سریال های مذهبی یکی از پرطرفدارترین سریال ها در میان ژانرهای مختلف فیلم‌سازی است که با مشکلات و هزینه های زیادی برای ساخت دکود و عوامل همراه است. فیلم هایی با این مضمون همواره در سینما و تلویزیون ساخته شده است.
در میان سریال های مذهبی که در تلویزیون روی آنتن رفت برخی ماندگارتر و پرطرفدارتر هستند و بعد از اولین پخش بارها و بارها از شبکه های مختلف سیما پخش شدند. البته پیش آمده که در طول یکسال بیش از ده بار نیز برای مخاطبان بازپخش شده!
سریال ولایت عشق به کارگردانی مهدی فخیم زاده است که سال 79 از شبکه یک سیما پخش شد. این سریال داستانی از زندگی امام رضا (ع) است که با روایتی زیبا و داستانی به تصویر کشیده شد. ولایت عشق درباره زندگی علی بن موسی الرضا و آوردن او به مرو و دوران سخت نیابت وی و به شهادت رسیدن امام است ، سریال ولایت عشق دوران آخر امامت حضرت علی بن موسی الرضا امام رضا علیه السلام را به تصویر می کشد و یکی از بهترین سریال های تاریخی، دینی ایران است.
مریلا زارعی، رامبد جوان، اکبر زنجانپور، لادن طباطبایی، فریماه فرجامی، فرخ نعمتی، بیتا فرهی، محمد صادقی، دانیال حکیمی، عنایت بخشی، داود رشیدی، فتحعلی اویسی از جمله بازیگران سریال ولایت عشق هستند.
سریال مختارنامه
سریال مختارنامه یکی از ماندگارترین سریال های مذهبی و تاریخی تلویزیون است که سال 89 به کارگردانی داوود میرباقری از شبکه یک پخش شد. البته در طول این سال‌ها برای تمام مناسبت‌های مرتبط با فضای محرم، صداوسیما نتوانست اثری جز محتارنامه را برای مخاطبان به نمایش بگذارد. شاید بهتر باشد با خلق آثاری جدیدتر به مخاطب احترام ویژه‌تری بگذارند.
مختارنامه را میتوان در درجه اول سریالی تاریخی و سپس مذهبی نامید چرا که روایتی از داستانی پیرامون زندگی و قیام مختار ثقفی و خونخواهی از امام حسین (ع) است که به عنوان یکی از پرطرفدارترین سریال های مذهبی و تاریخی تلویزیون شناخته شد.
فریبرز عرب نیا در نقش مختار ثقفی ، امین زندگانی در نقش مسلم‌بن عقیل ، رضا رویگری در نقش کیان ایرانی ، الهام حمیدی در نقش زن کیان ایرانی ، عنایت شفیعی در نقش ابنکامل ، ژاله علو در نقش مادر مختار ، فریبا کوثری در نقش عمره همسر مختار ، نسرین مقانلو در نقش همسر دیگر مختار ، محمد فیلی در نقش شمر ، رضا کیانیان در نقش حاکم مکه ، محمدرضا شریفی نیا در نقش محمدبن حنفیه ، حسن پورشیرازی در نقش بهرام رنگرز ، ویشکا آسایش در نقش جعده ، داوود رشیدی در نقش حاکم کوفه ، کریم اکبری مبارکه در نقش احمربن شمیط ، فرهاد اصلانی در نقش عبیدالله‌بن زیاد ، انوشیروان ارجمند در نقش رفاعةبن شداد ، جعفر دهقان در نقش مصعببن زبیر ، بهرام شاه محمدلو و محمد صادقی در نقش حاکمان کوفه ، پرویز پورحسینی در نقش میثم تمار و بازیگرانی دیگری که در این سریال ایفای نقش کردند.
سریال امام علی
سال ۱۳۷۰ داوود میرباقری، فیلم نامه سریالی با عنوان «خاری در گلو» را براساس زندگی حضرت علی(ع)، به صدا و سیما تحویل داد. این فیلم نامه، چند بار اصلاح شد تا نظر صدا و سیمایی ها، تامین شود. سرانجام، این مجموعه سال ۷۳ و با ۱۵۰ بازیگر اصلی و ۵ هزار سیاهی لشکر که از نیروهای ارتش بودند، جلوی دوربین رفت.
میرباقری با شگردهای خاص خود، حساسیت های مذهبی را هم رفع کرد. از جمله نشان دادن اندام حضرت امیر از نماهای اورشولدر یا ارائه سخنان ایشان از زبان اطرافیان. ساخت این سریال، سه سال طول کشید و پخش آن، از سال ۱۳۷۶ آغاز شد.
یکی از ایراداتی که به این سریال گرفتند، تمرکز بیش از اندازه روی نقش های منفی و تمرکز نکردن روی نقش های مثبت و اصحاب حضرت علی(ع) و خود ایشان بود.
میرباقری از سال ۱۳۷۰ تا سال ۱۳۷۵ سرگرم نگارش متن و کارگردانی سریال «امام علی(ع)» بود. اما به سبب حجم کار و مشکلات تولید آن، در خلال این ۵ سال نخستین فیلم سینمایی خود (آدم برفی) را نیز سال ۱۳۷۳ ساخت.
سریال امام علی(ع) اثری بسیار موفق و شایسته بود. این سریال از نخستین آثار تاریخی، مذهبی بود که با عبور از معیارهای مرسوم و متداول تلویزیون -اگرچه پخش آن با واکنش های متفاوتی مواجه شد- به بررسی زندگی یکی از مهم ترین و برجسته ترین شخصیت های اسلام پرداخت.
بی گمان نام «داوود میرباقری» با سریال باشکوه، به یادماندنی و ماندگار «امام علی(ع)» گره خورده است. وی در این سریال، به فراز و نشیب تاریخ تشیع و نمایش ابعادی از شخصیت و زندگی امام علی(ع) پرداخته است. حوادث دوران خلافت این امام همام، جنگ هایی که در دوران خلافت ایشان رخ داد، بحث حکمیت و برشی از زندگی اصحاب و دشمنان ایشان، دستمایه خوبی برای ساخت سریال «امام علی(ع)» بود. اضافه کردن برخی شخصیت ها به لحاظ دراماتیک به داستان، دیالوگ های فاخر و دلنشین، موسیقی گوش نواز و بازی های روان و زیرپوستی طیف انبوهی از بازیگران صاحب نام سینما و تلویزیون، کارگردانی دشوار صحنه های عاطفی و سکانس های جنگی و فضاسازی های مناسب با بستر روایی داستان، از جمله رموز موفقیت و ماندگاری این سریال است.
مجموعه تلویزیونی «امام علی(ع)» که نقش آفرینی های درخشان داریوش ارجمند -مالک اشتر-، بهزاد فراهانی -معاویه -، زنده یاد مهدی فتحی -عمروعاص-، ویشکا آسایش -قطام- و ... آن را در ذهن مخاطبان ماندگار ساخته است، اتفاق خوشایندی بود که سنگ بنای خوبی، برای ساخت و تولید آثاری در این عرصه شد.
فیلم سفیر
فیلم «سفیر» ساخته «فریبرز صالح» شاید نخستین جرقه تولید آثار دینی در سینمای پس از انقلاب است. این فیلم سال ۶۱ با فیلم نامه ای از «کیهان رهگذر» جلوی دوربین رفت.
«سفیر» از اولین تجربه های مهم سینمای ایران، در پرداختن به تاریخ اسلام و یکی از ماجراهای منتهی به عاشورای حسینی محسوب می شود که هنوز هم بعد از گذشت سال ها از ساخت این فیلم، از معدود آثار ساخته شده در این حوزه به حساب می آید.
«سفیر» با بازی فرامرز قریبیان، زنده یاد عزت ا... مقبلی، جلال پیشواییان، کاظم افرندنیا، زنده یاد محمدتقی کهنمویی، کیومرث ملک مطیعی، سامی تحصنی، حسین خانی بیک، احمد بهروزی، محسن اصلانی و زنده یاد منوچهر حامدی در ۹۴ دقیقه روایت «قیس بن مسهر»، نماینده امام حسین(ع) است که با نامه ای برای «سلیمان خزاعی» به طرف کوفه می رود. ولی در راه به دست راهداران «ابن زیاد» والی کوفه، دستگیر و به زندان افکنده می شود.
این فیلم سال ۶۱ در سینماهای ایران اکران شد و عنوان پرفروش ترین فیلم سال را به دست آورد و بعد از آن نیز در سینماهای لبنان به نمایش درآمد که در آنجا نیز فروش بالایی داشت. فیلم «سفیر» اگرچه در مقایسه با تولیدات چند سال اخیر سینمای ایران چندان چشمگیر جلوه نمی کند، اما بی شک با توجه به زمان ساخت و امکانات و تجهیزات آن دوران، با بهره گیری از فیلم نامه ای منسجم، شخصیت پردازی های نسبتا قابل قبول و طراحی صحنه و لباس و موسیقی موزون، در نوع خود یکی از آثار تاثیرگذار دینی به شمار می رود.
«سفیر» فریبرز صالح که مراحل پیش تولید و تولید آن چند سال به طول انجامید، پس از نمایش در ایران، با زیرنویس و ترجمه در چند کشور عربی و آسیای میانه به نمایش درآمد. این فیلم تاکنون نیز بارها در ایام محرم و سوگواری امام حسین(ع) و به مناسبت عاشورای حسینی، از تلویزیون پخش شده است.
هنوز هم تصویر «قیس بن مسهر» با نقش آفرینی فرامرز قریبیان، در خاطر بسیاری از مخاطبان سینما و تلویزیون حک شده است.
فیلم محمد رسول‌الله
فیلم محمد رسول الله - The Message یا پیام اثری از مصطفی عقاد کارگردان سوریه ای است که در مورد زندگی محمد صلی الله علیه و آله و سلم، پیامبر اسلام می باشد. فیلمی که زمان بعثت پیامبر اسلام را به تصویر می کشد. زمانی که محمد (ص) در مکه مبعوث شده و شروع به بیعت گرفتن برای دین جدیدش می کند. بازیگران این فیلم از جمله آنتونی کوئین و ایرنه پاپاس از بازیگران مطرح هالیوود بودند.
با اینکه موضوع اصلی فیلم زندگی محمد است سازندگان فیلم با «ادای احترام به باورهای مسلمانان» محمد بن عبدالله، علی بن ابی‌طالب و دیگر خلفای راشدین را در فیلم نشان ندادند اما به آنها اشاره شده‌است. پیامبر تنها به صورت پی‌اووی به تصویر کشیده می‌شود و شخصیت‌های دیگر سخنان او را بازگو می‌کنند. برای، علی بن ابی‌طالب تنها در سکانسی شمشیر ذوالفقار او نشان داده می‌شود. در واقع شخصیت اصلی این فیلم حمزه بن عبدالمطلب، عموی محمد است. همچنین فیلم فارغ از اختلافات شیعه و سنی ساخته شده‌است.
از وقایع تاریخی مهمی که در این فیلم به‌تصویر کشیده شده‌اند میتوان به: بعثت پیامبر، قتل یاسر و سمیه، اسلام آوردن و شکنجه شدن بلال حبشی، جنگ بدر، جنگ احد، هجرت مسلمانان از مکه به مدینه، فتح مکه و… اشاره کرد. از شخصیت‌های تاریخی مهمی که در این فیلم به تصویر کشیده شده‌اند میتوان به: حمزة بن عبدالمطلب، زید بن حارثه، هند، ابوسفیان، سهیل بن عمرو، وحشی بن حرب، ابوطالب، ابولهب، ابوجهل، سمیه، بلال حبشی، هراکلیوس (امپراتور وقت روم شرقی)، نجاشی (پادشاه وقت حبشه)، خسروپرویز (پادشاه وقت ایران) اشاره کرد.
مصطفی عقاد دو نسخه از این فیلم را ساخت. یک نسخه به زبان انگلیسی که در غرب به نمایش درآمد و دیگری نسخه عربی که در کشورهای عرب‌زبان به نمایش درآمد. بازیگران این دو نسخه متفاوت هستند گرچه چند بازیگر در هر دو نسخه نقش خود را ایفا کرده‌اند. نسخه‌ای که در ایران به نمایش آمده نسخه غربی فیلم با بازی آنتونی کوئین است. در نسخه عربی عبدالله غیث نقش حمزه را ایفا می‌کند.
این فیلم بارها و بارها در مراسم مذهبی مختلف از جمله رحلت یا مبعث پیامبر اسلام از تلویزیون پخش شده است.
