بازگشت سامانه اعلام تورم بانک مرکزی پس از سه سال؛ گام اول شفافیت، گامهای بعدی چه باید باشد؟
احیای سامانه اعلام تورم بانک مرکزی پس از سه سال وقفه، اقدامی مثبت، ضروری و دیرهنگام است. در اقتصادی که اعتماد عمومی از مهمترین سرمایههاست، شفافسازی و انتشار منظم دادهها نخستین گام برای مدیریت هر چالش بزرگ، ازجمله تورم، به شمار میآید. اساساً هیچ سیاستی بدون ارائه تصویر واقعی از وضعیت موجود نمیتواند مؤثر باشد؛ ازاینرو، بازگشت این سامانه را باید بهعنوان یک «نقطه شروع» در مسیر حکمرانی اقتصادی مبتنی بر شفافیت دانست.
اما پرسش مهم این است که این گام نخست با چه اقدامات دیگری باید تکمیل شود؟
نخست، هماهنگسازی و یکپارچهسازی دادهها میان بانک مرکزی، مرکز آمار و سایر نهادهای سیاستگذار ضروری است. اختلاف در شاخصها و زمانبندی انتشار آمار طی سالهای گذشته موجب سردرگمی افکار عمومی و فعالان اقتصادی شده بود. اگر قرار است شفافیت واقعی شکل بگیرد، انتشار دادهها باید منظم، هماهنگ و از یک چارچوب مشترک تبعیت کند.
دوم، بانک مرکزی باید پیشبینیپذیری سیاستهای پولی را تقویت کند. در کنار اعلام تورم، لازم است مسیر سیاستهای آتی نیز بهصورت دستورالعملهای روشن منتشر شود؛ از جمله اهداف تورمی، دامنه نوسان قابلقبول و ابزارهای مورد استفاده. کشورهای موفق در مهار تورم، مانند ترکیه و برزیل، شفافیت ابزارها را در کنار شفافیت دادهها قرار دادهاند.
سوم، استقلال نهادی بانک مرکزی باید تقویت شود. شفافیت زمانی معنا پیدا میکند که سیاستگذار پولی بتواند بدون فشارهای بودجهای یا مصلحتسنجیهای کوتاهمدت، تصمیم بگیرد. کنترل تورم، بیش از هر چیز، نیازمند انضباط مالی دولت و جلوگیری از کسری بودجه مزمن است. فعال بودن سامانه اعلام تورم، اگرچه مفید است، اما بهتنهایی نمیتواند جایگزین اصلاح ساختارهای سیاستگذاری شود.
چهارم، باید مسیر دسترسی عمومی و رسانهای به دادهها تسهیل شود.
انتشار فایل آماری کافی نیست؛ بانک مرکزی میتواند داشبوردهای قابل فهم، گزارشهای تحلیلی ماهانه و جلسات پرسشوپاسخ با رسانهها را در دستور کار قرار دهد تا فهم عمومی بالا برود و زمینه مطالبهگری تخصصیتر فراهم شود.
مهار تورم نیازمند بستهای از اصلاحات است: کنترل رشد نقدینگی، مدیریت انتظارات تورمی، انضباط بودجهای، و هماهنگی میان دولت، بانک مرکزی و بخش خصوصی. بازگشت سامانه اعلام تورم، گام اول است، اما مسیر اصلی زمانی آغاز میشود که سیاستگذاری شفاف، پیشبینیپذیر و پاسخگو جایگزین رویکردهای مقطعی شود.
این اقدام ارزشمند بانک مرکزی زمانی اثرگذاری واقعی خواهد داشت که با این اصلاحات تکمیلی همراه شود و شفافیت به بخشی نهادینه از حکمرانی اقتصادی کشور تبدیل گردد.
سیدمحمد بحرینیان
