نگاهی به ماجرای «سقوط»؛ از تلاش برای تعامل تا سکوت و شکست ساترا

شامگاه پانزدهم دی بود که انتشار یک سریال در نمایش خانگی سر‌و‌صدا به پا کرد. مجموعه « سقوط » به کارگردانی سجاد پهلوان‌زاده که پیش از پخش هم به واسطه حمید فرخ‌نژاد با حواشی همراه شده بود. در کنار اینها یکی از اصلی‌ترین موضوعات این حاشیه‌ها اظهارنظر ساترا پیرامون بحث مجوز «سقوط» بود، مسئله‌ای که با توجه به قصه سریال و فضایی که به آن پرداخته، واکنش‌های زیادی را در پی داشت.

پرداخت به داعش در قالب یک قصه عاشقانه خط اصلی داستان این مجموعه را شکل داده است، مینی‌سریالی که در آن بازیگرانی چون حمید فرخ نژاد، (با معرفی) الناز ملک ، عباس جمشیدی فر، سجاد بابایی، ابتسام بغلاتی، امین مبری و وحید آقاپور حضور دارند و پخش آن همچنان ادامه دارد. 

بعد از پخش این مجموعه بحث درگیری ساترا و قوانین نانوشته‌اش با این پلتفرم(فیلیمو) به صورت جدی‌تری مطرح شد تا جایی که ساترا با شکایت از فیلیمو مجدد نگاه‌ها را به خود جلب کرد. در ادامه هم چند روز بعد از اظهارات سخنگوی قوه قضائیه درباره شکایت سازمان صداوسیما از این پلتفرم، قرار منع تعقیب این مجموعه صادر شد. اما کم و کیف این ماجرا از چه قرار بود؟

ساترا بعد از پخش اولین قسمت سقوط مدعی شد که این سریال مجوز پخش نداشته و اقدام برای انتشار آن هم غیرقانونی محسوب می‌شود. این در حالی است که محمدرضا منصوری، تهیه‌کننده سریال، در گفت‌و‌گویی اعلام کرد که برای اولین بار تمام قسمت‌های یک سریال پیش از پخش در اختیار ساترا قرار گرفته و با وجود پیگیری‌های متعدد از سوی تهیه‌کننده و عوامل مجموعه برای دریافت پاسخ از این نهاد تا شب پخش قسمت اول سریال، پاسخی دریافت نکرده است. پیگیری‌هایی که تا کنون نیز به نتیجه‌ای نرسیده است. 

علاوه بر این و مطابق اخبار منتشرشده از قول این تهیه‌کننده، جلساتی برای اخذ نظر مساعد ساترا درباره این مجموعه برگزار شده است اما...«بعد از ارسال تمام قسمت‌ها، بارها به صورت تلفنی و مکتوب و حتی حضوری پیگیری کردیم، حتی جلسه‌ای برگزار شد و با دوستان صحبت کردیم، نگرانی‌هایشان را مطرح کردند و ما هم توضیحات لازم را ارائه دادیم و در نهایت گفتیم که می‌خواهیم تعامل داشته باشیم تا سریال با لحاظ کردن دغدغه‌ها پخش شود. فضای گفتگوها کمی جلو رفت و در جلسات خصوصی از این تعامل و محتوا اظهار خرسندی کردند، اما هیچ پاسخ رسمی و غیر رسمی دریافت نکردیم.»

از سوی دیگر افراسیابی، معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا اعلام کرده که در آخرین تلاش‌ها برای تعامل ساترا با پلتفرم‌های نمایش خانگی قرار بر این شده تا مشاور دادستان کل کشور ضمن شرکت در جلسات شورای صدور مجوز انتشار ساترا، از نزدیک در روند تصمیم‌گیری در خصوص صدور مجوزها قرار گیرد و نکات مدنظر را اعلام کند. 

بر همین اساس پیگیری‌ها نشان می‌دهد علاوه بر ارسال تمام قسمت‌های این سریال که پیش‌تر به آن اشاره شد، بنابر مصوبه جلسه مذکور، فیلیمو برای دریافت نظرات و اصلاحیه‌های احتمالی ساترا، نامه‌ای به این نهاد ارسال کرده که این نامه هم با وجود مصوبه جلسه ویژه با مشاور دادستان کل کشور، باز هم بدون پاسخ ماند! 

این سکوت و عدم همراهی از منظر سینماگران و نمایندگان صنف تعبیر خاصی پیدا کرده و آنها معتقدند اراده‌ای برای شکل گرفتن تعامل با ساترا وجود ندارد؛ چرا که تعامل در جریان تولیدات هنری یک رابطه دوطرفه برای حل مشکلات است و نه نامه‌نگاری یکطرفه و جلسات شفاهی بدون نتیجه!  

مضاف بر تمام تلاش‌ها برای تعامل و باز کردن یک مسیر تازه بین شبکه نمایش خانگی و ساترا، بحث دیگری هم وجود داشت که اهمیت پخش سقوط را بیشتر می‌کرد، جریانی که به حقوق کاربران این پلتفرم اختصاص دارد. هرکدام از وی او دی‌ها مخاطبانی دارند که بنا به نیازشان اشتراک‌هایی را تهیه می‌کنند. این اشتراک‌ها بازه‌های زمانی مشخصی دارند و بعد از مدت معلومی به پایان می‎رسند. در این بین پلتفرم موظف است که در حد توانش محتوایی را که باید در اختیار کاربر قرار دهد، بدون تاخیر و یا قطع دوره پخش ارائه دهد. توقع قطع پخش یک سریال هفتگی از یک مجموعه خصوصی که مردم برای آن هزینه شخصی می‌پردازند از آن دست توقعاتی است که در مدل امور دولتی تعریف شده و علاوه بر بی احترامی به مخاطب، جنبه مالی و تعهد مالی پلتفرم به مخاطبان در آن دیده نمی‌شود!

با این اوصاف اگر تکه‌های این پازل را کنار هم بچینیم با مسئله‌ای روبه‌رو می‌شویم که در نهایت باز هم جای خالی قوانین و نظارت مدون را یادآوری می‌کند.

نگاهی که در نهایت به وعده ساترا برای بررسی آثار بین هفت تا ده روز جامه عمل بپوشاند و تنها به وعده و وعید ختم نشود و هزارتوی صدور مجوز را بر اساس تعامل با هنرمندان و صاحبان پلتفرم‌ها در نظر بگیرد؛ اتفاقی که سالهاست در چرخه تولید و توزیع آثار سینمایی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با وجود تغییرات مدیریتی در دولت‌های مختلف مسیر خود را داشته و دارد.