فیلم جدید نجدت انزور، کارگردان سوری که با ساخت فیلم «پادشاه شن‌ها» به شهرت جهانی رسید، در چهاردهمین جشنواره فیلم مقاومت اکران شد. این بار کارگردان سوری ضمن نگاهی میهن‌پرستانه به شرایط کشورش و تقویت دیدگاه‌های ملی، به داعش و ریشه‌های آن در عربستان پرداخته است.
اکران فیلم سینمایی «فانی و از هم‌گسیخته» از جمله مهم‌ترین رخداد‌های چهاردهمین جشنواره فیلم مقاومت به‌شمار می‌آید، همان طور که «پادشاه شن‌ها» اتفاق مهم دوره قبلی جشنواره مقاومت بود.
سینمای سوریه هنوز زنده است
سوریه فارغ از اینکه آرایش میدان جنگ به نفع کدام طرف درگیری باشد، کشوری جنگ‌زده است؛ کشوری که مشکلات متعددی بابت معارضان داخلی و تروریست‌های وارداتی دارد و در این بین باید هویت ملی خود را حفظ کند تا بتواند برای آینده برنامه‌ریزی کند.
در این شرایط دولت بشار اسد سعی می‌کند با برگزاری جشنواره‌های هنری از نظر فرهنگی کشورش را سرپا نگه دارد. پرداختن به سینمای ملی نیز یکی دیگر از راه‌هایی است که سوری‌ها برای حفظ روحیه ملی و یکپارچگی کشورشان در پیش گرفته‌اند، آنچه سوری‌ها توانستند تا امروز انجام دهند، اما کشوری مانند افغانستان که زمانی صاحب سینما بود، بعد از وقوع جنگ‌های داخلی و اشغال توسط نیروهای بیگانه سال‌ها است که نتوانسته است آن را بازسازی کند.
سوریه از جمله معدود کشورهای عربی است که دارای سینمای ملی است و تا قبل از مد شد سریال‌های کره‌ای صداوسیما بعضاً سریال‌های سوری را نیز پخش می‌کرد. از زمان اوج گرفتن نا‌آرامی‌ها در سوریه، قدرت گرفتن گروه‌های تروریستی و جنگ داخلی بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی در این کشور مختل شده است، ولی حداقل در این سال‌ها یک کارگردان سوری است که با تولید فیلم‌هایی که رگه‌های قوی سیاسی دارد، باعث خشم حامیان تروریسم در منطقه و به خصوص آل‌سعود شده است.
نجدت انزور که علمای وهابی به خاطر ساخت فیلم «پادشاه شن‌ها» خون وی را مباح اعلام کرده‌اند، نشان داده است که می‌توان هم در جنگ نظامی و هم در برخورد فرهنگی با حامیان تروریست‌ها به آنها ضربه‌های سنگینی زد.
«فانی و از هم گسیخته» رگه‌های ملی‌گرایی بعثی
«فانی و از هم گسیخته» دومین فیلم نجدت انزور است که در ایران رونمایی می‌شود. در دوره سیزدهم جشنواره فیلم مقاومت فیلم «پادشاه شن‌ها» در جشنواره مقاومت به نمایش در آمد که تا امروز مهم‌ترین اکران این فیلم به شمار می‌رود. انزور در این فیلم ریشه‌های تروریسم منطقه را در حکومت آل سعود معرفی می‌کند و بعد از آن پیدایش این حکومت را که همراه با قتل و غارت و تجاوز بوده است به تصویر می‌کشد.
دولت سعودی بسیار تلاش کرده است که پادشاه شن‌ها دیده نشود و تا حدی هم موفق بوده است. اکران پادشاه شن‌ها در ایران بازتاب‌های منطقه‌ای زیادی داشت. امسال فیلم جدید نجدت انزور با نام «فانی و از هم‌گسیخته» که تعبیری از وضعیت داعش در سوریه است، در جشنواره حاضر شده است.
فانی و از هم‌گسیخته برگرفته از دیالوگ کاراکتر معلم مدرسه پسرانه‌ای است که مخالف گروه تروریستی داعش است و به همین خاطر توسط داعش به دار آویخته می‌شود. فضای حاکم بر فیلم برگرفته از نگاه ملی‌گرایانه‌ای است که انزور آن را در بیان معلم مرد نهاده است. دیدگاهی که در آن سکولاریسم نیز دیده می‌شود. تفکرات حزب بعث سوریه به مقوله دین و لزوم گسترش مفاهیم ملی‌گرایانه و تعصب روی ملیت سوری باعث شده تا فانی و از هم گسیخته تا حد زیادی به شعارزدگی نزدیک شود.
حمله به داعش از دریچه سینما
نشان دادن پشت پرده داعش در فیلم «فانی و از هم گسیخته» و تأکید کارگردان بر اینکه نگاه داعش به دین تعارض آشکاری با آموزه‌های دینی دارد، در تقابل میان اعضای داعش و امیر این گروه با معلم زن مدرسه که قرآن به دختران می‌آموزد، آشکار است.
کارگردان تلاش می‌کند از زبان معلم قرآن و با بیان آموزه‌های قرآنی در مواجهه با افکار انحرافی داعش نشان دهد که داعش هیچ ارتباطی با اسلام ندارد.
کتاب‌سوزی داعش و از بین بردن کتب دینی نمونه دیگری از صحنه‌هایی است که هوشمندانه توسط انزور برای نمایش توحش فکری داعش انتخاب شده است. بردگی جنشی و تجاوز به زنان که داعش از آن استفاده گسترده‌ای نیز می‌کند، خط اصلی روایت داستان «فانی و از هم گسیخته» را تشکیل می‌دهد. فساد اخلاقی نیروهای داعش در پس نقاب دینداری و هوسبازی اعضای این گروه در فیلم نجدت انزور دیده می‌شود. این کارگردان سوری همچنین در دو سکانس مهم فیلم به دولت سعودی به عنوان حامی اصلی تفکر داعش می‌پردازد.
در جایی که امیر داعش از معلم زن می‌خواهد وصیتنامه‌ای برای عامل انتحاری بنویسد که در آن دیگران نیز به عملیات انتحاری ترغیب شوند و زن در وصیتنامه از قول عامل انتحاری می‌نویسد که باید قیام علیه حاکمان شبه‌جزیره عرب انجام شود و در سکانس فرار امیر داعش زمانی که وی در حال جمع کردن وسایل خود است، پاسپورت‌های ترکیه‌ای، عربستانی و امریکایی و پول‌های حامیان تروریست‌ها را با خود می‌برد که نشانه‌ای از حامیان اصلی داعش در سوریه و عراق است.
دولت سوریه در کنار نبرد با تروریست‌ها، راهبرد فرهنگی نیز در پیش گرفته است که در صورت تقویت آن تأثیرگذاری‌اش اگر بیشتر از نبرد نظامی نباشد کمتر نیز نخواهد بود. تولید فیلم‌هایی از جنس «فانی و از هم گسیخته» در حالی که برای مخاطب جنگ‌زده داخل سوریه امید به مقاومت و پیروزی را به نمایش می‌گذارد، برای مخاطب بیرونی نیز می‌تواند اثری روشنگر درباره ماهیت داعش و دیگر گروه‌های تروریستی فعال در سوریه و عراق باشد.
جشنواره مقاومت باز هم می‌تواند برگ‌های برنده داشته باشد؟!
جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت برای دومین دوره پیاپی است که رویکردش در انتخاب فیلم‌های بخش بین‌المللی صرفاً پر کردن لیست نیست و نگاه استراتژیک در فیلم‌های حاضر در جشنواره به چشم می‌خورد. هم اکران «پادشاه شن‌ها» و هم حضور «فانی و از هم گسیخته» که در غیر از جشنواره مقاومت نمایش آنها سخت یا غیرممکن است می‌تواند به خودی خود باعث تمایز این جشنواره با دیگر فستیوال‌های فیلم باشد. پرداختن به موضوعات مهم بین‌المللی مانند داعش و حامیان آن برگ برنده دیگر جشنواره مقاومت است که در سال‌های آینده نیز تمرکز روی آن می‌تواند به موفقیت این رخداد سینمایی کمک کند.
