وضعیت بازرسی از تأسیسات خسارت دیده ایران به کجا می‌رسد؟

«شبکه رهبری اروپا» در مقاله‌ای نوشته بود: «افشای محل و احتمالاً مهر و موم کردن اورانیوم، ایران را از آنچه بسیاری از مقامات آن را آخرین برگ برنده خود در برابر ایالات متحده می‌دانند، محروم می‌کند.

محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران روز دوشنبه ۲۴ اذرماه در جمع خبرنگاران درباره درخواست مدیرکل آژانس برای بازرسی از سایت‌های هسته‌ای که مورد حمله نظامی قرار گرفته‌اند، گفت: ما برای بازرسی از محل‌هایی که مورد حمله قرار نگرفته بود، مجوز دادیم، اما مساله مراکزی است که مورد حمله نظامی قرار گرفتند و باید برای بازرسی از این مراکز پروتکل وجود داشته باشد.

وی گفت: آژانس که نه حملات را محکوم کرده و نه دستورالعملی برای این شرایط دارد حق ندارد ادعای بازرسی داشته باشد. اینکه با فشار سه کشور اروپایی و آمریکا و اسراییل بر ما فشار می‌آورد برای ما مهم نیست و تاثیرگذار هم نیست. 

رییس سازمان انرژی اتمی گفت: مدیرکل باید به دنیا پاسخ دهد، چون ممکن است برای هر کشوری اتفاق بیفتد. تاسیسات هسته‌ای ما تحت نظارت آژانس بوده و آژانس باید جواب دهد چرا حملات را محکوم نکرد و برای سایت‌های هسته‌ای که مورد حمله قرار می‌گیرند چه دستورالعمل و پروتکلی دارد.

اظهارات اسلامی در حالی است که «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز دو روز پیش در گفت‌و‌گو با روزنامه «ال ناسیونال» آرژانتینی گفته بود: من همچنین در تماس مداوم با مقامات ایرانی، اروپایی، روسی و چینی هستم و سعی می‌کنم یک راه حل پایدار پیدا کنم.

گروسی در ادامه خاطرنشان کرد که اوضاع، به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران به هیچ وجه حل نشده است.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین گفت که ذخایر با غنای بالای ایران با ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا ۶۰ درصد هنوز وجود دارد.

وی تاکید کرد که بازرسان باید کار خود را بر اساس چارچوب توافق‌نامه‌ای که در حال مذاکره است، از سر بگیرند.

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست خبری هفتگی خود در روز یکشنبه ۲۳ آذر در خصوص اظهارات گروسی گفته بود که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یکسری جملات و گزاره‌ها را مدام تکرار می‌کند.

به گفته بقایی تکرار این جملات تغییری در واقعیت موجود نخواهد داد. او تصریح کرد که ایران به عنوان عضو معاهده منع اشاعه تسلیحات اتمی از تعهدات خود آگاه است و گروسی به جای ایران باید طرف‌های دیگر را مخاطب قرار دهد که مسبب چنین وضعیتی هستند.

به گفته بقایی، گروسی به موضوعات سیاسی ورود می‌کند و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید با تاکید بر صلاحیت‌هایی که طبق اساسنامه آژانس به او داده شده است، نگاه فنی خود را در رابطه با این موضوعات حاکم کند.

به گزارش تابناک، گروسی پیشتر نیز گفته بود که ایران عمده ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را در تاسیسات هسته‌ای شناخته‌شده‌ای نگهداری می‌کند که بازرسان آژانس اجازه دسترسی به آنها را ندارند. آژانس خواهان دستیابی به تمام مراکز اتمی ایران است، چه آنها که تخریب شده‌اند و چه مراکزی که هنوز به کار خود ادامه می‌دهند.

نکته قابل توجه این سخنان گروسی در اینجاست که او از ذخائر اورانیوم ۶۰ درصدی که در نتیجه تجاوز آمریکا و رژیم صهیونیستی به تاسیسات هسته‌ای ایران در وضعیت نامشخصی است، اطلاع می‌دهد و بیان می‌کند که آنها وجود دارند.

این در حالی است که ایران وضعیت این ذخائر را در نتیجه حملات ژوئن نامشخص می‌داند و اعلام کرده این ذخائر زیر آوار است و حتی اعلام کرده فعلا در نظر ندارد برای خارج کردن آن اقدامی انجام دهد.

سید عباس عراقچی وزیر خارجه ایران در مصاحبه با شبکه خبری الجزیره در آبان ماه سال جاری گفته بود: همه ۴۰۰ کیلو اورانیوم ۶۰ درصدی زیر آوار است و ما قصدی برای خارج کردن آن‌ها از زیر آوار نداریم.

به گزارش تابناک، بر این اساس سخنان گروسی و ادعای اطلاع وی از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ایران را باید در حفظ اهرم فشار علیه ایران تفسیر کرد. این فشار از آن حیث اهمیت دارد که نشست آتی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در ماه مارس ۲۰۲۶ (اسفند ۱۴۰۴) برگزار خواهد شد و احتمال اینکه پرونده ایران از سوی این نهاد به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شود زیاد است.

این در حالی است که ایران معتقد است آژانس پروتکلی در زمینه بازرسی از تاسیسات خسارت دیده ندارد. هر چند ایران و آژانس پیش از فعال شدن مکانیسم ماشه در قاهره و با وساطت مصر به توافق و مدالیته جدیدی دست یافته بودند ولی با فعال شدن مکانیسم ماشه، ایران توافق قاهره را پایان یافته اعلام کرد.

به ادعای برخی ناظران ایران موضوع ذخائر اورانیوم غنی شده را موضوعی در یک فرایند مذاکراتی با آمریکا می‌بیند تا در قبال آن تحریم‌ها برداشته شود و برگ برنده خود را در مذاکرات احتمالی داشته باشد.

بر این اساس به نظر نمی‌رسد تا موضوع مذاکرات ایران و آمریکا به نتیجه‌ای برسد ایران حاضر باشد اجازه بازرسی از تاسیسات خسارت دیده خود را به آژانس بدهد؛ آژانسی که متهم است اطلاعات محرمانه هسته‌ای ایران را به آمریکا و اسرائیل می‌دهد.

«شبکه رهبری اروپا» در این زمینه و در مقاله‌ای نوشته بود: «افشای محل و احتمالاً مهر و موم کردن اورانیوم، ایران را از آنچه بسیاری از مقامات آن را آخرین برگ برنده خود در برابر ایالات متحده می‌دانند، محروم می‌کند.

بدون اهرم فشار، تهران می‌ترسد که در هر مذاکره نهایی به موضع ضعیفی مجبور شود. این نگرانی با این واقعیت که برنامه غنی‌سازی پس از حملات اسرائیل و آمریکا به طور مؤثر متوقف شده است و هر اقدامی برای از سرگیری آن خطر حملات بیشتر را به همراه دارد، تشدید می‌شود.»