زاگرس زند در گفتوگو با ايسنا، خاطرنشان كرد: در هر يك از بخشهاي ميراث ملموس و ناملموس كه جزو تقسيمبندي يونسكو است، ميتوان به مقدار زيادي برنامه، خبر و مستند توليد كرد. مصاحبه با كساني كه يك عمر در حفظ ميراث ما زحمت كشيدند، مجموعهها، موزهها، خانههاي قديمي، معماريها، سنگنوشتهها، آثار هنري معاصر، تپهها و روستاهاي كهن چيزهايي هستند كه ميتوان دربارهي آنها برنامه ساخت. ايران در بخش گردشگري، ظرفيت بالايي دارد و از هر رويكردي كه بخواهيم به آن نگاه كنيم (چه با دغدغهي ملي و چه با اشتغالزايي و درآمدزايي) كمكاري شده است.

وی ادامه داد: در بخش ناملموس هم جشن‌ها و آیین‌های زیادی داریم. هر یک از اقوام ایرانی‌، آیین‌های ویژه‌ای دارند که صداوسیما می‌تواند آنها را معرفی کند. مراسمی مثل باران‌خوانی‌، سفره‌ها‌، نذرها، ‌سوگواری‌ها‌، عقد و عروسی‌ها و حنابندان‌، هر یک ویژگی‌های معنایی و جهان‌شناسی هزاران ساله ایرانی را با خود حمل می‌کنند که با بی‌توجهی ما در حال نابود شدن هستند. چنین مناسکی می‌توانند برای مستند یا هرگونه‌ی دیگری از برنامه‌سازی در سازمان صداوسیما جذاب باشد. از کنار چنین مراسمی نمی‌توان به سادگی عبور کرد.

*** آیین‌های ایرانی، برنامه‌های جذابی برای صداوسیما هستند

این ایران‌شناس و پژوهشگر‌، تاکید کرد: ‌ایران یکی از پرقوم‌ترین کشورهاست. هر یک از این اقوام، ‌آداب و رسوم‌، موسیقی‌، شغل، ‌پوشاک، ‌زبان و مناسک خاص خود را دارند. صداوسیما درباره‌ی موزاییک قومیتی‌، چقدر برنامه ساخته است؟ ما چندین شبکه داریم که ۲۴ ساعته برنامه پخش می‌کنند، ‌اگر هر یک از این شبکه‌ها‌، تنها پنج دقیقه در هفته یا ماه به چنین مسائلی بپردازند، بسیار چشمگیر خواهد بود و به مقولاتی که هویت ما در گروی آنهاست نزدیک می‌شویم.

زاگرس زند با بیان این که لازم نیست صداوسیما هزینه‌ی زیادی برای برنامه‌سازی در این حیطه صرف کند، ‌گفت: ‌ سازمان صداوسیما می‌تواند از مستندها و برنامه‌هایی که ساخته شده است، ‌ استفاده کند. سازندگان این برنامه‌ها حاضرند‌، با کمترین میزان دستمزد، ‌ فیلمشان از صداوسیما پخش شود تا به هدفشان که آشنا شدن مردم با میراثفرهنگی ماست برسند.

*** صداوسیما مردم را به محافظان میراثفرهنگی تبدیل کند

زند با بیان این پرسش که چقدر خبر درباره‌ی میراثفرهنگی پخش می‌شود؟ تصریح کرد: ‌ اگر خبر علمی فرهنگی شبکه چهار را کنار بگذاریم، می‌بینیم خبر زیادی در این زمینه روی آنتن نمی‌رود. مگر ارزش میراثفرهنگی ما و مثلا خراب شدن سی و سه پل از اخبار ورزشی و مصاحبه با یک بازیگر یا کارگردان کمتر است؟

وی افزود: ‌ خراب شدن میراثباستانی خبرهایی هستند که در برخی سایت‌ها منعکس می‌شوند اما در صدا و سیما درباره‌ی آنها بحثنمی‌شود. صداوسیما به عنوان یک نهاد فرهنگی سهم بزرگی دارد و می‌تواند دغدغه ایجاد کند، آگاه‌سازی کند و مردم را مطلع کند تا در آنها دغدغه ایجاد شود و از این طریق یونسکو هم نسبت به میراثفرهنگی ایران آگاه شود.

این ایران‌شناس تصریح کرد: برای خراب شدن میراثفرهنگی ما مثل نقاشی‌های لرستان که قدمت زیادی دارند، ‌ لازم نیست چند سرباز با اسلحه بگذاریم‌؛ این کار امکان‌پذیر نیست چون امکاناتش را نداریم اما می‌توانیم از خود صداوسیما برای راهنمایی مردم، عشایر، گردشگران، روستاییان و مسافران استفاده کنیم. رسانه با آگاهی‌بخشی می‌تواند در مردم دغدغه ایجاد کند و نشان دهد میراثفرهنگی چقدر مهم است؛ در این صورت است که مردم خودشان محافظ میراثفرهنگی می‌شوند. صداوسیما می‌تواند این کار را انجام دهد.

***‌ باید هالووین و ولنتاین را با آیین‌های ایرانی جایگزین کنیم

زند در ادامه به طرح پرسشی پرداخت و گفت: چه میزان از برنامه‌های ۲۴ ساعته صداوسیما در نکوهش غرب است؟ ما هم این تهاجم را قبول داریم که آنها فرهنگ ملی ما را به چالش می کشند. این امر مساله‌ای است که حتی کشورهایی مثل هند و چین هم با آن مواجه هستند اما این طرز برخورد صحیح نیست. جز با آگاه کردن مردم از فرهنگ خودمان می‌توان با شبیخون فرهنگ غرب مبارزه کرد؟ باید به نقاط برجسته فرهنگ خودمان ببالیم و به خودباوری برسیم.

این ایران‌شناس تاکید کرد: ‌ اگر صداوسیما باور دارد که فرهنگ غرب این گونه است، راه‌حلش این است که به میراثفرهنگی بپردازد در این صورت کسانی که دغدغه ملی میهنی دارند با صداوسیما همراه می‌شوند؛ اگر ما ناراحتیم که هالووین و ولنتاین مد می‌شود، باید با آیین‌های ایرانی جایگزین آنها را پیدا کنیم و به مردم ارائه دهیم.

*** صداوسیما حتی نام «سیزده به در» را عوض می‌کند

وی همچنین‌، با تاکید بر این که ما به آیین‌ها و مناسک خودمان‌ آن طور که باید نمی‌پردازیم، عنوان کرد: ‌ مثلا چهارشنبه سوری به یک مساله مهیب تبدیل شده و فرصتی که بود به خطر تبدیل شده است؛ حتی در صداوسیما از این که نام «سیزده به در» گفته شود ابا دارند و نام آن را عوض می‌کنند؛ مناسبتی که ۷۰ میلیون ایرانی درباره‌ی آن صحبت می‌کنند، نامش در صداوسیما عوض می‌شود؛ به این شکل است که این مراسم خراب می‌شود چون اگر مردم اطلاع درستی نداشته باشند طبیعت را خراب می‌کنند.

وی سپس با اشاره به اقوام ایرانی گفت: ‌مساله‌ی جدایی اقوام ایرانی، از قبل از انقلاب اسلامی به شکل جدی مطرح بوده است و نپرداختن به اقوام مرزنشین در صداوسیما این خطر را تشدید می‌کند. هویت دادن به آنها این اقوام را همدل می‌کند درغیر این صورت میل به جدایی در آنها زیادتر می‌شود؛ صداوسیمای همه کشورهای مهم دنیا‌، بخش بزرگی از برنامه‌هایشان را به فرهنگ میراثفرهنگی‌شان اختصاص می‌دهند. این بخش در صدا و سیمای ایران باید بیش از همه کشورها باشد.

*** در حوزه‌ی میراثفرهنگی به یک شبکه ۲۴ ساعته نیاز داریم

زند تاکید کرد: مسائلی که در حوزه میراثفرهنگی ایران رخ می‌دهد، قابلیت این را دارد که یک شبکه ۲۴ ساعته به آن اختصاص داده شود. نیاز داریم که یک شبکه‌ی ۲۴ ساعته به میراثفرهنگی‌، صنایع دستی‌ و اقوام بپردازند. صداوسیما لازم نیست هزینه‌ی زیادی هم صرف کند، چون میراثفرهنگی استان ما آرشیو فیلم زیادی دارد که می‌تواند آن را در اختیار صداوسیما قرار دهد.

*** صداوسیما باید بلندگوی فرهنگ ایران باشد

وي در پايان گفت: اگر صداوسيما رسانه ملي است بايد در جبهه فرهنگ ملي باشد. تلويزيون بايد در برخي اتفاقات كه رخ ميدهد، موضعگيري كند؛ چون قانون اين است كه هر ساخت و سازي با اجازه ميراث فرهنگي باشد، صداوسيما بايد كنار فرهنگ ايران بايستد و بلندگوي فرهنگ ايران باشد.