نزدیک به 9 ماه از اجرایی شدن برجام می‌گذرد و وعده‌های پرطمطراق رئیس‌جمهور روحانی از بابت آن محقق نشده است.
عدم تحققی که کارش از بیان مردم و منتقدان نیز گذشته و به داخل ستاد برجام سرایت کرده است بطوریکه حالا دولتی‌ها هم در اینجا و آنجا از بی‌دستاوردی برجام سخن می‌گویند. اعترافی البته با این محتوا که تلاش می‌کند علل بی‌دستاوردی برجام را بیان و مقصر یا مقصرینی را به مردم معرفی کند.
*علت عدم‌النفع برجام به روایت عراقچی/همه چیز تقصیر تحریم‌های اولیه است!
سیدعباس عراقچی، رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام و مذاکره کننده ارشد دولت روحانی در جریان توافقات هسته‌ای، اخیراً طی اظهاراتی در جلسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نکات مهمی را پیرامون برجام و بی‌دستاوردی آن گفته است که اندکی تدقیق و تأمل در آنها می‌تواند موارد مبهم پرونده برجام و علت بی‌دستاوردی آن را آشکار می‌کند.
مقولاتی که اگرچه از روز اول در کلام تحلیلگران اصولگرا پیرامون فرجامِ برجامِ روحانی مورد اشاره و بیان مشفقانه قرار گرفت اما دولت یازدهم و ستاد برجام نسبت به آنها رو ترش کردند و با طعنه «به جهنم که دلواپسید»! آنها را مورد استقبال قرار دادند...
آنطور که سخنگوی کمیسیون امنیت ملی نقل کرده است، سیدعباس عراقچی در جلسه این کمیسیون، پیرامون بی‌دستاوردی برجام اظهار می‌دارد:
«مشکل اصلی "تحریم‌های اولیه آمریکا" علیه ملت ماست که البته با مذاکرات هسته‌ای ارتباطی نداشت اما مانع انتفاع ملت ما از اجرای برجام می‌شود»!
او همچنین در این جلسه گفته است:«برخی دیگر از تحریم‌ها که مربوط به حقوق‌بشر و تروریسم و... می‌شود، نیز از مشکلات دیگر اجرای برجام است»[1]
صحبت‌های عراقچی که در واقعیت چیزی جز صحّه گذاشتن او بر یک حقیقت ملموس نیستند این سؤال را موجب می‌شود اگر تحریم‌های اولیه سبب عدم‌النفع برجام هستند پس چرا درباره آنها مذاکره نشده است؟!
حکماً پاسخ تیم مذاکره کننده و دولت یازدهم این است که ما اجازه این مذاکره را نداشته‌ایم زیرا رفع آنها و مذاکره درباره آنها منوط به گذشتن از برخی خطوط قرمز بوده است...
این سخن البته به هیچ وجه قابل پذیرش نیست زیرا حتی فرض بر راست بودن آن هم باید گفت اولاً اگر این حقیقت وجود داشت چرا وعده‌هایی داده شد که منوط به گذار کشور از خطوط قرمز بودند و از سوی دیگر تیم مذاکره کننده دولت آقای روحانی به تصریح رهبر انقلاب مگر در مواردی از خطوط قرمز هم حتی عدول و عبور نکردند؟![2]
پس چرا برجام همچنان بی‌دستاورد مانده است؟!
از طرفی این سؤال نیز وجود دارد که تیم مذاکره‌کننده دولت اگر می‌دانسته که همه چیز منوط به تحریم‌های اولیه آمریکاست پس چرا سه و نیم سال وقت اجرایی کشور را صرف مذاکره و گره‌زنی عمده ناصیه اجرائیات کشور به نتیجه مذاکرات و چیزی به نام توافق نهایی کرد؟! و باز هم چرا دائماً از مردم می‌خواهد که سپاسگزار برجام باشند و یا «جشن خیابانی» برگزار کنند؟!
و اگر هم دولتی‌ها و مذاکره‌کنندگان این حقایق را نمی‌دانسته‌اند که باید به مفاهیم دیگری اندیشید..
از این مسائل گذشته مگر به کرّات به آقایان گفته نشد که دشمن در پساتوافق، بحث تروریسم، حقوق بشر و موشک‌های ایران و غیره را پیش می‌کشد و محقق شدن دستاوردهای مذاکرات را به آنها گره خواهد زد؟!
اکنون چرا مردم باید از دهان یک عضو تیم مذاکره کننده بشنوند که مباحث حقوق بشر و تروریسم از موانع اجرای برجام هستند؟!
آیا تأکید بر وجود این موانع، آنهم بوسیله لسان کسانی در داخل کشور که خود از پرچمداران وعده‌های بزرگ برجامی بوده‌اند، یک نقاشی از پیش طراحی شده نیست؟!
*روحانی: آمریکا قول داده مشکلات را رفع کند/کری: بیش از تعهداتمان عمل کرده‌ایم/عراقچی: آمریکا برجام را به لحاظ حقوقی نقض نکرده است
صحبت‌های مهم سیدعباس عراقچی در جلسه کمیسیون امنیت ملی اما همزمان با اظهارات «جان کری»، وزیر امور خارجه آمریکا درباره برجام و در مصاحبه با فارین افرز منتشر شد. صحبت‌هایی که متأسفانه مهر تأییدی بود که پای حرف‌های عراقچی گذاشته شد.
کری گفته بود: «ما به سهم خود به این توافق پایبند بوده‌ایم. ما این کار را انجام داده و حتی فراتر از آن رفته‌ایم تا اطمینان کسب کنیم که بانک‌هایی به دلایل متعدد که مایل به تعامل با ایران نیستند، با این کشور دادوستد می‌کنند. ما تمام تحریم‌هایی که توافق کردیم، لغو کنیم را برداشته‌ایم اما مشکلات دیگری نیز وجود دارد. ما باید به ایران در درک این موضوع کمک کنیم که چالش‌هایی داخلی در ارتباط با نظام بانکداری‌اش، رویه‌های تجاری‌اش و شفاف‌سازی خود دارد که باید به آنها رسیدگی کند.»
او همچنین می‌افزاید:
«ما درباره فناوری و چند چیز به خصوص دیگر توانستیم کمک کنیم اما به دلیل درگیری ایران در یمن، پشتیبانی‌اش از بشّار اسد ، حمایتش از حزب‌الله و شلیک موشک‌هایی که مردم آن را تهدیدآمیز می‌بینند و این قبیل موارد. این کار بسیار دشوار است. این مسائل تلاش‌ها برای حرکت رو به جلو را پیچیده می‌کند.»[3]
صحبت‌های جان کری ضمن آنکه سخنان سیدعباس عراقچی مبنی بر بی‌دستاوردی برجام و علت عدم‌النفع دولت روحانی از برجام را با تفصیل بیشتری بیان می‌کند بلکه این نکته را هم یکبار دیگر در مقابل دیدگان عموم قرار می‌دهد که مقامات کاخ سفید معتقدند نه تنها مشغول عمل به مفادّ برجام مورد توافق با دولت روحانی هستند بلکه حتی به فراتر از آن هم عمل کرده‌اند.
چیزی که البته رئیس‌جمهور روحانی پس از آخرین سفر خود به نیویورک برای حضور در اجلاس سازمان ملل، تلویحاً خلاف آنرا گفت و اینطور خبر داد که: «آمریکا قول داده است به تعهدات خود عمل کند»![4]
و اکنون مشخص نیست که این کلاف به ظاهر در هم پیچیده را چه کسی قرار است باز کند؟! و آیا بالاخره دستاوردهای برجام که قرار بود یک‌شبه رخ نمون شوند و آنطور که «علی‌اکبر صالحی» وعده داده بود؛ جهان پسابرجام دقیقاً در چه روزی به وجود خواهد آمد؟!
یادآوری این نکته نیز ضروری به نظر می‌رسد که سیدعباس عراقچی تاکنون بارها تصریح کرده است که برجام به لحاظ حقوقی نقض نشده است.
*اگر آمریکا به وعده‌هایش عمل نکند.../هرکس دستاوردهای برجام را می‌خواهد در انتخابات آینده هم به روحانی رأی بدهد!
در همین حال، سیدعباس عراقچی پس از انتشار گفته‌های جان کری باز هم به صحنه آمد و طی اظهاراتی که رسانه‌ها آن را منتشر کردند از این گفت که آمریکا باید به تعهداتش عمل کند و آنچه را هم که انجام می‌دهد تعهدات این کشور در برجام است نه گزینه‌ای فراتر از تعهدات!
او همچنین تصریح کرده بود: آیا ما(ایران) می توانیم بگوییم که به خاطر حملات آمریکا به یمن برخی از تعهدات خود را انجام نمی‌دهیم؟! آمریکا از آوردن هرگونه بهانه در اجرای برجام باید خودداری کند و این به هیچ وجه برای ما قابل پذیرش نیست.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در بخش پایانی صحبت‌های خود نیز گفت:
«ما پیش‌بینی می‌کردیم که با بدعهدی و بدحسابی‌هایی از سوی طرف‌های غربی مواجه باشیم. غربی‌ها در تاریخ تعامل خودشان با جمهوری اسلامی ایران ثابت کردند که با حسن نیت رفتار نمی‌کنند و ما این را هم در مذاکرات و هم در اجرای برجام در نظر داشتیم...باید آنها را به انجام وظایفشان در برجام وادار کرد و این کار الان دارد صورت می گیرد. آنها گام به گام در اجرای تعهدات خود جلوتر می‌آیند و قدم‌های بیشتری را برمی‌دارند که اصلاح پرسش و پاسخ‌های جدید اَفِک و تسهیل دسترسی به دلار نمونه‌هایی از آن بود.»[5]
این اظهارات عراقچی اگرچه به لحاظ پاسخگویی قاطع به یک مقام زیاده‌خواه آمریکایی قابل ستایش بود اما از وجه دیگر قابل تأسف بود...
زیرا مقام معظم رهبری صراحتاً و در قالب شروط خود تأکید کرده بودند که باید باب تفسیر به رأی طرف مقابل از متن برجام بسته شود.
از طرفی دولت آقای روحانی به دلیل شتاب‌زدگی و اشتیاق برای پا نهادن در وادی موهوم پسابرجام، از اجرای تدریجی و گام به گام برجام منصرف شد و به یک‌باره در قلب رآکتور اراک بتن ریخت... فلذا دیگر عملاً چیزی نمانده که ایران بخواهد جلوی اجرای آن را به دلیل بدعهدی آمریکا بگیرد و از طرف دیگر، سیدعباس عراقچی در حالی از اجبار طرف مقابل سخن می‌گوید و به دستاوردهای این مجبورسازی اشاره می‌کند که نه‌تنها هیچ دستاورد خاصی شامل حال مردم نشده است بلکه چیزی که مردم می‌شنوند اخبار مربوط به «پیگیری‌های ایمیلی»، «هدایای ظریف و عراقچی به طرف‌های آمریکایی خود» و «اذعان عراقچی به بی‌دستاوردی برجام به دلیل تحریم‌های اولیه» است.
تمام این صحبت‌ها و قال و مقال‌ها در حالی است که در داخل ایران عده‌ای از وابستگان ستاد برجام نیز یا عنوان می‌کنند که «دولت هیچ وعده خاصی را از بابت برجام به مردم نداده است» و «بی‌دستاوردی برجام تقصیر یک عده خاص است» و یا از این می‌گویند که اگر کسی می‌خواهد دستاوردهای برجام را ببیند و لمس کند باید در دولت آینده هم به «حسن روحانی» رأی بدهد...
***
1_ http://farsnews.com/newstext.php?nn=13950724001014
2_ http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=32695
3_ http://isna.ir/news/95072514220
4_ http://kayhan.ir/fa/news/86184
5_ http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950725001655
