"علی‌اکبر ولایتی" مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل چهارشنبه گذشته راهی مسکو شد تا پیام‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی و رئیس جمهور ایران را به رئیس جمهور روسیه ابلاغ کند. این سفر در شرایطی انجام شد که آمریکا از توافق برجام خارج شده و قصد دارد، تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کند لذا ضرورت اجرایی شدن سیاست نگاه به شرق دوچندان شده و این در حالی است که تهران و مسکو در مسائل منطقه‌ای به‌ویژه در تحولات سوریه همکاری نزدیکی با یکدیگر دارند.
به‌منظور بررسی ابعاد مختلف سفر دکتر ولایتی به مسکو و افزایش همکاری‌های ایران و روسیه در تمام زمینه‌ها با "سعدالله زارعی" استاد دانشگاه و کارشناس تحولات غرب آسیا گفت‌وگویی انجام دادیم که متن آن به‌شرح ذیل است.
"سعدالله زارعی" در ارتباط با اهمیت سفر "علی اکبر ولایتی" به روسیه اظهار داشت: از هنگامی که ایران درخواست دیدار با رئیس جمهور روسیه را داد تا زمانی که این دیدار انجام شد، یک هفته طول کشید. این موضوع، نمایانگر توجه روس‌ها به ایران به‌عنوان یک کشور مهم و قابل اتکاء در غرب آسیاست. در اینجا باید گفت که مهم‌ترین موضوع این سفر، برداشتن یک گام مهم در راهبردی کردن مناسبات ایران و روسیه است، یعنی اینکه ما به چارچوب یک همکاری درازمدت دست پیدا کنیم، به‌گونه‌ای که همکاری مزبور پاسخگوی نیازها باشد، درحقیقت، این همکاری‌ها نباید به تعاملات نظامی و امنیتی محدود شود بلکه باید حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و سایر بخش‌ها را فرا بگیرد تا در سایه آن، نیازهای دو کشور در زمینه‌های مختلف تأمین شود.
باز بودن درب شرق
این کارشناس تحولات غرب آسیا با اشاره به استقبال مقامات کرملین از دکتر ولایتی گفت: این موضوع نشان می‌دهد، هنگامی که غرب در حال فشار آوردن به جمهوری اسلامی ایران است و هر روز یک بهانه‌ای را برای وارد کردن فشار جدیدی علیه تهران دست‌وپا می‌کنند، درب شرق به‌سهولت به‌روی جمهوری اسلامی ایران باز است و با وجود تلاش آمریکا و متحدانش، تهران می‌تواند روابط خود را با آسیا که در آن کشورهای قدرتمندی وجود دارد، به نقطه مهمی برساند، به‌طوری که امکان تهدیدات اقتصادی از نوع آنچه این روزها ازسوی آمریکا شاهدیم، وجود نداشته باشد، بنابراین سفر دکتر ولایتی به روسیه گامی در راستای تأمین این مهم به‌شمار می‌رود.
نیاز دوجانبه تهران و مسکو
وی در پاسخ به این پرسش "آیا همکاری راهبردی بین ایران و روسیه نیازی دوجانبه است؟" خاطرنشان کرد: این همکاری مورد نیاز دو کشور است، زیرا ایران و روسیه در حال شکل‌دهی به یک سامان جدیدی از اقتدار ملی و منطقه‌ای خود هستند، یعنی روسیه در حال احیای اقتصادی و تثبیت موقعیت سیاسی و امنیتی خود در منطقه است. اینها ویژگی‌هایی است که شامل ایران نیز می‌شود، یعنی تهران هم در حال ساماندهی اقتصادش و مدیریت تحولات پیرامونی خود در منطقه است، این مسائل سبب پیوند جدی بین ایران و روسیه می‌شود.
اقدام براساس نقشه راه
زارعی در ارتباط با همکاری ایران و روسیه در تحولات سوریه و مخالفت آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان با چنین همکاری‌هایی گفت: این مخالفت‌ها همواره وجود داشته و این موضوع تازه‌ای نیست. روس‌ها هم نشان داده‌اند که به این مخالفت‌ها توجهی نمی‌کنند. در واقع، ایران و روسیه بر اساس یک تصویر روشن، یک نقشه راه و دستور العمل مشخص، اقدامات خود را در سوریه انجام می‌دهند. این اقدامات، بر اساس یک چارچوب حقوقی و سیاسی قابل قبولی انجام می‌شود، بنابراین مخالفت‌هایی در این زمینه وجود دارد، زیرا غربی‌ها نه با بازسازی قدرت روس‌ها موافقند و نه با قدرت‌یابی بیشتر جمهوری اسلامی ایران. طبیعتاً آنها مخالفت‌های خودشان را انجام می‌دهند اما؛ آیا این مخالفت‌ها در همکاری‌های ایران و روسیه تأثیرگذار خواهد بود؟ در پاسخ می‌توان گفت به همان اندازه که تاکنون اثر داشته در آینده هم می‌تواند تأثیرگذار باشد اما اگر اثرگذاری غرب به‌روی همکاری ایران و روسیه را ضعیف ارزیابی کنیم، بدیهی است که در آینده نیز همین گونه خواهد بود.
راهبردی‌کردن همکاری‌ها
این کارشناس تحولات غرب آسیا درباره ضرورت توسعه همکاری‌های ایران و روسیه در بخش‌های اقتصادی، بازرگانی و... اظهار داشت: طی سال‌های گذشته در محافل داخلی یکی از انتقادهایی که به روابط تهران و مسکو می‌شد، این بود که مناسبات ایران با روسیه، روابط یک‌بعدی است و این روابط در حوزه نظامی امنیتی آن هم در محیط منطقه‌ای خلاصه می‌شود لذا این نوع روابط، مطلوب نیست و شکننده است و حتی می‌تواند روابط نظامی و امنیتی ایران را دچار مشکل کند. سفر دکتر ولایتی به مسکو یکی از اقداماتی است که در پاسخ به این مسئله انجام شد. به‌دنبال این سفر قرار است همکاری‌های ایران و روسیه به‌صورت یک پکیچ (مجموعه) باشد، در حقیقت، تهران در حال طی کردن مقدمات راهبردی کردن مناسبات خود با روسیه در تمام زمینه‌هاست. ناگفته نماند، ایران در حال رایزنی برای راهبردی کردن همکاری‌هایش با چین و هند است، در واقع، راهبردی کردن مناسبات با دیگر کشورها می‌تواند وضعیت باثباتی را برای ایران و غرب آسیا فراهم و مشکلات منطقه را حل‌وفصل کند.
استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی
این استاد دانشگاه در ارتباط با سیاست "نه شرقی نه غربی" جمهوری اسلامی ایران گفت: این سیاست به‌معنای نفی پذیرش سیطره، سلطه و نفوذ یکطرفه قدرت‌ها بر کشور است. امروز ما با یک غرب و یک جهان غیرشکل‌یافته روبه‌رو هستیم. منظور از جهان غیرشکل‌یافته مناطق سیال در حوزه چین، روسیه، هند و به‌طور کلی قاره آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین است. اصلاً در این مناطق سلطه شرقی وجود ندارد، این در حالی است که سخن ما در ارتباط با همکاری‌های راهبردی با دیگر کشورها برای حل وفصل مسائل خود و منطقه است و در این موضوع تردیدی نیست که ما باید بتوانیم از ظرفیت‌های بین المللی برای تقویت جمهوری اسلامی و به شکست کشاندن دشمنی‌ها علیه آن استفاده کنیم. این موضوع، هیچ تضادی با سیاست نه شرقی نه غربی کشور ندارد.
تبلیغات منفی
زارعی در پاسخ به افرادی که مدعی هستند سیاست نگاه به شرق به سلطه دولت‌های قدرتمند شرقی بر کشور منجر می‌شود، اظهار داشت: در ارتباط با مناسبات ایران با قدرت‌های آسیایی در کشور با یک نوع تبلیغات منفی و مغرضانه روبه‌رو هستیم. این تبلیغات توسط مخالفان قدرت‌یابی ایران و کشورهای آسیایی صورت می‌گیرد. آنها با پنهان کردن نگرش‌های غربگرایانه خود و با استفاده از بعضی الفاظ، اسناد و رخدادهای تاریخی چنین وانمود می‌کنند که نگران سیطره روسیه یا چین بر کشورند، اما هنگامی که دلائلشان مورد بررسی قرار می‌گیرد، متوجه می‌شویم، حساسیتی که درباره مناسبات ایران و روسیه یا تهران و پکن دارند، به هیچ وجه در خصوص روابط ایران و انگلیس ندارند، این در حالی است که دشمنی انگلیسی علیه ایران یک دشمنی جاری است، یعنی همین الآن ما شاهد کارشکنی‌های انگلیسی‌ها علیه منافع ملی ایران در بسیاری از موضوعات هستیم، همین مسئله شامل آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها هم می‌شود، این در حالی است که ما حداقل در یکصد سال گذشته شاهد هیچ نقطه تاریک و منفی در مناسبات ایران با روسیه، چین یا هند نبوده‌ایم.
ذهنیت هدایت‌شده
وی در پایان با انتقاد از کسانی که تصور می‌کنند تأمین منافع ملی کشور در گروی همکاری با غرب است، خاطرنشان کرد: این افراد دارای یک ذهنیت هدایت‌شده هستند، پشت صحنه این ماجرا محافل استعماری قرار دارند که از راه‌های مختلف در حال پمپاژ این بدبینی "همکاری راهبردی با شرق" هستند.
