در روزهای اخیر برخی نشانه‌ها از بازگشت دوباره عناصر باند معروف به نیویورکی به صحنه خبر می‌دهد، ترددهای مشکوک و مبهم برخی سفرای اروپایی در تهران نیز به این مسئله دامن زده است.
برخی اخبار حکایت از آن دارد که سفرای اروپایی و عناصر وابسته دیپلماتیک غربی بدون رعایت پروتکل‌های مرتبط با وزارت امور خارجه با یک موسسه تازه تأسیس در تهران مراوده داشته و موضوع جلسات نیز اغلب درباره مسائل غرب آسیا با محوریت ایران بوده است.
این جلسات در موسسه‌ای با ظاهر دیپلماتیک که توسط محمدجواد ظریف و همسرش اشرف ایمانیه اداره می‌شود، برگزارشده است. ظریف پس از خارج شدن از دولت در ابتدای تابستان امسال مؤسسه «پویشگران آینده امیدبخش» بانام اختصاری «پایاب» را راه‌اندازی کرده که به نظر می‌رسد مدلی از اندیشکده‌های آمریکایی در تهران است.
پایاب توسط ظریف و تعدادی از لابیست‌های ایرانی مقیم در اروپا مدیریت‌شده و محلی برای مراودات دیپلماتیک غیررسمی در تهران است، ازجمله دیدار با سفیر نروژ در تهران که تصاویر آن رسانه‌ای نیز شده است. پایاب در معرفی‌نامه خود نوشته است که این موسسه باهدف اثرگذاری روی دیپلماسی عمومی درگرفتن تصمیمات جسورانه راه‌اندازی شده است.
در بخشی از این اساسنامه آمده است:
هدف «پایاب» دستیابی به تحول از طریق مواجهه با آینده پیش‌فرض و گذشته‌ای که منجر به شکل‌گیری و تثبیت چنین آینده‌ای برای ما شده است، هست. درصورتی‌که ما مواجهه‌ای اصیل و جسورانه در ضمن پذیرش و صلح با گذشته و درنتیجه آن، آینده پیش‌فرض داشته باشیم، فرصت رهایی از آن و رؤیت امکان‌هایی که توسط آن گذشته و آینده پیش‌فرض محدود و سرکوب نمی‌شوند برای ما پدید می‌آیند. نتیجه رؤیت این امکان‌ها، وجد و شوری است که عمل فوق‌العاده از ما و ذی‌نفعان ما را ممکن می‌سازد. آینده امیدبخشی که حول این امکان‌ها پدید می‌آید، خود یک دستگاه شناختی جدید است که نه‌تنها توسط گذشته محدود نمی‌شود، بلکه از گذشته برای تحقق یافتن خود امکان و قدرت می‌گیرد. با این نگرش، «پایاب» از یک‌سو، به‌عنوان یک اندیشکده مستقل به تولید اندیشه، تحلیل سیاسی، اجتماعی و حقوقی و شکل‌دهی به گفتمان‌ها و روایت‌ها می‌پردازد؛ و از سوی دیگر، با ایجاد بازوی مشاوره‌ای حرفه‌ای، خدمات تخصصی به نهادهای عمومی، بازیگران اقتصادی و نهادهای مدنی ارائه می‌کند.
نظر می‌رسد که در ظاهر این موسسه با هدف ترجمه متون اندیشکده‌های غربی و نیز برگزاری سمینارهای تخصصی در حوزه سیاست خارجی فعال‌شده باشد، اما مروری بر ترکیب و سابقه افراد همکار با پایاب نشان می‌دهد که حلقه راه‌اندازی شده توسط ظریف و شاگردانش همان بقایای باند نیویورکی‌ها است که تلاش می‌کند به‌صورت غیررسمی با گرفتن ارتباطات دیپلماتیک با سفرای اروپایی رابطه میان ایران و آمریکایی‌ها را کارسازی کرده و حتی بر انتخاب سفرا و نمایندگان دیپلماتیک ایران در خارج از کشور نیز اثر بگذارد؛ ازجمله تغییر در نمایندگی ایران در سازمان ملل که این روزها شایعاتی در موردش وجود دارد.
همچنین یکی از مأموریت‌های اساسی این موسسه ترویج غرب‌گرایی، ایجاد بدبینی نسبت به شرکای استراتژیک مانند چین و روسیه، دو قطبی‌سازی میان شرق و غرب و نیز تشنج‌آفرینی در فضای دیپلماتیک نسبت به ارتباطات راهبردی با کشورهای همسایه است.
اما باند نیویورکی‌ها شامل چه کسانی بوده و چرا ظریف دوباره در تلاش است تا آن را احیا کند، پاسخ به این سؤال نیاز به یک یادآوری تاریخی دارد، اصطلاح «باند نیویورکی‌ها» به گروهی از دیپلمات‌ها و کارشناسان وزارت امور خارجه ایران اشاره دارد که در دوران دولت‌های هاشمی، خاتمی و حسن روحانی در وزارت خارجه فعال بودند.
