هدیه تهرانی هنوز هم به عنوان یکی از مهمترین ستاره‌های سینمای ایران شناخته می‌شود و ارزش نقش‌های مهمش هیچ‌وقت از خاطره سینما پاک نمی‌شود. امروز یکشنبه 4 تیر، تولد این ستاره سینماست. به بهانه سالروز تولدش مروری داریم بر اتفاق‌های مهم کارنامه بازیگری‌اش.
هدیه تهرانی مدت‌هاست که به آن سفت و سختی سال‌های اولیه بازیگریش، این حرفه را ادامه نمی‌دهد، اما با این حال حضورش همچنان در فیلم‌ها وزنه‌ای اساسی برای آنها به حساب می‌آید.
دوره اول | از سال 1375 تا 1382 | ستاره شد
هدیه تهرانی برای بازی در فیلم «قرمز» نخستین سیمرغ بلورین کارنامه‌اش را به دست آورد.
در دوره اول کارنامه بازیگری هدیه تهرانی تنوع نقش فراوان است و غالب آنها به مذاق مخاطبان سینما خوش می‌آید. همکاری با مسعود کیمیایی، بهروز افخمی، احمد امینی، فریدون جیرانی، ناصر تقوایی و بهمن فرمان‌آرا نقاط عطف این دوره هستند. هدیه تهرانی سال 1375 با فیلم «سلطان» مسعود کیمیایی به سینمای ایران معرفی شد و پس از آن سعی کرد برای انتخاب‌هایش مترومعیار دقیقی داشته باشد.
بهترین انتخاب
بعد از «سلطان» و «غریبانه» به پختگی رسیده بود که با پیشنهاد بهروز افخمی برای ایفای نقش سیما ریاحی در «شوکران» مواجه شد. چهره سرد و بازی خویشتن‌دارانه تهرانی در نقش یک پرستار از یک طرف و ابراز علاقه به یک مرد متاهل، باردار شدن، جدایی و چالش با پدر، از سوی دیگر ظرافت بازی او را بر مال می‌کند. سه سال بعد تهرانی یکی دیگر از نقش‌های مهمش را در «کاغذ بی خط» ناصر تقوایی بازی کرد.
بدترین انتخاب
سینما دوستان مجاب شده بودند که هدیه تهرانی هر فیلم و نقشی را نمی‌پذیرد. با «سیاوش» اما کمی به این سخت‌گیری‌اش تخفیف داد و با «آبی» اولین انتخاب بدش را رقم زد. طولی نکشید که تهرانی در فیلم «زمانه» بازی کرد و دومین انتخاب بدش را به ثبت رساند.
انتخاب جاهطلبانه
برای بازیگری در اندازه هدیه تهرانی فقط نام بهمن فرمان آرا می‌توانست بهانه حضور در «خانه‌ای روی آب» باشد. او در این فیلم نقشی کمرنگ و فرعی یک پرستار را بازی کرد. با این حال برای هدیه تهرانی مهم بود همکاری با بهمن فرمان آرا را تجربه کند.
انتخاب نافرجام
ناصر تقوایی پس از «کاغذ بی‌خط» سراغ پروژه قدیمی‌اش «زنگی و رومی» رفت. این بار هم هدیه تهرانی بازیگر فیلم تقوایی بود اما در نیمه فیلمبرداری، اختلاف میان تهیه‌کننده و کارگردان فیلم را به تعطیلی کشاند. بعد از آن چند بار خبرهایی درباره شروع مجدد این فیلم رسانه‌ای شد اما هیچ وقت رنگ واقعیت ندید. تهرانی در این دوره در «آبادان» مانی حقیقی هم بازی کرد که فرصت نمایش به دست نیاورد.
سهم سینمای بدنه
تهرانی در «قرمز» نشان داد پتانسیل فیلم‌های سینمای بدنه را دارد. «سیاوش»، «دست‌های آلوده»، «آبی»، «چتری برای دو نفر»، «زمانه»، «دنیا» و «دختر ایرونی»، سهم تهرانی از سینمای بدنه در دوره اول بازیگری او هستند. در این بین فقط دو فیلم «قرمز» و »سیاوش» سلیقه سخت پسندها را تا حدودی تامین کردند. در این فیلم فیلم پارتی هم ماهیتی دوگانه داشت. به عنوان فیلم تجاری معرفی نمی‌شد اما با بهره‌گیری از کناره‌های تند سیاسی، مخاطبان همه نوع سلیقه‌ای را با خودش همراه کرد.
مهمترین دستاورد
تهرانی از همان ابتدای ورودش به سینما با فیلم «سلطان» مسعود کیمیایی توجه همــه را جلب کرد و دو سال بعد برای فیلم «قرمز»، سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن را از جشنواره هفدهم فجر گرفت. نقش سیما ریاحی فیلم «شوکران«، می‌توانست در کارنامه تهرانی موفقیت دیگری به ثبت برساند اما فیلم در جشنواره حضور پیدا نکرد و تهرانی نهایتا در جشن خانه سینما نامزد دریافت جایزه شد. همکاری با کارگردان‌های مطرح سینما دیگر دستاورد کارنامه بازیگری اوبود.
دوره دوم | از سال 1382 تا 1389 | ستاره است
هدیه تهرانی در «چهارشنبه سوری» یکی از بی نقص‌ترین بازی‌هایش را ارائه داده است. بازی در این فیلم دومین سیمرغ بلورین را برای هدیه تهرانی به ارمغان آورد.
وجه بارز دوره دوم بازیگری هدیه تهرانی با انتخاب نقش‌های «خاص» سپری شد؛ فیلم‌هایی مثل «شبانه»، «نیوه مانگ»، «نسل جادویی»، «هرکس سینمای خودش»، «شیرین» و انیمیشن «تهران 1500» که البته هیچ کدام به چشم مخاطب گسترده سینما نیامد .در کارنامه این دوره تهرانی فیلم بیگ پروداکشن «دوئل» احمدرضا درویش هم دیده شد. در همین دوران بود که او با «چهارشنبه‌سوری» اصغر فرهادی وجهی دیگر از توانایی بازیگری خود را به رخ کشید.
بهترین انتخاب
هدیه تهرانی در این دوره دو فیلم متفاوت از هم با موضوع جنگ را بازی کرد «جایی برای زندگی و دوئل» تا به «چهارشنبه سوری» رسید. آن دو فیلم به‌رغم تلاش‌هایی که برایشان شده بود دستاورد چندانی برای تهرانی نداشت. مژده «چهارشنبه سوری» اما نقطه عطف دیگر کارنامه هدیه تهرانی شد.
بدترین انتخاب
شاید برای هدیه تهرانی که با «چهارشنبه سوری» تحسین مخاطب خاص و عام را برانگیخت، انتخاب «شبانه» چالشی جذاب قلمداد شود اما چه سود که تلاش او و کارگردانان فیلم (امید بنکدار و کیوان علیمحمدی) به بار ننشست و زمان اکران با استقبالی مواجه نشد.
انتخاب جاهطلبانه
نقش‌های هدیه تهرانی بعد از «چهارشنبه سوری» رهاوردی برایش نداشتند. او باید نقشی متفاوت انتخاب می‌کرد پس چه پیشنهادی بهتر از «فرزند صبح». هرچند دومین همکاری هدیه تهرانی با بهروز افخمی به ثمر ننشست اما «فرزند صبح» بی‌شک جاه طلبانه‌ترین انتخاب در کارنامه این بازیگر است.
انتخاب نافرجام
«نیومانگ» و «نسل جادویی» آن طور که ابتدا تصورش می‌رفت به بار ننشست. «نیومانگ» برخلاف فیلم‌های قبلی بهمن قبادی فرصت قضاوت پیدا نکرد. «نسل جادویی» تجربه‌ای سورئال از ایرج کریمی بود و تهرانی یکی از بازی‌های خوبش را ارائه داد اما فیلم به چشم نیامد.
سهم سینمای بدنه
دوره دوم دوران بازیگری هدیه تهرانی بر «تجربه گرایی» استوار است. غیر از »چهارشنبه سوری» بقیه فیلم‌های او با تعریف گیشه همخوان نیستند و «هفت دقیقه تا پاییز» پایانی است بر فیلم‌های غیر گیشه‌ای تهرانی. فیلم علیرضا امینی هم با تعریف سینمای بدنه فاصله دارد و باید با اغماض آن را در این دسته‌بندی قرار داد.
مهمترین دستاورد
«چهارشنبه سوری» اصغر فرهادی مهمترین دستاورد هدیه تهرانی در این دوره است. او در جشنواره بیســت و چهارم مجددا مورد توجه داوران قرار گرفت و دومین سیمرغ کارنامه‌اش را به‌دست آورد. سال 88 حضورش در فیلم «هفت دقیقه تا پاییز» هم مورد توجه داوران قرار گرفت و اسمش در فهرست نامزدهای جشنواره بیست و هشتم به ثبت رسید اما به سیمرغ سوم دست نیافت.
دوره سوم | ازسال 1382 تا 1395 | ستاره ماند
«آشغال‌های دوست داشتنی» یکی از انتخابهای متفاوت هدیه تهرانی در دوره سوم کاری‌اش است.
هدیه تهرانی در حالی قدم به دوره سوم بازیگری‌اش گذاشت که نسبت به گذشته گزیده‌کار شده بود. از طرف دیگر بین اکران «هفت دقیقه تا پاییز» و «پل چوبی» فاصله افتاد و «یک روز دیگر» فرصت اکران به دست نیاورد. هرچند این فیلم مختصات دیده شدن نداشت اما همین مقدار فرصت هم از تهرانی گرفته شد.
مهمترین انتخاب
ندارد! هدیه تهرانی بعد از تجربیات نافرجام در دوره دوم بازیگری‌اش، کم‌کم به حاشیه رفت. فیلم‌هایی که بازی کرد یا دیر به اکران رسیدند یا هرگز به اکران نرسیدند. دو سال بعد از «هفت دقیقه تا پاییز» فیلم «پل چوبی» مهدی کرم‌پور و «یک روز دیگر» حسن فتحی را بازی کرد که اولی دو سال در محاق بود و دومی همچنان پشت خط اکران. سال 91 «آشغال‌های دوست‌داشتنی» محسن امیریوسفی را بازی کرد که توقیف شد و در زمان اکران هم آورده‌ای برای او نداشت.
بدترین انتخاب
ندارد! طبعا وقتی کارنامه یک بازیگر سـیر طبیعی طی نمی‌کند نمی‌توان درباره خوب و بد انتخابهای او قضاوت درستی داشت. اتفاقا هدیه تهرانی در دور سوم دوران بازیگرای‌اش با کارگردان‌های موفق سینما همکاری کرد ولی نتیجه هیچ کدام به ثمر ننشست و فاصله‌اش با مخاطبان بیشتر شد.
انتخاب جاهطلبانه
هدیه تهرانی در سومین دوره بازیگری نه تنها گزیده‌کار است که انتخاب جسورانه و جاهطلبانه هم ندارد.
انتخاب نافرجام
وقتی خبر ساخت فصل سوم سریال «قلب یخی» رسانه‌ای شد، آن چه بیش از همه به چشم آمد حضور هدیه تهرانی بود. او برای نخستین بار تجربه بازی در یک سریال را به کارنامه‌اش افزود اما این سریال خیلی زود با بدقولی در توزیع روبه‌رو شد و بازی هدیه تهرانی به چشم نیامد.
سهم سینمای بدنه
«پل چوبی» به معنای مرسوم، در رده فیلم‌های سینمای بدنــه نمی‌گنجید و هم مورد توجه مخاطبان بود و هم منتقدان و به فروش خوبی هم دست پیدا کرد. او در این دوره در فیلم «عادت نمی‌کنیم» ابراهیم ابراهیمیان هم حضور داشت که در این فیلم هم بسیار دیده شد.
مهمترین دستاورد
همکاری با فیلمسازان جوان مهمترین اتفاق این دوره از بازیگری هدیه تهرانی بود. او بعد از همکاری کوتاه بــا فائزه عزیزخانی در«روز مبادا» جلوی دومین فیلم بلند ابراهیم ابراهیمیان «عادت نمی‌کنیم» رفت.
دوره چهارم | از سال 1395 تا 1400 | ستاره می‌ماند
«مسخره باز» یکی از انتخابهای جسورانه و البته ماجراجویانه کارنامه هدیه تهرانی است.
در بازیگری بسیار کمرنگ شد. شاید بخش عمده‌ای از مسئله به دلیل شیوع کرونا و متوقف شدن بسیاری از پروژه‌های سینمایی در مدتی طولانی باشد. با این حال در دو فیلم «مسخره‌باز» و «بی همه‌چیز» تجربه درخشانی به نمایش گذاشت و در سریال «همگناه» هم بازی‌اش بسیار مورد توجه قرار گرفت.
مهمترین انتخاب
هدیه تهرانی بعد از شکست پروژه «قلب یخی3» مجددا شانسش را در شبکه نمایش خانگی امتحان کرد و اینبار با سریال «همگناه» مصطفی کیایی به میدان آمد. او نقش زنی سختی کشیده و بیمار را از طبقه اجتماعی پایین بازی کرد بازی کرد و بسیار دیده شد. او در فیلم «بی همه چیز» محسن قرایی هم درخشان ظاهر شد. به عنوان بانوی ثروتمندی به اسم لی‌لی به روستای محل زندگی‌اش وارد می‌شد و اینبار مقابل چشمان افرادی که روزی او را طرد کرده بودند به صندلی تکیه می‌زد و فرمان می‌داد. «بدون تاریخ بدون امضا» هم اثر قدرتمندی بود که البته تمرکز ویژه‌اش روی بازی امیر آقایی و نوید محمدزاده بود و تهرانی نقش چندانی در آن نداشت.
بدترین انتخاب
انتخابهای زیادی در این دوره نداشت و نمی‌توان روی اثری به عنوان انتخاب بد در کارنامه‌اش دست گذاشت. با این حال شاید بتوان گفت فیلم «پدیده» به کارگردانی علی احمدزاده بدترین انتخاب او دانست که به دلیل اختلافات حقوقی بی سرانجام ماند و معلوم نشد چه سرنوشتی پیدا کرد.
انتخاب جاهطلبانه
تهرانی در فیلم «مسخره‌باز» نقشی کوتاه اما بسیار درخشان بازی کرده. او گریمی متفاوت دارد و با لباس خلبانان دوره جنگ، به قدری جذاب به نظر می‌رسد که همان زمان هم تصویرش روی پوستر خیلی‌ها را ترغیب به دیدن فیلم کرد. در فضای فانتزی این فیلم که بازیگرانش همگی مرد هستند، حضور او بسیار به چشم آمد و از این رو می‌توان گفت انتخابی جاهطلبانه انجام داده است.
انتخاب نافرجام
تهرانی در این دوره در فیلم «سینما شهرقصه» به کارگردانی کیوان علیمحمدی و علی‌اکبر حیدری حضور پیدا کرد؛ فیلمی که سال 1398 ساخته شد و هنوز مجالی برای اکران پیدا نکرده است.
سهم سینمای بدنه
نام فیلم‌های «اسرافیل» و «روزهای نارنجی» را نمی‌توان فیلم‌های سینمای بدنه گذاشت اما به عنوان آثاری سرگرم‌کننده توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب کردند.
مهمترین دستاوردها
در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم «اسرافیل» نامزد سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن شد و در جشنواره سی‌ونهم با اینکه همه منتظر بودند به خاطر بازی درخشانش در «بی همه چیز» سیمرغ در دستانش قرار بگیرد اما حتی جزو نامزدها هم نشد. او برای «روزهای نارنجی» هم از چند جشنواره جهانی مورد تقدیر قرار گرفت.
