دست توطئه‌گران آمریکایی با تسخیر سفارت کوتاه شد
تسخیر سفارت آمریکا در 13 آبان ماه سال 1358 یکی از مهمترین رویدادهای بین المللی است که آمریکایی ها را در بهت و حیرت فرو برد. مرکز اسناد انقلاب اسلامی با انتشار گزارشی درباره تاثیر جهانی این اقدام نوشته است: «این مسئله در روند تغییرات هندسه قدرت جهانی تاثیر حیاتی داشت، تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ایران بود که منشاء دگرگونی‌های بسیاری در حوزه‌های هنجاری، سیاسی و روابط بین‌الملل شده است؛ تا جایی که حقارت و ذلت آمریکا را به جهانیان نشان داد و زمینه‌ساز افول هژمونی سیاسی و هنجاری آمریکا در جهان شد.»
این ذلت و تحقیر، آمریکایی ها را در بهت و حیرت فرو برد  تا آنجا که واکنش های بسیاری را به دنبال داشت، پیر سالینجر در کتاب «آمریکا در بند» نوشته است: «چگونه امکان دارد کشوری که از چنان قدرت فنی برخوردار است که می‌تواند انسان‌ها را با فضاپیما به خارج از جو زمین بفرستد و بزرگ‌ترین قدرت جهان است، ناگهان خود را زیر منت کشوری که دچار بی‌نظمی انقلابی شده است، بیابد؟»
حتی روزنامه آلمانی «اشپیگل» در سال ۱۹۸۰ نوشت: «زمانی ایالات‌متحده می‌توانست تصمیم بگیرد که چه کسی در ایران بر مسند قدرت بنشیند، اما امروز در ۱۹۸۰، آیت‌اللهی در تهران می‌تواند سرنوشت انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده را تعیین کند». 
اما فارغ از حقارت آمریکایی ها، پرسش این است که ماجرای فتح لانه جاسوسی چگونه آغاز شد و چرا دانشجویان پیرو خط امام به دولت موقت خوش بین نبودند؟
مسعود رضایی، پژوهشگر سیاسی و تاریخ معاصر در گفت‌وگو با روزنامه رسالت به این پرسش پاسخ داده و ابعاد ماجرای فتح لانه جاسوسی را مطرح کرده است. هم اکنون این مصاحبه را از نظر می گذرانید. 
*نحوه اشغال سفارت آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام به چه صورت بود و حساسیت دانشجویان و نیروهای انقلابی نسبت به سفارتخانه و تحرکات آمریکا چگونه برانگیخته شد؟ 
 در دوره بعد از انقلاب که دولت موقت بر سر کار بود و امور را در دست داشت، دانشجویان و انجمن های اسلامی که با همدیگر دفتر تحکیم وحدت را هم تشکیل داده بودند. به این نتیجه می رسند که دولت موقت با خوش بینی نسبت به آمریکا عمل می کند و درباره توطئه های احتمالی آن حساسیت لازم را ندارد از طرفی این تجربه تاریخی هم وجود داشت که آمریکا و انگلیس در سال 1332 بعد از اینکه نهضت ملی شدن صنعت نفت در ایران صورت گرفت، با همدستی یکدیگر کودتایی را طراحی و به اجرا گذاشتند که به سقوط دولت دکتر مصدق و شکست نهضت 
ملی شدن صنعت نفت انجامید. مرکز داخلی هماهنگی برای کودتاچیان هم در آن زمان همین سفارت آمریکا بود و عمده کارهایی که این ها انجام می دادند برای اینکه نیروهای خودشان را هماهنگ و مدیریت کنند و طرح کودتا را به پیش ببرند، از درون همین سفارت آمریکا صورت می گرفت، بنابراین به لحاظ تاریخی این تجربه وجود داشت که سفارت آمریکا محل توطئه علیه مردم ایران بوده و می تواند این حالت را داشته باشد. تحولاتی هم که صورت می گرفت حاکی از این بود که آمریکایی ها در دوران بعد از انقلاب درصدد بودند تا حد ممکن انقلاب را یا دچار انحراف از مسیر اصلی خود کنند و یا به دنبال ایجاد ارتباط با نیروهای لیبرال و ضدانقلابی بودند و اینکه از طریق کودتا همانند آن چه در سال 1332 انجام دادند، دوباره کودتایی دیگر به راه بیندازند بنابراین حساسیت ها بین دانشجویان انقلابی، مسلمان و پیرو خط امام وجود داشت ولی دولت موقت اساسا هیچ حساسیتی نسبت به این قضیه نداشت، آنچه که موجب شد حساسیت دانشجویان و نیروهای انقلابی نسبت به سفارتخانه و تحرکات آمریکا شدت بگیرد این بود که شاه به عنوان اینکه قرار هست تحت مداوا و معالجه قرار بگیرد، وارد آمریکا شد و خواسته ملت ایران این بود که آمریکا باید شاه را به ایران تحویل دهد تا به دلیل اقداماتش در طول دوران سلطنت مورد محاکمه قرار گیرد از طرف دیگر این حساسیت هم برانگیخته شد چون مجددا آمریکایی ها شاه را مستقیما تحت نظر خود قرار دادند و این می توانست سرآغاز یک حرکت کودتایی دیگر باشد. در آن زمان دولت موقت به عنوان دولت رسمی ایران اقدام دیپلماتیکی در برابر این ماجرا صورت نداد و یا تقاضای این را نداشت که آمریکا سفارت خودش را ببندد و دیپلمات هایش را خارج کند، این اقدام در عرف دیپلماتیک متعارف است و وقتی کشوری نسبت به عملکرد کشور دیگری اعتراض دارد و یا حقانیت دیپلماتیک آن را در کشور خودش مخل امنیت خود قلمداد 
می کند، از آنها می خواهد یا سطح فعالیت دیپلماتیک شان را پایین بیاورند و یا حتی این دیپلمات ها را از کشور اخراج می کنند. دولت موقت به عنوان مسئول رسمی این قضیه هیچ اقدامی در این زمینه انجام نمی داد و بلکه حرکت مخالف با این مسئله هم مشاهده شد و آن این بود که آقای بازرگانی و دکتر یزدی برای شرکت در سالگرد انقلاب الجزایر به این کشور سفر کرده بودند، در آنجا با برژینسکی که یک چهره به شدت ضد انقلاب اسلامی بود ملاقات هم می کنند و بنابراین نیروهای انقلابی و دانشجویان به این نتیجه می رسند که امیدی نمی توانند داشته باشند به اینکه دولت موقت اقدامی برای جلوگیری از توطئه های آمریکا در برابر انقلاب اسلامی انجام دهد. در این فضا هست که جمع دانشجویی انقلابی تصمیم می گیرند، اعتراض خود را به آمریکا و سیاست‌های آن به نوعی نشان دهند و تصمیم اولیه شان این طور بود که برای مدت محدودی دست به اشغال سفارت آمریکا بزنند و بعد هم آنجا را تخلیه کنند یعنی در طرح اولیه آنها این نبود که سفارت به مدت طولانی در اشغال باشد. این مسئله در جمع انجمن های اسلامی دانشجویان اتخاذ می شود و روز 13 آبان به مناسبت روز دانش آموز و همچنین سالگرد تبعید حضرت امام تظاهراتی را برگزار می کنند و در بین این تظاهرات طبق برنامه قبلی خودشان از دیوار سفارت بالا می روند و سفار ت را اشغال می کنند.
*وقتی خبر اشغال سفارت به امام خمینی (ره) رسید، ایشان چه واکنشی نشان دادند؟ 
این خبر هنگامی که به حضرت امام می رسد، ایشان این حساسیت را داشتند که اشغال سفارت توسط چه کسانی صورت گرفته است. یعنی می خواستند بدانند که این افراد انقلابی، مسلمان و مورد اعتماد باشند. در آن زمان این دانشجویان با موسوی خوئینی ها در تماس بودند و به نوعی رابط بین دانشجویان و حضرت امام هم ایشان بودند و امام وقتی از طریق موسوی خوئینی ها و کانال های دیگری متوجه می شوند، کسانی که سفارت را اشغال کرده اند، دانشجویان انقلابی و ولایتمدار و پیرو خط و مشی اصلی انقلاب هستند، اطمینان خاطر پیدا می کنند.
*چه شد که تسخیر سفارت آمریکا به تعطیلی کشانده شد، باتوجه به اینکه در ابتدا قرار بود این سفارت به مدت محدودی اشغال باشد؟ 
 از آنجایی که حضرت امام همیشه نسبت به آمریکا بی اعتماد بودند و در سخنرانی های خودشان هم در دوره انقلاب و چندماه بعد از انقلاب مرتب بر لزوم هوشیاری در قبال آمریکا و توطئه های آن تاکید می کردند، به نظرشان می رسد، حالا که این کار انجام شده خوب است قضیه به نحوی پیش برود که آمریکایی ها به طور کلی از انجام طرح های کودتاهی و توطئه گرانه و یا انجام طرح هایی که به انحراف انقلاب از مسیر اصلی خودش می انجامد دستشان کوتاه شود بنابراین ادامه حضور دانشجویان در سفارت آمریکا را به مصلحت انقلاب تشخیص می دهند و به نظرشان می رسد که سفارت آمریکا به نوعی به تعطیلی کشانده شود اما دولت موقت حاضر به انجام این کار نبود. این دولت نه تنها نسبت به آمریکا آن حساسیت ها و بدبینی ها و هوشیاری های لازم را نداشت بلکه به نوعی با خوش بینی هم با این سفارتخانه برخورد می کرد بنابراین امام امیدی به این نداشت که دولت موقت چنین کاری را انجام دهد. ولی سفارت توسط طیف دانشجویان مسلمان اشغال شده بود و امام به نظرشان رسید که برای از کار انداختن سفارت آمریکا در اجرای طرح های کودتایی علیه انقلاب نوپای اسلامی ادامه  حضور دانشجویان می تواند مفید باشد ضمن اینکه در همان روزها اسناد و مدارکی به‌دست آمده بود که حاکی از ارتباطات وسیع آمریکا با افراد مختلف در ایران و چشم اندازی از 
طرح های آن را به نمایش می گذاشت، این گونه شد که دانشجویان در این سفارت مستقر شدند و بعد هم اسنادی که رشته رشته شده بود را به هم چسباندند و مجموعه ای ارزشمند از اسناد سفارت آمریکا به‌دست آمد و منتشر شد که می تواند برای ما بسیار آگاهی بخش باشد.