آمریکا پس از جنگهای پرهزینهگابارد با اشاره به جنگهای عراق، لیبی و افغانستان تصریح کرد که هزینههای این مداخلات «میلیاردها دلار و هزاران کشته» برای آمریکا به همراه داشته است. او گفت: «سیاست خارجی مبتنی بر تغییر رژیم نهتنها کشورهای هدف را ویران کرد، بلکه امنیت خود آمریکا را نیز تضعیف نمود.» این بخش از سخنان او بهعنوان مقدمهای برای بازتعریف رویکرد جدید آمریکا در خاورمیانه مطرح شد. پیام ضمنی این بخش آن است که واشنگتن به دنبال «جنگ جدیدی علیه ایران» نیست، اما مسیر فشار غیرنظامی و چندلایه همچنان در دستور کار باقی است.
5) کوشش چندباره برای معرفی ترامپ بهعنوان بازیگر صلحگابارد در ادامه سخنان خود تأکید کرد که ترامپ با اتخاذ سیاست «اول آمریکا»، تلاش دارد صلح را از طریق مذاکرات و توافقات دوجانبه پیگیری کند. او گفت: «این همان چیزی است که ساختن صلح از مسیر دیپلماسی به نظر میرسد.» این ادعا درحالی مطرح میشود که دولت ترامپ در حال حاضر خواهان گسترش اقدامات نظامی آمریکا علیه ونزوئلا است و همچنین در نظر دارد به سودان نیز نیروی نظامی اعزام کند. با این حال گابارد مدعی شد که میل شدید مردم آمریکا برای پایان دادن به چرخه «مداخلهگری نظامی بیانتها»، سبب شد تا ترامپ در انتخابات به پیروزی برسد.