مجموعه جدید کنسولگری آمریکا هفته گذشته در اربیل مرکز اقلیم کردستان عراق افتتاح شد.
ساخت این مرکز با مساحتی بالغ بر ۲۰۶هزار متر مربع، با بودجهای ۸۰۰ میلیون دلاری از سال ۲۰۱۸ آغاز شده بود و روز ۳ دسامبر به طور رسمی آغاز به کار کرد. با توجه به این که سفارت آمریکا در بغداد هم بزرگترین مرکز دیپلماتیک آمریکا در جهان محسوب میشود، در حال حاضر عراق هر دو مرکز اول آمریکا را خود اختصاص داده است. با توجه به مسائل جاری در منطقه، تحولات عراق و اهمیت اقلیم کردستان، راهاندازی این مجموعه برای ایران نیز اهمیت زیادی دارد. با توجه به کاهش نیروهای نظامی آمریکا در عراق، در حال حاضر بزرگترین محل تجمع ارتش آمریکا در پایگاه الحریر واقع در اربیل است.
افتتاح یک مرکز فرماندهی جدید
در تمام دنیا سفارتخانهها با توجه به نیازمندیهای کشور خود، مجموعهای از دستگاههای مختلف را در خود دارند. اقدامات این دستگاهها نیز تحت پوشش و مصونیت دیپلماتیک انجام میشود. کنسولگری آمریکا در اربیل نیز از این قاعده مستثنی نیست. با توجه به امکانات، وسعت و افزایش تردد در این مرکز، امکان عملیاتی بیشتری جهت استقرار نیرو و تعریف پروژههای امنیتی برای آمریکاییها فراهم میشود. با توجه به حساسیت موضوع کردستان در ایران و سوابق درگیریهای پیشین، گسترش امکان عملیاتی آمریکاییها از این موضوع نیز حائز اهمیت است.
با توجه به گستردگی ارتباط اقتصادی آمریکا و اقلیم کردستان و وظایف ذاتی کنسولگریها، با گسترش فعالیت دیپلماتیک در اربیل، امکان افزایش ضریب نفوذ اقتصادی آمریکا در عراق به خصوص در حوزههای زیرساختی و نفتی نیز بالا میرود.
ایجاد یک دیوار پدافندی
این موضوع از یک زاویه دیگر نیز قابل توجه است. پس از حمله پهپادی شامگاه ۵ آذر به میدان گازی کورمور در استان سلیمانیه، مسرور بارزانی نخستوزیر و نچیروان بازرانی رئیس اقلیم کردستان، در بیانیههایی جداگانه از ایالات متحده آمریکا و سایر همپیمانان بینالمللی خواستند که با استقرار سامانههای پدافندی در این منطقه از زیرساختهای انرژی و غیرنظامی حفاظت کنند. درخواستی که ترامپ آن را رد نکرد و گفت که آن را بررسی خواهد کرد.
محمدصالح صدقیان، روزنامهنگار عراقی در گفتگویی با ایلنا توجهها را به این موضوع جلب کرد: «وقتی ترامپ میگوید که در حال بررسی استقرار سامانه پدافند هوایی در اقلیم هستند، باید توجه کنیم که ارتش عراق اکنون عملاً سامانه پدافند هوایی ندارد و اساسا در سراسر عراق، پدافند عملیاتی وجود ندارد. بنابراین اگر آمریکا بخواهد ضدهوایی در اقلیم کردستان عراق مستقر کند، بعید است صرفاً به درخواست اقلیم باشد. به نظر من یا آمریکاییها خودشان این پیشنهاد را مطرح کردهاند، یا اقلیم کردستان درخواست را ارسال کرده و آمریکا پذیرفته است. در هر حال اصل موضوع این است که آمریکاییها میخواهند سامانه پدافندی را در پایگاه الحریر مستقر کنند و این موضوع میتواند به سود اسرائیل هم باشد، چون اگر موشکهایی از ایران به سمت اسرائیل یا به سمت پایگاههای آمریکا در اقلیم یا حتی مناطق دیگری مثل جمهوری آذربایجان حرکت کنند، این سامانه میتواند نقش دفاعی ایفا کند و این یک احتمال جدی است.»
تعمیق روابط آمریکا با اقلیم و بغداد
کردستان عراق ارتباط گستردهای با ایالات متحده و همچنین اسرائیل دارد که ریشه و پیشینه این ارتباط نیز منحصر به دوران پس از سقوط صدام و ساخت نظام سیاسی جدید در این کشور نیست. نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان در مراسم افتتاح این کنسولگری گفت: «ایالات متحده در تاریکترین و سختترین دوران از اقلیم کردستان حمایت کرده و در سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۱۴ در مبارزه با تروریسم در کنار ما ایستاده است. رابطه بین اقلیم کردستان و ایالات متحده بر اساس اقدام مشترک است.»
بارزانی تاکید کرد: «ما فقط روابط دولتی نمیخواهیم، بلکه روابط بین شرکتها، ملتها و جوانان را نیز میخواهیم. ما به همکاری با بغداد برای حل همه مشکلات مطابق با قانون اساسی ادامه خواهیم داد و در چارچوب توافق استراتژیک بین عراق و ایالات متحده، تعهد خود را به روابط استراتژیک با آمریکا تأیید میکنیم.»
اما مهمتر از صحبتهای بارزانی، صحبتهای مطرح شده از سوی فواد حسین، وزیر خارجه عراق در دیدار با مایکل ریگاس معاون وزیر خارجه آمریکاست که پیش از حضور در اربیل به بغداد رفته بود. بر اساس بیانیه رسمی وزارت خارجه عراق، حسین در این دیدار «نزدیکی افتتاح کنسولگری آمریکا در اربیل و تقویت همکاری دیپلماتیک میان دو کشور را تحسین و بر لزوم بازگشایی کنسولگری آمریکا در بصره تاکید کرد.» او همچنین در بخش دیگری از صحبتهایش «بر اهمیت تداوم هماهنگی میان عراق و آمریکا و تداوم همکاری در زمینههای اقتصاد، زیرساختها و سرمایه گذاری در راستای تقویت توسعه و حمایت از بازگشت شرکتهای آمریکایی برای سرمایه گذاری در عراق تاکید کرد.»
آمریکا سال ۱۳۹۷ کنسولگری خود در بصره را به دلیل آنچه تهدیدهای امنیتی از سوی ایران خواند، تعطیل کرده بود.
ادامه سیاست دور ماندن از درگیری ایران و آمریکا
همزمان با تلاشها برای کاهش حضور نظامی آمریکا که گروههای سیاسی عراقی درباره آن نظرات تقریباً یکسانی دارند، به نظر میرسد دولت عراق در تلاش است منافع مشترک سیاسی و اقتصادی بیشتری با آمریکاییها و کشورهای منطقه تعریف کند تا بتواند دست به جذب سرمایههای خارجی و همکاریهای بیشتر بزند. این سیاست را میتوان در مسیر تلاش برای دور ماندن از درگیریهای منطقهای تعریف کرد. عراق اجازه نداد گروههای مقاومت در درگیریهای پس از ۷ اکتبر با اسرائیل وارد شوند و عملیات آنها بعد از چند شلیک پهپاد، متوقف شد. در جریان جنگ ۱۲ روزه هم این اجازه به گروههای مقاومت داده نشد که وارد درگیری شوند. دولت عراق به دنبال حل این مسئله است.
وزیر خارجه عراق، روز ۱۶ آبان در گفتگویی با شبکه العربیه گفت: «ما آمریکا را متحد عراق میدانیم و با طرف ایرانی خیلی صریح هستیم. آنها مشکلشان با آمریکاست، میخواهیم روابط خوبی با هر دو داشته باشیم. آمریکا دوست و متحد ما است و ایران همسایه ما، با ایران هم مسائل زیادی داریم که به تاریخ و فرهنگ مربوط میشود. ما به روابطمان با ایران احترام میگذاریم، اما روابط خوبمان با واشنگتن را هم حفظ میکنیم.»
