هادی طحان‌نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان در جمع شرکت‌کنندگان در دوره پیشگامان رهایی بسیج دانشجویی که در دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری برگزار شد، ابتدا با گرامی‌داشت هفته بسیج به روان پاک همه شهدای انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و به‌ویژه شهدای اخیر جنگ ۱۲ روزه درود فرستاد.
وی سپس با تاکید بر اینکه اقتدار و انسجام ملت ایران و تبدیل تهدید به فرصت در این جنگ به برکت خون شهدا بوده، اظهار داشت: وجدان‌ها بیدار شدند و همگان دریافتند که دشمن، درنده و خبیث است و از هیچ اقدامی فروگذار نمی‌کند.
طحان نظیف افزود: ما با دشمن درنده خویی مواجه بودیم و هستیم. اگر در فضای امن و آرام صحبت و بحث می‌کنیم، حتماً به برکت خون شهداست.
شهادت ۲۵ ناظر در جنگ ۱۲ روزه
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به شبکه مردمی ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفری ناظران شورای نگهبان، که متشکل از اقشار مختلف معلم، استاد دانشگاه و کارمند هستند، عنوان کرد که این افراد در استخدام شورا نبوده و نظارت بر انتخابات را به‌صورت کاملاً مردمی عهده‌دار هستند.
وی اعلام کرد: در جنگ ۱۲ روزه اخیر، ۲۵ نفر از اعضای این شبکه به شهادت رسیدند. بنده این توفیق را دارم که به نمایندگی از اعضای شورا، به این خانواده‌ها سر می‌زنیم و با موضوعات مختلفی مواجه می‌شوم که هم افتخارم بیشتر می‌شود که با چنین شبکه مردمی کار می‌کنیم و هم بار سنگین‌تری را بر دوشم احساس می‌کنم.
طحان‌نظیف با ذکر مصادیقی از شهدای ناظر جوان که دارای فرزندان خردسال و حتی متولدشده پس از شهادت بودند، تصریح کرد: وظیفه ما بعد از اینها بسیار سنگین‌تر می‌شود و انگیزه‌ها و تلاش‌هایمان باید چند برابر شود. همه احساس می‌کنند بیشتر باید جای اینها را پر کنند.
وی پیگیری حقوقی این موضوعات را که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز بوده، وظیفه این جمع تخصصی دانشجویی دانست و آن را مستلزم تولید ادبیات، کمک فکری و کارشناسی عنوان کرد.
دو ماموریت مهمِ جریان‌های دانشجویی
سخنگوی شورای نگهبان در ادامه صحبت‌هایش برای جریان دانشجویی و تشکل‌های دانشجویی دو وظیفه بسیار مهم قائل شد که عبارتند از کادرسازی (نیروسازی) و مطالبه‌گری.
طحان نظیف با بیان اینکه آینده کشور متعلق به دانشجویان است و این آینده اصلاً هم دور نیست، بر لزوم آمادگی کامل برای پذیرش مسئولیت در آینده تاکید کرد: باید خودتان را برای آینده آماده بکنید. البته لزوماً منظورم مسئولیت نیست. گاهی اوقات یک کارشناس، مؤثرتر از یک مسئول است. یا اینکه گاهی یک تصمیم‌ساز، مؤثرتر از یک تصمیم‌گیر است.
وی افزود: جنگ اخیر نشان داد که دشمن، به تعبیر مقام معظم رهبری، از دین ما و دانش ما می‌ترسد. با ریختن خون یک نفر، انگیزه‌ها، اراده‌ها و همت‌ها خیلی بیشتر می‌شود. دانشمند ما را می‌زنند، ولی جلوی دانش و اندیشه را که نمی‌توانند بگیرند.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان از دانشجویان خواست خود را برای آینده آماده کنند تا اگر در آینده در جایگاهی قرار گرفتند، حرفی برای گفتن داشته باشند و بتوانند مسائل کشور را حل کنند.
قانون اساسی؛ بالاترین سند مطالبه‌گری
سخنگوی شورای نگهبان وظیفه دوم جریان‌های دانشجویی را مطالبه‌گری دانست و بیان کرد که این مطالبه‌گری باید مبنایی محکم داشته باشد: شما هستید که گفتمان می‌سازید و شما هستید که تعیین اولویت می‌کنید.
وی با تأکید بر اینکه مطالبه‌گری نباید بر اساس دلخواه اشخاص سیاسی باشد، قانون اساسی را مهمترین سند مطالبه‌گری خواند: یک سند مورد اتفاق، یک سند مادر، یک سند مبنا، یک سند قانونی، یک سند بالادستی که دیگر دلبخواه من و شما یا اشخاص سیاسی نیست؛ قانون اساسی کشور است.
طحان نظیف از دانشجویان حقوقی حاضر در جلسه، خواست که به متن قانون اساسی رجوع کنند و ضمن ابراز تأسف از میزان پایین مطالعه این سند مادر، گفت: اگر مباحثه کنید و مشروح مذاکراتش را بخوانید، خواهید دید که بسیاری از موضوعاتی که الآن مطرح می‌شود، در آنجا پاسخ داده شده است.
این استاد دانشگاه یکی از افتخارات نظام جمهوری اسلامی را امکان شکایت هر شهروند از مصوبات مختلف (مانند مصوبه هیئت وزیران یا شورای شهر) دانست و اظهار داشت: یک شهروند می‌تواند به دیوان عدالت اداری بگوید که این مصوبه خلاف شرع است. دیوان آن را برای فقهای شورای نگهبان ارسال می‌کند. شش فقیه در تراز فقهای شورا، ادعای این شهروند را ساعت‌ها بررسی می‌کنند و گاهی می‌بینند ادعای آن شخص درست است و اعلام می‌کنند که این مصوبه خلاف شرع است و ابطال می‌شود.
وی همچنین یادآور شد که قانون اساسی در پس خود تاریخ و سوابق نهفته‌ای دارد و مطالعه آن صرفاً یک متن حقوقی نیست، بلکه فهم چرایی حساسیت‌ها نسبت به قراردادهای خارجی یا استخدام نیروی خارجی و سایر موضوعات مهم را میسر می‌سازد.
وظیفه ما تنها نظارت بر انتخابات نیست
سخنگوی شورای نگهبان در بخش بعدی صحبت‌هایش خواستار آن شد که این شورا به‌صورت کامل و جامع با همه وظایفش شناخته شود و نباید عموماً به نظارت بر انتخابات‌های ملی (ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و همه‌پرسی) محدود شود.
وی مهمترین فعالیت شورای نگهبان را که به‌صورت جاری انجام می‌شود، بررسی مصوبات مجلس از حیث خلاف شرع نبودن و خلاف قانون اساسی نبودن دانست و گفت: معرفی شورای نگهبان به انتخابات، مانند معرفی یک وزارتخانه به یک اداره کلش است.
طحان‌نظیف تأکید کرد: شورای نگهبان فقط نباید به مسئولیت نظارت بر انتخابات شناخته شود. ما وظیفه‌ای داریم که به‌صورت جاری در حال انجامش هستیم؛ روزانه پا به پای مجلس در حال بررسی مصوبات هستیم.
وی در انتهای این بخش بیان کرد که شورای نگهبان پاسدار حقوق مردم بوده و در این رابطه به ذکر مصادیقی همچون دفاع از حقوق مردم در بررسی مصوبات تشدید مجازات اسیدپاشی و درآمد پایدار شهرداری‌ها و دهیاری‌ها پرداخت.
پاسخ به سوالات؛ رفت و آمد ۶باره قانون عفاف و حجاب
سخنگوی شورای نگهبان در بخش پایانی این نشست به سوالات دانشجویان پاسخ داد. وی در پاسخ به سؤالی در مورد پیچیدگی‌های روند نظارت بر انتخابات و تعدد مراجع بررسی صلاحیت‌ها، توضیح داد که سازوکار چند مرحله‌ای با هدف جلوگیری از ضایع شدن حق نامزدها طراحی شده است.
وی تشریح کرد که شورای نگهبان، هیئت مرکزی نظارت را انتخاب می‌کند و این هیئت مرکزی، در ۳۱ استان هیئت‌های نظارت استانی را برمی‌گزیند. در این فرایند، اگر کسی نسبت به نظر هیئت‌های اجرایی شکایتی داشته باشد، به هیئت‌های نظارت مراجعه می‌کند و در نهایت، شکایت از هیئت‌های نظارت در خود شورای نگهبان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
طحان نظیف در خصوص قانون عفاف و حجاب خاطرنشان کرد که این مصوبه بین مجلس و شورای نگهبان به‌دلیل وجود ایرادات شرعی و قانونی، شش بار رفت و آمد کرد تا تأیید نهایی شد. بحث ابلاغ یا عدم ابلاغ یک مصوبه ارتباطی به شورای نگهبان ندارد.
وی افزود: ما مصوبه‌ای را که دریافت می‌کنیم، در حیطه وظایف خودمان یعنی بررسی شرعی و قانون اساسی دنبال می‌کنیم.
سخنگوی شورا تأکید کرد که شورا وظیفه‌ای برای ورود به کیفیت قوانین ندارد و این امر وظیفه مجلس است؛ بلکه صرفاً باید مغایرت‌های شرعی و قانونی اساسی را لحاظ کند.
وی برای مشاهده سوابق این بررسی‌ها، دانشجویان را به «سامانه جامع نظرات شورای نگهبان» ارجاع داد.
هنوز لایحه تجارت به شورای نگهبان نیامده است
محور دیگر سؤالات دانشجویان، لایحه تجارت بود که طحان نظیف آن را لایحه‌ای بسیار مفصل با ۱۳۴۳ ماده و دارای سابقه کاری از سال ۱۳۸۰ معرفی کرد. وی با بیان اینکه از نظر برخی این لایحه هم عملاً «به‌روز» نیست، به وجود نظرات بسیار متفاوت در مورد آن اشاره کرد:
نگاه اول: برخی معتقدند که قانون تجارت فعلی (که قریب به صد سال قدمت دارد) نیاز به اصلاحات کلی و به‌روزرسانی دارد، چرا که مسائل تجاری روز به روز در حال نوین شدن است.
نگاه دوم: عده‌ای دیگر بر این باورند که نیازی به اصلاح کلی قوانین شکلی نیست، بلکه باید صرفاً موادی که نیاز دارند، به‌روزرسانی شوند؛ مانند قانون مدنی که با قدمت زیاد هنوز مستحکم است.
طحان نظیف ضمن اشاره به اینکه نظرات دولت، قوه قضائیه، مجلس و بخش خصوصی در مورد این لایحه مختلف و بعضا متضاد است، از روند بررسی آن در شورا خبر داد: ما هنوز این متن را رسمی دریافت نکرده‌ایم، زیرا اگر رسمی دریافت کنیم، ۱۰ روز فرصت اظهارنظر داریم. اما به‌شکل غیررسمی جلسات متعددی داشته و نظرات خود را مکتوب ولی غیررسمی به مجلس اعلام کرده‌ایم.
سخنگوی شورای نگهبان در پایان از دانشجویان دعوت کرد تا در موضوعات عمومی یا در موضوعات خاص منطقه‌ای که نسبت به آن اشراف دارند در حیطه وظایف و اختیارات شورای نگهبان، مشورت‌های خود را ارائه دهند.
