هفته پیش، یکی از شرکت‌های بزرگ تولید روغن که سهم عمده‌ای از بازار این ماده خوراکی دارد، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد به دلیل عدم تخصیص ارز توسط بانک مرکزی جهت واردات روغن خام و عدم عرضه آن توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران، عملیات تولید خود را برای مدت معینی متوقف خواهد کرد. این یعنی شرکتی که در خردادماه ۲۷۵۰۰ تن روغن تولید کرده و نزدیک به یک‌سوم تقاضای بازار را پوشش داده است، عملا کناره گرفته و توان ادامه دادن ندارد. چنین اطلاعیه‌ای از جهات مختلف کم‌نظیر است. دراین‌باره گفتنی‌هایی هست:
یک. رئیس محترم جمهور، در تبلیغات انتخاباتی خود، وضعیت بی‌ثبات عرضه و قیمت ارز در دولت پیش را بارها مورد کنایه قرارداد و حتی آن را حاصل عدم درک صحیح از مسائل و خودشیفتگی دانست. از آن روز که ایشان دولت را تحویل گرفته، نرخ ارز بیش از ۴ برابر شده و بدتر آن‌که بارها در نوسانات چند هزارتومانی قرارگرفته است. این میزان از بی‌ثباتی، نوسان و پرش در سقف قیمتی ارز در تمام دولت‌های پس از انقلاب اسلامی کم‌نظیر است. دولت از همان ابتدا، مسیر تعامل با غرب را پیش گرفت و راه‌حل‌های داخلی و درون‌زا را وانهاد، نتیجه آن‌که امروز، حتی از تأمین ارز برای برخی مواد اولیه خوراکی عاجز مانده است.
دو. رئیس بانک مرکزی، در ابتدای دوره مسئولیت، خط قرمز خود را ارزش پول ملی و ثبات نرخ ارز عنوان کرد. چندی پیش، دکتر همتی اعلام کرد سیاست اصلی بانک مرکزی، تأمین ارز برای کالاهای اساسی است، این یعنی اولویت حساس‌تری برای دولت پیش‌آمده و عملا، سیاست اصلی از حفظ نرخ ارز به تأمین کالاهای اساسی حتی به قیمت گران شدن ارز تغییر کرده است. همان روز، تحلیل فعالان اقتصادی بر این قرار گرفت که دولت عملا سیگنال خرید ارز داده است.
از همان روز، نه‌تنها نرخ ارز ثابت نماند و روند افزایشی پیدا کرد، تأمین ارز برای کالاهای اساسی هم به خطر افتاد. هرچند بانک مرکزی تلاش دارد تا باعرضه‌های سنگین در بازار، نرخ ارز را ثابت نگاه دارد، اما چنین سیاستی در بلندمدت، قطعا پایدار نخواهد ماند و با تنگناهای ارزی کشور، شدنی هم نیست.
سه. شاید کمی عجیب به نظر برسد اما ویروس کرونا، در حوزه مدیریت بازار ارز به کمک دولت آمده است. در شرایط فعلی، به دلایل مختلف ازجمله کاهش مبادلات تجاری و قطع کامل سفرهای خارجی، تقاضای واقعی ارز در بازار پایین‌تر از سطح عادی است و اگر دولت نمی‌تواند چنین وضعیتی را مدیریت کند، معلوم نیست که اگر تقاضای ارز از سوی مردم و فعالان اقتصادی به وجود بیاید، چه خواهد کرد. هرچند باید گفت دکتر همتی نسبت به اسلاف خود، عملکرد بهتری داشته، اما حفظ ارزش پول ملی و ثبات ارز، تابع عوامل متعددی است که برخی از آن‌ها از عهده بانک مرکزی خارج است. تأسف‌آور این‌که دولت فعلی، آنچه را در ۷ سال گذشته کاشته، امروز درو می‌کند.
