دوماهنامه فارین افرز که به اندیشکده «شورای روابط خارجی ایالات متحده» وابسته است، در روزهای اخیر در مطلبی با عنوان چه بر سر قرن امریکایی آمده است، می‌نویسد: «یک نسل پیش، ایالات متحده با اعتماد به نفس در حال رهبری جهان به سوی آن چیزی بود که تصور می‌شد.
هزاره‌ای جدید از صلح، شکوفایی، آزادی و همگرایی باشد. حالا اما، جهان به سوی آشوب پیش می‌رود و ایالات متحده یادآور آن آهنگ «لئونارد کوهن» است که می‌گفت: اوضاع اینطور پیش می‌رود و همه می‌دانند. چطور شد که همه چیز آنقدر سریع از هم پاشید؟
این نشریه می‌افزاید: اکنون که می‌نگریم، این افول غیرقابل اجتناب به نظر می‌رسد. آنچه اکنون ظاهراً نیاز به توضیح دارد، رؤیاپردازی در پایان قرن پیش در واشنگتن درباره هژمونی ماندگار ایالات متحده است، نه درگیری‌های دائمی در داخل و خارج از کشور که اکنون به واقعیتی جاری بدل شده است.
تجلی عینی این ناتوانی وناکارآمدی امریکا را می‌توان در ناتوانی در مدیریت وپیشبرد وروند تحولات منطقه‌ای معطوف به مقابله با نظام اسلامی ونیروهای جبهه مقاومت بهتر درک کرد. پرونده‌ای که مشحون از شکست‌ها وناکارآمدی‌های امریکا ومتحدانش است. به همین دلیل است که فارین افرز در همین مقاله روی کار آمدن «دونالد ترامپ» در امریکا را «ضربه آخر» به هژمونی این کشور توصیف کرده و نوشته است: «او یک انزواطلب حمایت‌گرای عوام‌فریب است و مصمم است که «امریکا را در وهله نخست» قرار دهد. اما حقیقت این است که او بیش از هر چیز دیگری، عرصه را واگذار کرده است… اکنون سؤال این است که آیا در حالی که قدرت امریکا رو به افول است، نظام بین‌المللی که مورد حمایتش بود، یعنی قوانین، عرف و ارزش‌های این نظام، دوام می‌آورند یا اینکه امریکا افول امپراتوری تفکراتش را هم شاهد خواهد بود؟»
رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود در سالگرد ارتحال امام با اشاره به این واقعیت، یادآور شدند: برخی از صاحب‌نظران و اندیشمندان امریکایی، در توصیف اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این کشور، از تعبیر «افول موریانه‌وار» استفاده کرده‌اند.
ایشان با اشاره به آمارهای رسمی که نشانگر افول اقتصادی امریکا و کاهش عجیب تأثیرگذاری امریکا در اقتصاد جهانی است، خاطرنشان کردند: در عرصه‌ی سیاسی نیز اقتدار امریکا افول کرده که انتخاب فردی با مختصات آقای دونالد ترامپ، واضح‌ترین و بهترین نشانه برای افول سیاست امریکا است.
رهبر انقلاب افزودند: سپرده شدن سرنوشت بیش از ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت امریکا به دست فردی که در مورد تعادل فکری و روانی و اخلاقی او ابهامات و تردیدهای جدی وجود دارد، دلیل آشکاری بر افول سیاسی و اخلاقی امریکا است.
بعضی از نشانه‌های این افول عبارتند از:
شکست در برابر انقلاب اسلامی مقدمه افول قدرت امریکا: هم‌زمان با وقوع انقلاب اسلامی ایران که اصلی‌ترین پایگاه منطقه‌ای امریکا، یعنی رژیم منحوس پهلوی فروپاشید، هیمنه امریکا در دنیا شکست. یکی از دلایل تخریب وجهه امریکا، تسخیر سفارتخانه این کشور در تهران بود. امریکایی‌ها در آن سال‌ها - اواخر دهه ۷۰ میلادی - در اوج قدرت بودند؛ بر خلاف دهه ۵۰ میلادی که بسیاری نمی‌دانستند که آیا نهایتاً شوروی پیروز جنگ سرد است یا امریکا. انقلاب اسلامی و تسخیر لانه جاسوسی که اتفاق افتاد، نتیجه‌اش این شد که جایگاه امریکا در اذهان مردم دنیا فروکش کرد.
اما در ادامه حرکت انقلاب در سال‌های اخیر آنچه که افول وسقوط بیشتر امریکایی‌ها را سبب شده است، شکست سیاست‌های امریکا در منطقه غرب آسیا (خاورمیانه) وبرای مهار حرکت انقلاب اسلامی است که علاوه بر تحمیل هزینه‌ای هزاران میلیارد دلاری موقعیت وتوان ونفوذ امریکا را نیز به‌شدت تحت تأثیر قرار داد.
به گونه‌ای که برژینسکی مشاور امنیتی اسبق کاخ سفید که یکی از بزرگ‌ترین کارشناسان سیاست خارجی امریکا است صریحاً اعلان کرد دوران ابر قدرتی امریکا به پایان رسیده و اگر کاخ سفید خود را با این واقعیت تطبیق ندهد، فروپاشی، مانند آنچه در شوروی اتفاق افتاد، در انتظارش خواهد بود.
او در سخنرانی دیگری گفت: «احساس من در باره امریکا این است که این کشور، در حال افول نیست، بلکه در حال فروپاشی است و توانایی خود را برای مقابله با چالش‌های داخل و خارج از دست داده است.» او در نشست شورای آتلانتیک هم با صراحت گفت: امریکا از بالای قله به ته دره کشیده شده است.
بدهی‌های اقتصادی: از نشانه‌های دیگر افول موریانه‌وار قدرت امریکا، بدهی‌های اقتصادی امریکاست. امریکای کنونی بدهکارترین کشور جهان است. ریشه‌های این بحران را نیز باید در تلاش این کشور در گسترش نفوذ وسلطه جست‌وجو کرد. بحران اقتصادی در امریکای مدعی قدرت برتر در جهان، جدی تر، آشکارتر و برای دولت ایالات متحده به‌دلیل حضورش در مناطق مختلف جهان آزاردهنده‌تر و شکننده تر است.
گسترش بیش از حد امریکا در جهان با احداث پایگاه‌های نظامی و اعزام نیروهای نظامی به خارج از مرزهای خود، هزینه‌های سرسام آوری را بر ملت امریکا تحمیل کرده است. برآوردها نشان می‌دهد که بدهی امریکا به رقم ۲۲ تریلیون دلار رسیده است واین به معنی آن است که دولت امریکا قادر به تغییر جهت در میزان بدهی و کسری بودجه خود نخواهد بود.
ضعف قدرت نظامی: تحولات منطقه وناتوانی امریکا در ورود واعمال قدرت در مناقشات منطقه‌ای در ماجرای حملات به نفتکش‌ها در روزهای اخیر، در عین در گیر بودن این کشور در چندین پرونده مفتوح در منطقه، نظیر افغانستان، عراق، سوریه، یمن و… از جلوه‌های اصلی ضعف وناکارآمدی نظامی این به اصطلاح ابرقدرت جهانی است که به رغم برتری کمی سخت افزاری امریکا در مقایسه با سایر کشورها، اما ناتوان است.
نشریه «اکونومیست» با اشاره به اینکه توان نظامی امریکا در حال فرسایش است، نقاط ضعف ارتش امریکا را برشمرده و آسیب پذیر بودن کشتی‌های نیروی دریایی امریکا در مقابل موشک‌های زمین به دریا، ضعف ارتش امریکا برای حفاظت از پایگاه‌های هوایی منطقه‌ای این کشور در برابر حملات غیرمنتظره، آسیب پذیری هواپیماهای امریکا در مقابل سامانه‌های ضد هوایی مدرن و ناکارآمدی جنگنده‌های امریکایی در شناسایی موشک‌های قابل حمل، را ازجمله نقاط ضعفی می‌داند که در صورت برطرف نشدن، می‌تواند جایگاه این کشور را تضعیف کند.
نگاه منفی مردم جهان به رهبران امریکا: نظرسنجی مؤسسه «پیو» نشان می‌دهد دیدگاه مردم جهان درباره امریکا منفی‌تر از گذشته شده و عملکرد «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور امریکا موجب شده تا حتی در کشورهای متحد واشنگتن هم اعتماد افکار عمومی به ایالات متحده کاهش یابد. به نوشته خبرگزاری «رویترز»، نظرسنجی مؤسسه «پیو» که در ۲۵ کشور انجام شده، نشان می‌دهد افکار عمومی این کشورها «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه و «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین را از «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور امریکا رهبران توانمندتری می‌دانند. از بین ۲۵ کشور مورد بررسی، اکثریت شهروندان ۲۰ کشور گفته‌اند به توانمندی ترامپ‌بی‌اعتماد هستند.
تلاش اروپا برای خروج از سلطه امریکا: تلاش اروپا برای خروج ازسلطه امریکا به بهانه مخالفت با راهبردامریکا در خروج از برجام از جلوه‌های دیگر تضعیف قدرت نرم امریکاست که بازتاب‌های گسترده‌ای داشته است. براساس گزارش فایننشال تایمز، هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان در یک نشریه آلمانی زبان نوشت: «اروپا نباید به امریکا اجازه دهد که مانند آقابالاسر عمل کند. به‌همین‌دلیل ضروری است که ما استقلال اروپا را از طریق ایجاد کانال‌هایی برای انجام پرداخت‌های‌مان، مستقل از امریکا حفظ کنیم. باید صندوق اروپایی پول را مستقل از سیستم سوئیفت برپا کنیم.»
به این موارد اضافه کنید تزلزل در همپیمانان منطقه‌ای امریکا که مجموعه اقدامات این کشور طی ۴۰ سال گذشته در منطقه غرب آسیا و تماماً به لحاظ سیاسی و نظامی با شکست مواجه شده است.
عباس حاجی نجاری
