دیماه ۹۸، بهاندازه چند سال برای ملت ما، رخداد تلخ و شیرین داشته است و ابعاد برخی از رویدادهای آن، باید تا مدتها واکاوی شود. یکی از این رویدادها، شلیک اشتباه پدافند خودی به هواپیمای اوکراینی است که پیشازاین در رابطه با آن نوشتهام. آن حادثه دلخراش، ازآنجاکه یکباره دهها جوان دانشگاهی و نخبه را از ما و از جامعه جهانی گرفت، دردی غیرقابلتحمل پیدا کرد، اما موضوع این نوشته، اشتباه هرروزه پدافند خودی در حوزههای اجتماعی و فرهنگی است که موجب سقوط و نابودی تدریجی سرمایههای انسانی این کشور میشود. درست است که تلفات یک سانحه رانندگی، شوکآور است و شدیدتر حس میشود، اما اگر در بلندمدت بررسی کنیم، میزان خسارت آن بر کشور با خسارات ناشی از جادههای نامناسب، خودروهای غیراستاندارد، قوانین غیر بازدارنده و هر آنچه در حوزه بسترسازی و مناسبسازی رانندگی در کشور رخ میدهد، قابل قیاس نیست.
پدافند، به مجموعه اقداماتی میگویند که آفند دشمن را خنثی کرده و یا حداقل تأثیر آن را به حداقل میرساند. حال سؤال این است که در حال حاضر، کدام دستگاهها یا افراد متولی پدافند در برابر هجوم سنگین دشمن در حوزههای فرهنگی و اجتماعی هستند و چرا این پدافند در بسیاری از موارد عمل نمیکند. بدتر آنکه در بسیاری از اوقات، مجموعه پدافندی، به خودی شلیک میکند و بهعکس شلیک پدافند به هواپیمای اوکراینی که سهوی بود، اینجا شلیک پدافند به نیروهای خودی، عمدا صورت میگیرد.
نمونهها متعددند. چرا برخی جوانان ما، نباید در ایران برای خود آینده قابل قبولی متصور باشند و چرا اینقدر با پدیده مهاجرت نخبگان روبه رو هستیم؟ چرا جوانان نباید حس کنند که از زبان هیچیک از تریبونهای رسمی کشور، حرفشان گفته نمیشود، چرا دانشگاهیان ما، باوجودآنکه در حوزههای علمی و آموزشی، سرآمد بسیاری از دانشگاههای معتبر دنیا هستند، در حوزههای فرهنگی و اجتماعی با جامعه ایران تفاوت ملموس دارند، چرا جوانی که تمام دوران تحصیلش را در مدارس و دانشگاههای برتر بهصورت رایگان گذرانده، وقتی به مرحله ثمر دهی میرسد، نفعش را به جوامعی غیر از مردم خود میرساند و حتی گاهی خروجیهای این سیستم، کاملا ضد سیستم تربیتشدهاند؟ حالآنکه اغلب این جوانان، شیفته کشورشان هستند و حتی آنهایی که مشکل یا مخالفتی با فضای حاکم بر کشورشان دارند، باید بتوانند حرف بزنند و بشنوند و در تعامل و گفتوگویی سازنده، گوشهای از پازل اعتلای کشورشان را پر کنند. به نظر میرسد حال که قرار است مجموعههای متولی، بازنگری در سامانههای پدافند نظامی و اصلاح آنها را داشته باشند، باید با همان اولویت و بلکه بیشتر، سامانههای پدافند اجتماعی و فرهنگی کشور موردبازنگری قرار گیرد.
نویسنده : سید محمد بحرینیان