افغانستان سرزمین تلویزیون های خصوصی

هنگامی که برنامه "افغان استار" شبیه برنامه مشهور تلویزیونی آمریکا یعنی "امریکان ایدول" از شبکه های افغانی پخش می شود، خیابان های کابل به شکل ملموسی خلوت می شوند.
شبکه های تلویزیونی در افغانستان موضوع گزارشی است که روزنامه الشرق الاوسط چاپ لندن به آن پرداخته است.

به گزارش افکار به نقل از عصر ایران، پس از گذشت ۹ سال از سرنگونی دولت افراط گرای طالبان در افغانستان همچنان اکثر زنان کمتر در اماکن عمومی ظاهر می شوند و هنگامی نیز که آنها را می بینید چهره هایشان پشت برقع های آبی رنگ پنهان است.

اما در شهر مزارشریف که مردمش که به طور نسبی لیبرال هستند یک شبکه تلویزیونی محلی، تصویر دیگری را از زنان افغان به نمایش می گذارد. آنها در یکی از برنامه های خود زنانی را به نمایش می گذارند که به عنوان مدل، لباس می پوشند و در چند هفته، داوران از میان این افراد، بهترین ها را انتخاب می کنند.

شبکه های تلویزیونی در صحنه سیاسی افغانستان نیز با انتشار گزارش های مختلف خبری و حمایت از بخش های نژادی - زبانی مردم افغانستان، مخاطب جذب می کنند.

سران احزاب سیاسی نیز شبکه های تلویزیونی خود را دارند که دولت کرزای را به چالش می کشند.

سریال های مختلفی که از شبکه های گوناگون افغانستان پخش می شود، همواره محل بحثو جدل بوده است؛ حامد کرزای رئیس جمهور افغانستان پیش از این بارها گفته است درباره اختلاف نظرها در زمینه سریال های تلویزیونی، طرف محافظه کاران را می گیرد و اجازه نمی دهد برنامه های مخالف فرهنگ افغان پخش شوند.
وی با این وجود گفته است که آزادی اطلاع رسانی را تضمین می کند.

" طلوع " یکی از شبکه های ماهواره ای در افغانستان با بیشترین مخاطب است. این شبکه برنامه های خود را به دو زبان فارسی و دری پخش می کند.
طلوع و شبکه " آریانا "، در صحنه تلویزیون افغانستان با یکدیگر رقابت می کنند.

شبکه طلوع که در سال ۲۰۰۴ راه اندازی شد ۹۰ درصد از کل اگهی های تلویزیونی در افغانستان را در اختیار خود دارد و تلاش می کند تا با تنوع بخشیدن به برنامه های خود، تولید برنامه های جوان پسند را بیشتر کند.
طلوع همچنین تلاش می کند درباره مسائل و موضوعاتی که در افغانستان، جز موضوعات ممنوعه است، برنامه تهیه کند.

پیش از این طالبان، دریافت برنامه های تلویزیونی را ممنوع اعلام کرده بود. دولت مجاهدین که قبل از طالبان بر سر کار بود نیز حضور زنان را در تلویزیون به عنوان مجری یا خواننده منع می کرد اما هم اکنون در سایه ریاست جمهوری حامد کرزای فعالیت شبکه های تلویزیونی ماهواره ای شکوفا شده است.

در شش سال گذشته، ۱۷ شبکه ماهواره ای خصوصی سراسری فعالیت خود را آغاز کرده اند که از این تعداد، دفتر ۱۱ شبکه در شهر کابل قرار دارد.

برنامه های این شبکه ها متشکل از اخبار، موسیقی محلی و سریال های وارداتی و افغانی است. این سریال ها با استقبال زیادی روبه رو می شوند و هزاران نفر را برای تماشای آنها، به قهوه خانه ها و بستنی فروشی ها می کشانند.

همچنین برنامه هایی که در آن مردم با مجری ها تماس تلفنی می گیرند نیز با استقبال بسیار زیاد مردم روبه رو می شوند.

البته هنگامی که دولتمردان افغانی کنترل شبکه های تلویزیونی را در اختیار خود می گیرند درباره اینکه چه برنامه ای پخش شود تصمیم گیری می کنند و نتیجه این می شود که فیلم مستندی درباره عبدالرشید دوستم پخش می شود که در آن دوستم سوار بر اسب، نیروهای طالبان را در شمال افغانستان، تعقیب می کند.

هنگامی که برنامه " افغان استار " شبیه برنامه مشهور تلویزیونی آمریکا یعنی " امریکان ایدول " از شبکه های افغانی پخش می شود، خیابان های کابل به شکل ملموسی خلوت می شوند.
حتی در کشوری که درگیری های مسلحانه همچنان ادامه دارد و سهم هر فرد از انرژی نسبت به دیگر کشورها، کمتر است همچنان ۶۵ شبکه تلویزیونی محلی قادرند برنامه های جذابی را پخش کنند که مخاطبان را در شهرهای بزرگ نیز جذب کنند.

به عنوان مثال در کابل از هر ۱۰ نفر، هشت نفر به تلویزیون دسترسی دارد اما این گونه نیست که هر خانواده دارای تلویزیون ویژه برای خود باشد بلکه اکثر برنامه های تلویزیونی در جمع های چند نفره دیده می شود.

گروه های کوچکی از افغان ها در آرایشگاه ها، نانوایی ها و بیرون مغازه های فروش دستگاه های الکترونیکی و تلویزیون، به تماشای برنامه ها می پردازند.

فیلم های کمدی و سریال های خانوادگی خارجی و برنامه " افغان استار " با اقبال زیاد افغان ها روبه رو هستند.
برخی از شبکه های تلویزیونی در افغانستان، فیلم ها و سریال های ایرانی و هندی نیز پخش می کنند.

تا چند وقت پیش نیز شبکه " امروز " افغانستان برنامه های ویژه ای را برای جوانان افغان پخش می کرد؛ از میان این برنامه ها می توان به برنامه " بیا و ببین " اشاره کرد که افراط گرایان و محافظه کاران را به طنز می کشید.
برنامه دیگر، " افغان مدل " بود که نمایش های مدل را پخش می کرد و مسابقه ای درباره زیبایی داشت که مردان و زنان شیک پوش، بر روی سکو می رفتند و البته در این برنامه، زنان کلاه بر سر داشتند.

این برنامه ها خشم هیئت وزیران افغانستان را به دنبال داشت. در اواخر ژوئیه گذشته دولت افغانستان این شبکه را به اتهام تحریک اختلافات دینی و آسیب زدن به وحدت ملی، به صورت موقت تعطیل کرد.

یکی از کارشناسان مسائل تلویزیون در افغانستان می گوید: غیرممکن است که یکی از سران گذشته جنگ در افغانستان، هم اکنون شبکه تلویزیونی شخصی نداشته باشد. آگهی ها، پول زیادی را نصیب این شبکه ها نمی کنند؛ تامین مالی بسیاری از شبکه های تلویزیونی خصوصی در افغانستان از طرف دولت یا طرف های خارجی و صاحبان طرح های بزرگ اقتصادی است و بنابراین، عجیب نیست که بسیاری از سیاستمداران برجسته و کارگزاران دولتی افغان شبکه های تلویزیونی خصوصی را تامین مالی می کنند.

به عنوان مثال برهان الدین ربانی، رئیس جمهور سابق افغانستان که هم اکنون سمت رئیس انجمن اسلامی افغانستان را و رهبری ائتلاف مخالفان دولت(جبهه ملی افغانستان) را برعهده دارد مالک شبکه " نور " است که برنامه های گفت وگویی را به نام " پایان راه " پخش می کند که معمولا بر انتقاد از کرزای متمرکز است.

از سوی دیگر شبکه " آینا " یا زن که عبدالقادر دوستم مالکیت آن را به عهده دارد سعی می کند تا برادرش عبدالرشید دوستم را همیشه در نگاه ها برجسته کند. عبدالرشید دوستم شخصیت برجسته ازبک هاست که قبل از این در مبارزه با طالبان نقش مهمی داشت. هم اکنون این شبکه، موسیقی ترکی و کشورهای آسیای مرکزی را پخش می کند و برنامه هایی را در تایید عبدالرشید دوستم و فیلم های آرشیوی وی پخش می کند.

" راه فردا " نیز شبکه تلویزیونی متعلق به حاجی محمد محقق است. محقق یکی از سران سابق مجاهدین و از اعضای پارلمان افغان است. وی یکی از معروف ترین حامیان افغان های هزاره و شیعه است. شبکه راه فردا برنامه های ورزشی، دینی و سیاسی مانند " المناره " و " مترجم سیاسی " با محوریت گفت وگوهای سیاسی پخش می کند.

این شبکه همچنین به صورت منظم سخنرانی های محقق را پخش و فیلم هایی را درباره فعالیت های ضد طالبان وی ارائه می کند.
این درحالی است که در آمریکا، مالکان و صاحبان رسانه ها، به صورت برجسته در رسانه های خود ظاهر نمی شوند.

با همه این ها، آزادی رسانه ها همچنان در افغانستان با چالش های جدی روبه رو است.

چندی پیش سید حمید نوری نائب رئیس انجمن روزنامه نگاران مستقل را در حالی که به ضرب گلوله کشته شده بود، خارج از منزلش پیدا کردند.
آمارها حاکی از ان است که از سال ۲۰۰۱ تاکنون ۲۷ روزنامه نگار در افغانستان کشته شده اند که ۱۲ نفر از آنها غیرافغانی بودند.