خلاصه داستان فیلم اصغر فرهادی را می‌توان این چنین معرفی کرد: یک مرد ایرانی(با بازی مصفا) که همسر خود را(با بازی بژو) چند سال پیش ترک کرده است، برای انجام کارهای اداری طلاق با همسر سابقش مجددا به فرانسه بازمی‌گردد و در بازگشت متوجه اتفاقاتی می‌شود که برای همسر و فرزندان همسرش به دلیل ازدواج با فرد دیگری به نام سمیر(با بازی رحیم) در طی آن مدت افتاده است، و خود نیز درگیر آن ماجراها می‌شود…
به گزارش افکارنیوز -این فیلم از یک مثلثعشقی تشکیل شده است(ماری، احمد و سمیر). اما این مثلثعشقی تفاوتهای بسیاری با مدل‌های کلاسیک آن دارد. افراد این مثلثدر این فیلم رقابت عشقی به معنای کلاسیک آن را ندارند. این افراد بیشتر به جهت فرار از گذشته خود پا در این مثلثگذاشته‌اند، به‌ویژه ماری و سمیر. گذشته‌ای که با تمام تلاششان یارای فرار کردن و حذف آن را ندارند.
یکی از مواردی که در این فیلم به وضوح همچون کارهای قبلی اصغر فرهادی دیده می‌شود قدرت فیلمنامه این اثر است. فرهادی یک فیلمنامه دقیق و پیچیده با دیالوگ‌های حساب‌شده را برای این فیلم نوشته است. و یکی دیگر از نقاط قوت فیلم همچون کارهای قبلی او منطبق و همسو بودن فرم و محتوای این فیلم است. از طرفی مهمترین نقطه ضعفی که می‌توان به آن اشاره کرد - البته اگر بتوانیم آن را نقطه ضعف بدانیم - این است که ساختار این فیلم شبیه فیلم قبلی فرهادی(جدایی نادر از سیمین) است که بسیاری از تم‌های فیلم قبلی او را در این فیلم می‌توان دید. البته باید این نکته را در نظر داشته باشیم که این فیلم
اولین کار فرهادی در خارج از ایران است و انجام کار هنری در یک جامعه با فرهنگ متفاوت بسیار دشوار است شاید هم به همین دلیل فرهادی ریسک انجام کاری بسیار متفاوت‌تر را نپذیرفته است.
فیلم گذشته با یک سکانس زیبا آغاز می‌شود که در فرودگاه به‌صورت نمادین به جدایی احمد و ماری اشاره می‌شود و سپس آن دو سوار ماشین می‌شوند، به هنگام دنده عقب گرفتن تصادف می‌کنند که اشاره‌ای است به غیر قابل بازگشت بودن گذشته و شاید بن‌بستی که در گذشته ایجاد شده است. این کار نسبت به فیلم‌های درباره الی و جدایی از ریتم کندتری برخورداری است که از خصیصه‌های فیلم‌های اروپایی‌ست. ما در طی آن با مشکلاتی که زندگی شخصیت‌های فیلم را فراگرفته است آشنا می‌شویم، مشکلاتی که به نظر غیر قابل حل می‌رسند و فیلمساز هم راه حلی برای این مشکلات پیشنهاد نمی‌کند که تماشاگر را در
شرایط بغرنجی قرار می‌دهد. همچنین با هوشمندی تمام سوالات اخلاقی بسیاری در فیلم ایجاد می‌شود و پاسخ آن به تماشاگر واگذار می‌شود که یکی از خصیصه‌های فیلم فرهادی است.
سوالاتی مثل آیا کار ماری در مورد ازدواج با سمیر که همسرش خودکشی کرده، درست است؟ آیا ماری می‌خواهد از احمد انتقام بگیرد؟ آیا در مورد ازدواج ماری و سمیر حق با لوسی(دختر ماری) است؟ آیا احمد باید در مشکلاتی که بین لوسی و ماری وجود دارد، دخالت کند؟ و سوال‌های بسیار از این قبیل که حتی شخصیت‌های خود فیلم هم در مقابل آن‌ها دچار ابهام هستند و گاهی هم دست به خود فریبی در این زمینه‌ها می‌زنند. یکی دیگر از نقاط قوت این فیلم شخصیت‌های چندبعدی آن است. در عین حال که همه آن‌ها در مواردی مقصر هستند، تماشاگر احساس می‌کند آن‌ها بی‌گناهند و نمی‌داند کدام یک از شخصیت‌ها را
باید منفی و کدام یک را مثبت تلقی کند.
طی روند آشکارسازی تدریجی فیلم، تماشاگر احساس می‌کند به پاسخی درباره دلیل خودکشی همسر سمیر رسیده است، که در ادامه روند فیلم مجددا شک‌هایی درباره این پاسخ ایجاد می‌شود. شاید فیلمساز در پی آن است که نشان دهد مشکلات در زندگی واقعی به‌سادگی قابل پاسخ دادن و حل شدن نیستند.
یکی از موارد دیگری که باید در این فیلم به آن اشاره کرد این است که فرهادی با هوشمندی تمام شخصیت ایرانی احمد(علی مصفا) را متمدن‌تر(اگر بتوانیم این نام را بر آن بگذاریم) از شخصیت‌های دیگر فیلم نشان می‌دهد که می‌تواند با همه افراد ارتباط بهتری برقرار کند. همچنین افراد در این فیلم به او اعتماد و همدردی بیشتری نشان می‌دهند و او سعی در حل مشکلات ایجاد شده را دارد. این موضوع را می‌توان مانیفست فرهادی درباره فرهنگ ایرانی خطاب به جهانیان دانست و همچنین پاسخ به آنانی که بدبینی علیه ایرانی و فرهنگ ایرانی را خط مشی خود قرار داده‌اند که این امر را در این شرایط می توان تحسین
برانگیز دانست.
فیلم با یک پایان باز به اتمام می‌رسد که تماشاگر را به ادامه‌ی فیلم در ذهن خویش و تفکر درباره اینکه چه راه حلی برای این شرایط پیچیده وجود دارد و سوالات بسیار دیگری مجبور می‌کند.
در نهایت این فیلم را می‌توان در روند فیلم‌های موفق اخیر فرهادی قرار داد. اما بررسی مسیر فیلم‌سازی او را در خارج از ایران باید به آینده سپرد و دید آیا این کارگردان صاحب سبک سینمای ایران و جهان به همین روند خود ادامه خواهد داد یا قدم در مسیر دیگری خواهد گذاشت.
فرشاد شجاع
