پس از آتش‌بس 3 روزهای که میان دولت افغانستان و طالبان در روزهای عید فطر برقرار شد، گمانهزنیها در مورد این اقدام و تاثیر آن بر مذاکرات صلح ادامه دارد.
شاه‌حسین مرتضوی سخنگوی ارگ در این مورد صراحتا هرگونه مذاکره‌ای با طالبان از سوی کشورهای دیگر، را رد و تنها طرف اصلی این مذاکرات را دولت افغانستان خواند.
وی عقیده دارد که بدنه نظامی طالبان از جنگ خسته شده و آتش‌بس 3 روزه این امر را تأیید کرد چراکه این گروه نه‌تنها مشروعیت دینی خود را از دست داده بلکه مورد انزجار مردم و علمای افغانستان نیز قرار دارد.
سخنگوی ارگ با تاکید بر اینکه سیاست افغانستان همواره دولت محور بوده از کشورهای همسایه خواست تا بر اساس اصل مسئولیت‌پذیری، اجازه ندهند تا از خاک این کشورها علیه افغانستان تهدیدی صورت گیرد.
مرتضوی نقش ایران و پاکستان را در برقراری صلح در افغانستان سازنده می‌داند و تصریح می‌کند که روابط دو کشور این و افغانستان نباید تحت تاثیر فضای رقابتی در منطقه قرار گیرد.
وی حل و فصل برخی از مناقشات میان ایران و افغانستان از جمله حقابه هیرمند را در قالب کمیته‌های 5 گانه‌ای دانست و خاطرنشان کرد که در صورت به نتیجه رسیدن این کمیته‌ها دستاوردهای بی‌سابقه‌ای در روابط دو کشور در طول تاریخ رقم خواهد خورد.
به همین بهانه با «شاه‌حسین مرتضوی» سخنگوی ارگ ریاست جمهوری افغانستان به گفت‌وگو نشستیم که در زیر می‌خوانید.
* برخی از رسانه‌ها از تمدید روند آتش‌بس از سوی دولت افغانستان در روزهای عید قربان خبر داده‌اند. آیا چنین موضوعی از سوی ارگ تأیید می‌شود؟
مرتضوی: سیاست دولت وحدت ملی افغانستان مبتنی بر صلح بوده و بر اساس آن در روزهای عید فطر آتش‌بس موقت اعلام و تمدید نیز شد. اگر نیاز باشد باز هم چنین تصمیمی از سوی دولت اتخاذ می‌شود اما در مورد عید قربان فعلا تصمیمی در این مورد گرفته نشده و گمانهزنیها تا آن زمان هنوز زود است.
* چند وقتی است که اخبار ضد و نقیضی در خصوص مذاکره آمریکا با طالبان در رسانه‌ها منتشر می‌شود. موضع دولت افغانستان در این مورد چیست؟
مرتضوی: روند صلح به رهبری حکومت افغانستان مدیریت می‌شود و مالکیت آن با افغان‌هاست و طرح پیشنهادی آن نیز در کنفرانس کابل ارائه شد و از طرف نشست‌های منطقه‌ای و بین المللی مورد حمایت قرار گرفت. کشورهای دیگر از جمله آمریکا تنها نقش حمایتی و تسهیل‌کننده را در این خصوص دارند، اما طرف گفت‌وگوی طالبان تنها حکومت افغانستان است و روند صلح نیز توسط حکومت افغانستان مدیریت می‌شود و هیچ کشوری نمی‌تواند به نیابت از حکومت و مردم افغانستان در این روند تصمیم بگیرد.
* مهمترین دستاوردهای دولت وحدت ملی تا به امروز چه بوده است؟
مرتضوی: دولت وحدت ملی افغانستان در سیاست خارجی دستاوردهای بسیار خوبی را داشته است. ما در 5 حلقه سیاست خارجی با کشورهای منطقه، کشورهای همسایه، جهان اسلام، اروپا و آمریکا و سازمان‌های بین‌المللی، رابطه بسیار حسنه‌ای داریم و سیاست ما با همه کشورهای منطقه و خصوصا همسایه‌ها مبتنی بر سیاست دولت محور است و افغانستان همواره تاکید کرده است که از خاک افغانستان علیه هیچ کشور همسایه تهدیدی صورت نمی‌گیرد و همچنین نباید از سوی کشورهای همسایه نیز علیه افغانستان اقداماتی صورت گیرد.
موضوع دوم در بحث حکومتداری است که دولت وحدت ملی تلاش کرده در این مورد پاسخگوتر از قبل باشد و سیاست مشورت‌محور را در دستور کار خود قرار دهد. تاکنون دستکم بیش از 35 نشست مشورتی با پارلمان افغانستان از سوی دولت وحدت ملی برگزار شده است.
اقدامات دولت وحدت ملی افغانستان در بخش مبارزه با فساد نیز چشمگیر بوده و مرکز عدلی و قضایی یکی از نهادهایی است که بر روی پرونده‌های بزرگ در این زمینه کار می‌کند و در سیستم عدلی و قضایی نیز اصلاحات گسترده‌ای صورت گرفته بطوری که برای اولین بار در افغانستان بیش از 8 هزار کارمند عالی‌رتبه دولت دارایی خود را ثبت کرده‌اند که این خود دستاوردی بزرگ به شمار می‌آید.
همچنین دولت وحدت ملی در بخش آزادی بیان و فضای دموکراتیک نیز از جایگاه بسیار خوبی برخوردار بوده و بر اساس گزارشات خبرنگاران بدون مرز افغانستان در رتبه خوبی قرار دارد.
تلاش بی‌وقفه برای رسیدن به خودکفایی یکی دیگر از دستاوردهای دولت وحدت بوده و با افزایش درآمدها قصد داریم تا به این مهم دست یابیم.
همچنین در بخش امنیتی نیز نیروهای امنیتی افغانستان عملیات‌ها را فعلا بصورت مستقل رهبری می‌کنند و برخی از همکاران بین‌المللی تنها در سطح مشورت‌دهی در کنار افغانستان هستند و از طرفی دیگر افغانستان درصدد تجهیز نیروهای هوایی خود بوده و با تشکیل یگان‌های ویژه‌ای از کماندوها ظرفیت نیروهای امنیتی و دفاعی را با همکاری کشورهای بین‌المللی تا سال 2024 میلادی افزایش می‌دهد.
* با توجه به تجربه آتش‌بس 3 روزه و اتفاقاتی که پس از آن صورت گرفت، به نظر شما آینده مذاکرات صلح به کجا می‌انجامد؟
مرتضوی: آتش‌بس نشان داد که حتی بدنه نظامی طالبان هم از جنگ خسته شده و علاقه‌مند است که دست از جنگ بردارند. از طرفی دیگر نیز فتوای علمای افغانستان و جهان اسلام که بارها مهر باطلی بر مشروعیت دینی طالبان زده‌اند نیز نشان داد که طرف اقدامات طالبان مردم و علمای افغانستان هستند. چراکه علما یکصدا جنگ و خشونت را حرام اعلام کردند و مهم‌تر از همه آن است که پس از برقراری آتش‌بس وجود اجماع ملی در رابطه با صلح در افغانستان، بیش از پیش خود را نشان داد و می‌توان امیدوار بود که این مهم از آینده روشنی برخوردار است.
* موضوع دولت وحدت ملی در خصوص استراتژی جدید ترامپ در افغانستان چیست و آمریکا چه نقشی در ارتباط با طالبان دارد؟
مرتضوی: چیزی که رسانه‌ها در مورد تصمیم آمریکا مبنی بر آغاز گفت‌وگوها با طالبان مطرح می‌کنند به هیچ وجه صحیح نیست و ژنرال نیکلسون هم این موضوع را قویاً تکذیب کرد. باز هم تأکید می‌کنم که روند صلح به رهبری خود افغان‌ها مدیریت می‌شود. اما باید گفت همواره تصمیمات و استراتژی‌های آمریکا در منطقه و افغانستان، تأثیرات خاص خود را داشته و فضای منطقه را تغییر داده است.
* نقش کشورهای منطقه از جمله ایران و پاکستان در برقراری صلح در افغانستان چه میزان است؟
مرتضوی: باید به چند نکته اشاره کنم؛ اول اینکه خطرات تروریسم تنها متوجه یک کشور نیست و تروریست‌ها مرز نمی‌شناسند و آنها دشمن بشریت هستند و اسلام‌آباد و تهران و کابل و مسکو و آنکارا برایشان فرقی نمی‌کند و ما انتظار داریم همان‌گونه که حکومت افغانستان در این بخش مسئولانه عمل کرده کشورهای منطقه نیز مسئولیت‌پذیر باشند.
نکته دوم آن است که رابطه ما با این کشورها باید دولت محور باشد و هرگونه تماس با گروه‌های تروریستی با هربهانه و تحت هر عنوانی می‌تواند خطرات دیگری به دنبال داشته باشد. برخی از کشورهای منطقه با طالبان در تماس هستند و خیال می‌کنند که از این طریق می‌توانند از خطرات تروریسم مصون بمانند اما همان‌گونه می‌بینیم تقویت طالبان سبب شده تا داعش نیز نیز چتر این گروه در افغانستان رشد و نمو کند.
* با توجه به نزدیکی دو ملت ایران و افغانستان از بسیاری از جهات فرهنگی، تاریخی، مرزی و سایر، نقش ایران در مسائل داخلی و امنیت افغانستان تا چه میزان بوده است؟
مرتضوی: خب بسیار تاثیر داشته است. افغانستان برای اولین بار در قالب 5 کمیته با ایران وارد گفت‌‌وگوهایی شده است که این گفت‌وگوها می‌تواند برای ایران و افغانستان بصورت بی‌سابقه‌ای مهم و سازنده باشد.
* این کمیته‌های 5 گانه چه دستاوردهایی برای دو کشور دارند؟
مرتضوی: خب صحبت در این رابطه هنوز زود است چراکه این گفت‌وگوها به تازگی آغاز شده و ما چشم‌انداز روشنی را برای آن ترسیم می‌کنیم و انتظار داریم ایران نیز به همین دید به آن نگاه کرده و بعد از جلسات متعدد و مفصل به نتایج مثبتی در بسیاری از زمینه‌ها اعم از امنیتی و سیاسی و اقتصادی دست یابیم.
* با توجه به تحریم‌های اعمال شده بر ایران، روابط ایران و افغانستان در این دوران و نقش بندر چابهار در توسعه افغانستان چگونه خواهد بود؟
مرتضوی: افغانستان همواره در منطقه تلاش کرده تا منافع کشورهای منطقه را در محور همکاری‌های اقتصادی گره بزند. ما در عین حال که با پاکستان مشکلات داریم اما در بخش انتقال انرژی از کشورهای آسیایی به طرف پاکستان آماده همکاری هستیم و در عین حالی که پاکستان با هند دچار مشکل است اما پروژه تاپی را در دست داریم. با ایران و هند در بخش چابهار همکاری‌های اقتصادی داریم و تمامی تلاش افغانستان این است که کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای را در محورهای اقتصادی جمع کند و این سیاست در تمامی شرایط سخت و دشوار مانند اعمال تحریم‌ها به ایران نیز قابل و لازم‌الاجراست.
* بحث انتخابات پاکستان این روزها بسیار داغ است. نتایج آن چه تاثیری بر مسائل داخلی و خارجی و تحولات افغانستان دارد؟
مرتضوی: قطعاً تأثیرات زیادی دارد همان‌گونه که در گذشته هم همین بوده است. ما به رای مردم پاکستان احترام می‌گذاریم اما چیزی که برای افغانستان مهم است آن می‌باشد که باید بتوانیم مشکلات دیرینه‌ای که با پاکستان داریم را حل و فصل کنیم و نباید حکومت آینده پاکستان اسیر گذشته شده و باید مشکلات بنیادی که بین پاکستان و افغانستان است را با شهامت حل کند.
* موضع دولت افغانستان در قبال حقابه هیرمند چیست؟
مرتضوی: این موضوع کمی پیچیده است و البته در قالب کمیته‌هایی که اعلام شد، به این موضوع مفصل پرداخته شده است. اکنون برای تصمیم‌گیری در این خصوص زود است و نمی‌توان قضاوتی کرد.
* آیا اشرف غنی در انتخابات آینده افغانستان شرکت می‌کنند؟
مرتضوی: تاکنون تصمیمی در این خصوص گرفته نشده است.
* نگرانی‌هایی در خصوص حضور برخی از کشورها مانند عربستان در افغانستان از سوی برخی از خواص این کشور مبنی بر گسترش تروریسم مطرح است. این نگرانی‌ها را چگونه برطرف می‌کنید؟
مرتضوی: کشورهایی همانند عربستان که به تازگی قصد گسترش مناسبات خود با افغانستان را دارند، فعالیت‌شان تنها به آموزش نیروهای امنیتی افغانستان محدود می‌شود. من تأکید می‌کنم که افغانستان میدان رقابت برای هیچ کشوری نبوده و سکوی پرش برای هیچ کشوری نیست و از خاک افغانستان علیه هیچ کشور همسایه‌ای تهدیدی صورت نمی‌گیرد.
* و حرف آخر؟
مرتضوی: تشکر از شما و امیدوارم که رسانه‌ها امانتداری خود را به شکل درست ایفا کنند و ما انتظار داریم که رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران واقعیت‌های عینی افغانستان را آن‌گونه که هست منعکس کرده و فضای دو کشور نباید تحت تاثیر رقابت‌های کلان منطقه‌ای قرار گیرد.
