به گزارش افکارخبر، به مناسبت حلول ماه ربیع الاول آداب و اعمال مخصوص این ماه که به طور مشترک در کتب «زاد المعاد»، «مفاتیح الجنان» و «اقبال الاعمال» آمده است، را برای شما کاربران گرامی گردآوری کرده‌ایم.
1. زیارت پیامبر(ص) و امام علی(ع)
هرچند علما در این روز زیارت ذکر نکرده‌اند امّا زیارت حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله و حضرت امیر المؤمنین-صلوات اللّه علیهما-در این روز مناسب است چون حق تعالى آن دو جان تقدّس بنیان (حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله و حضرت امیر المؤمنین-صلوات اللّه علیهما-) را از کید کافران حفظ کرد.
2. زیارت امام عسکری و امام زمان(ع)
شیخ طوسى رحمه اللّه در مصباح گفته است که در روز اوّل این ماه حضرت امام حسن عسکرى-علیه السّلام-به عالم بقا رحلت نمود و حضرت صاحب الامر به منصب جلیل امامت فایض گردید پس زیارت آن دو امام عالى مقام در این روز نیز مناسب است.
امّا شیخ رحمه اللّه در تهذیب و کلینى و محمّد بن جریر طبرى و ابن الخشّاب و شیخ مفید-رحمة اللّه علیهم-و غیر ایشان گفته‌اند که وفات حضرت امام حسن عسکرى-صلوات اللّه علیه-در روز هشتم این ماه بود پس در آن روز زیارت آن دو امام-علیهما السّلام-انسب است.
3. روزه گرفتن
چون حق تعالى آن دو جان تقدّس بنیان (حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله و حضرت امیر المؤمنین-صلوات اللّه علیهما-) را از کید کافران حفظ کرد گفته‌اند که روزش را که روز اوّل ماه ربیع الاوّل است مستحب است که براى شکر این نعم عظیمه روزه بدارند.
4. دعای اول ماه ربیع‌الاول
وَجَدْنَا ذَلِکَ فِی کِتَابِ الْمُنْتَخَبِ فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ الدُّعَاءُ
در کتاب «المختصر من المنتخب» آمده است:
فِی غُرَّةِ رَبِیعٍ الْأَوَّلِ تَقُولُ
«دعاى اول ماه ربیع الاول به این صورت است:
اللَّهُمَّ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ یَا ذَا الطَّوْلِ وَ الْقُوَّةِ وَ الْحَوْلِ وَ الْعِزَّةِ
خداوندا، معبودى جز تو نیست، اى بخشنده و نیرومند و دگرگون‌کننده و سربلند،
سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ وَحْدَانِیَّتَکَ وَ أَقْدَمَ صَمَدَانِیَّتَکَ وَ أَوْحَدَ إِلَهِیَّتَکَ
پاکى تو و چقدر یگانگى تو عظیم و بى‌نیازى‌ات دیرینه و معبودیتت یگانه
وَ أَبْیَنَ رُبُوبِیَّتَکَ وَ أَظْهَرَ جَلَالَکَ وَ أَشْرَفَ بَهَاءَ آلَائِکَ وَ أَبْهَى کَمَالَ صَنَائِعِکَ [کرم بها صنائعک] وَ أَعْظَمَکَ فِی کِبْرِیَائِکَ
و پروردگارى‌ات روشن و جلالت آشکار و زیبایى نعمت‌هایت والا و کمال ساخته‌هاى تو زیبا [ارزشمند]و بزرگمنشى‌ات باعظمت
وَ أَقْدَمَکَ فِی سُلْطَانِکَ وَ أَنْوَرَکَ فِی أَرْضِکَ وَ سَمَائِکَ وَ أَقْدَمَ مُلْکَکَ وَ أَدْوَمَ عِزِّکَ
و سلطه‌ات دیرینه است و چقدر در زمین و آسمان نورانى هستى و فرمانروایى‌ات دیرینه و عزتت جاودانه
وَ أَکْرَمَ عَفْوَکَ وَ أَوْسَعَ حِلْمَکَ وَ أَغْمَضَ عِلْمَکَ وَ أَنْفَذَ قُدْرَتَکَ وَ أَحْوَطَ قُرْبَکَ
و گذشتت کریمانه و بردبارى‌ات گسترده و دانشت همراه با اغماض و قدرتت نافذ و نزدیکى‌ات محیط و فراگیر است!
أَسْأَلُکَ بِنُورِکَ الْقَدِیمِ وَ أَسْمَائِکَ الَّتِی کَوَّنْتَ بِهَا کُلَّ شَیْءٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ [عَلَى] آلِ مُحَمَّدٍ
به نور دیرینه‌ى تو و به آن اسم‌هایت که همه‌ى اشیا را با آن پدید آوردى، از تو خواستارم که بر محمد و آل محمد درود فرستى،
کَمَا صَلَّیْتَ وَ بَارَکْتَ وَ رَحِمْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلَى إِبْرَاهِیمَ وَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِیمَ
چنان‌که درود، برکت، رحمت و مهربانى خود را بر حضرت ابراهیم و خاندان او فرستادى،
إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ وَ أَنْ تَأْخُذَ بِنَاصِیَتِی إِلَى مُوَافَقَتِکَ وَ تَنْظُرَ إِلَیَّ بِرَأْفَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ
به راستى که تو ستوده و بلندپایه‌اى و این‌که [موى]پیشانى مرا بگیرى و به سوى موافقت با خود بکشانى و با نظر رأفت و رحمت به من بنگرى
وَ تَرْزُقَنِی الْحَجَّ إِلَى بَیْتِکَ الْحَرَامِ وَ أَنْ تَجْمَعَ بَیْنَ رُوحِی وَ أَرْوَاحِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ
و حج خانه‌ى محترمت را روزى‌ام کنى و روح من و ارواح پیامبران و فرستادگانت را در یکجا گرد هم آورى
وَ تُوصِلَ الْمِنَّةَ بِالْمِنَّةِ وَ الْمَزِیدَ بِالْمَزِیدِ وَ الْخَیْرَ بِالْبَرَکَاتِ وَ الْإِحْسَانَ بِالْإِحْسَانِ
و بخشش خود را به بخشش دیگر و افزونى‌ات را به افزونى دیگر و خیرت را به برکاتت و نیکى‌ات را به نیکى دیگر بپیوندى،
کَمَا تَفَرَّدْتَ بِخَلْقِ مَا صَنَعْتَ وَ عَلَى مَا ابْتَدَعْتَ وَ حَکَمْتَ وَ رَحِمْتَ
چنان‌که ساخته‌هایت را به تنهایى و براساس نوآفرینى، حکمت و رحمتت خلق کردى.
فَأَنْتَ الَّذِی لَا تُنَازَعُ فِی الْمَقْدُورِ وَ أَنْتَ مَالِکُ الْعِزِّ وَ النُّورِ
بنابراین، تویى خدایى که کسى نمى‌تواند در آنچه تقدیر کرده‌اى، با تو ستیزه کند و تویى مالک عزت و نور
(وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً[1]) وَ أَنْتَ الْقَائِمُ الدَّائِمُ الْمُهَیْمِنُ الْقَدِیرُ
که رحمت و آگاهى‌ات همه‌ى اشیا را فراگرفته است و تویى خداوند پایدار، جاودانه، نگاه‌بان چیره و توانمند.
إِلَهِی لَمْ أَزَلْ سَائِلًا مِسْکِیناً فَقِیراً إِلَیْکَ
معبودا، من همواره درخواست‌کننده، بیچاره و نیازمند درگاه تو بوده‌ام،
فَاجْعَلْ جَمِیعَ أمری [أُمُورِی] مَوْصُولًا بِثِقَةِ الِاعْتِمَادِ عَلَیْکَ وَ حُسْنِ الرُّجُوعِ إِلَیْکَ
پس همه‌ى امورم را به اطمینان اعتماد بر خود و بازگشت نیک به درگاهت
وَ الرِّضَا بِقَدَرِکَ وَ الْیَقِینِ بِکَ وَ التَّفْوِیضِ إِلَیْکَ
و خشنودى به مقدراتت و یقین به خود و واگذارى امور بر خود، بپیوند.
( سُبْحانَکَ لا عِلْمَ لَنا إِلَّا ما عَلَّمْتَنا إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ[2])
«پاکى تو و جز آنچه را که به ما آموخته‌اى نمى‌دانیم و تو آگاه و حکیمى.» ،
(سُبْحانَهُ بَلْ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ کُلٌّ لَهُ قانِتُونَ[3])
«پاکا خدا، آرى همه‌ى آنچه در آسمان‌ها و زمین هستند، فرمانبر اویند.» ،
(سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ[4]) (سُبْحانَکَ تُبْتُ إِلَیْکَ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِینَ[5])
«پاکى تو اى خدا، پس ما را از عذاب آتش جهنم نگاه دار.» ، «پاکى تو و من به درگاهت توبه نمودم و اولین مؤمن هستم.» ،
(سُبْحانَکَ أَنْتَ وَلِیُّنا مِنْ دُونِهِمْ[6]) (سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ[7])
«پاکى تو اى خدا و تو خود سرپرست ما از میان همه‌ى آنان [آفریده‌ها]هستى.» ، «پاکا خدا پروردگار جهانیان.» ،
(سُبْحانَ اللَّهِ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ[8]) (سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ[9])
«پاکا خدا و من هرگز از مشرکان نیستم.» ،«پاکا خدا از آنچه شریک او قرار مى‌دهند.» ،
(سُبْحانَ الَّذِی أَسْرى بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى
«پاکا خدایى که بنده‌ى خود را شبانه از مسجد الحرام به مسجد الاقصى-
الَّذِی بارَکْنا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ[10] )
که پیرامون آن را خجسته گردانیدیم-سیر داد تا برخى از نشانه‌هاى خود را به او ارایه دهد، به راستى که او شنوا و بینا است.» ،
(سُبْحَانَ اللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ وَ لَهُ الْحَمْدُ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ
«پاکا خدا هنگامى که شام و صبح مى‌کنید و ستایش خدا را در آسمان‌ها و زمین
وَ عَشِیًّا وَ حِینَ تُظْهِرُونَ یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ
و به هنگام شامگاه و آن‌گاه که ظهر مى‌کنید. زنده را از مرده و مرده را از زنده بیرون مى‌کشد
وَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ کَذلِکَ تُخْرَجُونَ[11]) (سُبْحانَهُ وَ تَعالى عَمَّا یُشْرِکُونَ[12] )
و زمین را بعد از مرگ، زنده مى‌گرداند و شما نیز [در قیامت]این چنین بیرون آورده مى‌شوید.» ، «خداوند پاک و متعالى است از آنچه شریک او قرار مى‌دهند.» ،
(سُبْحانَهُ وَ تَعالى عَمَّا یَقُولُونَ عُلُوًّا کَبِیراً[13] )
«پاک و بسیار منزه و متعالى است خدا از آنچه درباره‌ى او مى‌گویند.» ،
(سُبْحانَ رَبِّنا إِنْ کانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولًا[14]) (سُبْحَانَ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ[15] )
«پاکا پروردگار ما و وعده‌ى او حتما به وقوع خواهد پیوست.» ، «پاکا خدایى که ملکوت هر چیز به دست او است و شما به سوى او بازگردانده مى‌شوید.» ،
(سُبْحانَهُ بَلْ عِبادٌ مُکْرَمُونَ[16]) (سُبْحانَهُ هُوَ اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ[17])
«پاکا خدا و [فرشتگان]بندگان گرامى هستند.» ، «پاکا خداى یگانه و چیره.» ،
(سُبْحانَ رَبِّنا إِنَّا کُنَّا ظالِمِینَ[18]) (سُبْحانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ
«پاکا پروردگار ما و به راستى که ما ستم نمودیم.» ، «پاکا پروردگار تو، پروردگار صاحب عزت از آنچه او را بدان توصیف مى‌کنند
وَ سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ[19] )
و درود بر فرستاده شدگان و ستایش خدا را که پروردگار جهانیان است.»
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَرِّفْنَا بَرَکَةَ هَذَا الشَّهْرِ وَ یُمْنَهُ وَ ارْزُقْنَا خَیْرَهُ
خداوندا، بر محمد و آل محمد درود فرست و ما را با برکت و فرخندگى این ماه آشنا گردان و خیر آن را روزى‌مان کن
وَ اصْرِفْ عَنَّا شَرَّهُ وَ اجْعَلْنَا فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین
و از شرّ آن بازدار و از رستگاران در آن قرار ده، به رحمتت اى مهربان‌ترین مهربانان.
[1] سوره غافر، آیه 7.
[2] سوره البقره، آیه 32.
[3] سوره البقره، آیه 116.
[4] سوره آل عمران، آیه 191.
[5] سوره اعراف، آیه 143
[6] سوره سبا، آیه 41
[7] سوره نمل، آیه 8.
[8] سوره یوسف، آیه 108
[9] سوره طور، آیه 43
[10] سوره اسراء، آیه 1.
[11] سوره روم، آیه 17-19.
[12] سوره یونس، آیه 18.
[13] سوره اسراء، آیه 43
[14] سوره اسراء، آیه 108.
[15] سوره یس، آیه 83
[16] سوره انبیاء، آیه 26.
[17] سوره زمر، آیه 4.
[18] سوره قلم، آیه 29.
[19] سوره صافات، آیه 180-182.
