به گزارش افکارنیوزبه نقل از ایسنا، برخی از آیینهای موسیقی یلدا در فرهنگ ملی ایران را در این گزارش به شما معرفی می‌کند.
***
مردم نهاوند شب چله را گرامی داشته و جامه رنگارنگ می‌پوشند و این ترانه را می‌خوانند:
اول چاره چاره هم عیده هم بهاره
***
در ملایر شب یلدا را «چله‌زری» می‌نامند. آن‌ها روی بام خانه تختی می‌گذارند و گروه نوازنده‌ای با سازهای کمانچه و ضرب می‌نوازند.
مردم دور تخت حلقه می‌زنند و این ترانه را می‌خوانند:
چله‌زری، چله‌زری امسال و سال دگری
عروس کیه، عروس کیه چله‌زری می‌باشه
چو ماه تابان رخش چهره‌پری می‌باشه
چله‌زری جان چله‌زری جان عزیزم، ماه تابان
مبارکه، مبارک شب چله مبارک
***
در آذربایجان نیز در بزرگداشت شب یلدا در گذشته چنین شعری می‌خوانند که ترجمه پارسی‌اش چنین است:
ای چله چله برادر اسبت را تازیانه بزن برادر
آمدم یکبار هم سخن نگفتی تا دلم وا شود ای برادر
***
مردم دماوند نیز در شب یلدا دور هم جمع می‌شدند و کهن‌سالان این ترانه را می‌خوانند:
زمستان را به سر کردم به خواری که گفتم پیش می‌آید بهاری
بهار آمد به صحرا ودر دشت جوانی هم بهاری بود و بگذشت
جوانی همچو مهمان عزیزی سر شب آمد و شبگیر بگذشت
***
در شهرها و استان‌های دیگر ایران نیز مردم ترانه‌های این چنینی را با یکدیگر می‌خوانند.
***
بهروز وجدانی، پژوهشگر موسیقی درباره موسیقی شب یلدا می گوید: «در گذشته در شب یلدا در روستاها و شهرهای کوچک مردم کنار هم جمع می شدند و فردی از افراد خانواده که انسان معتقد و قابل احترامی بود شاهنامه را به صورت آهنگین می‌خواند و از موسیقی آوازی بهره می‌برد.»
جهانگیر نصر اشرفی، پژوهشگر موسیقی نواحی ایران نیز معتقد است: «هرچند از موسیقی مختص این شب مکتوبات و سند تاریخی باقی نمانده اما از آنجایی که شب یلدا نیز یک دور هم بودن شاد تلقی می شود، طبیعتاً موسیقی شاد و نشاط آوری را به همراه دارد.»
غلام سبزعلی خواننده محلی لرستان نیز با بیان اینکه پراکندگی مردم لر در شهرها و استان‌های مختلف و کوچ کردن لرهای اصیل خرم آباد به شهرهای بزرگ موجب دگرگونی فرهنگی شده است، در رابطه با موسیقی یلدا اظهار می‌کند:
«شب یلدا نیز در لرستان بسته به اعتقاداتی که از گذشته وجود دارد، با سنت‌های خاص خودش همراه است به طوری که در کنار شب نشینی‌ها و خواندن حافظ، آیینی به نام «گل ونی» یا «گل بندی» توسط نوجوانان اجرا می شود؛ بچه‌ها در این آیین با رفتن به پشت بام خانه‌ها ریسمانی بنام سربندی را به داخل حیات خانه‌ها آویزان می‌کنند و با خواندن شعری که به «اول قاره» معروف است از صاحب خانه طلب روزی می‌کنند.»
پینوشت: بخشی از این گزارش برگرفته از کتاب جشنها و آیینهای ایرانی ترجمه و تالیف دکتر محمودرضا افتخارزاده است.
