تابستان 98 و دست‌های خالی شبکه نسیم

درحال‌حاضر مدیریت این شبکه برعهده محمد احسانی‌زاده است که تلاش‌های ما برای صحبت با او نتیجه نداد. احسانی از خرداد 96 در این سمت گمارده شد و طبق حکمی که توسط دکتر میرباقری برای وی امضا شد، مسئولیت هم‌زمان شبکه‌های تماشا و نمایش را نیز برعهده داشت. گفتنی است پیش از او، حسین کرمی این مسئولیت را برعهده داشت. شبکه نسیم در مدت کوتاهی که از افتتاحش گذشته است توانسته مخاطبان زیادی را جذب خود کند. برنامه‌هایی مانند «خندوانه» و «دورهمی» حتی توانسته‌اند رکوردهای تازه‌ای در تعداد بینندگان تلویزیون برای خودشان ثبت کنند. در سال‌های اولیه تمام بار این شبکه بر دوش «خندوانه» بود و میان برنامه‌هایی که قبل‌تر از شبکه‌های یک و سه دیده بودیم. پخش بخش‌هایی از سریال‌ها و فیلم‌ها و نماهنگ‌هایی که در ویژه‌برنامه‌های عید از شبکه‌های مختلف دیده بودیم هم از اولین اقدامات مدیران این شبکه برای پرکردن کنداکتور بود. اما مهم‌ترین نقدی که به این شبکه می‌شود این است که همچنان استراتژی مشخص و جامعی برای این شبکه طراحی نشده است و این تک ستاره‌ها هستند که با ویژه‌برنامه‌هایشان به داد شبکه‌ها می‌رسند.

تابستان 98 و دست‌های خالی

مهم‌ترین زمان و اصطلاحا بره‌کشون شبکه‌های تلویزیونی در فصل تابستان است. این فصل درکنار روزهای عید برای هر رسانه دیداری و شنیداری از اهمیت بالایی برخوردار است. حالا با هم مرور می‌کنیم تا ببینیم شبکه نسیم برای تابستان 98 که تقریبا نیمی از آن را گذرانده‌ایم چه برنامه‌هایی را درنظر گرفته است. برنامه‌های شبکه «نسیم» به دو بخش تولیدی و تامینی تقسیم می‌شود. تکلیف تامینی‌ها که روشن است و همیشه کار راه‌انداز هم هستند، اما برویم سراغ تولیدی‌ها که هزینه‌بر هستند و البته درآمدزا. با سفر رامبد جوان و همسرش به خارج از ایران، روشن بود که خبری از خندوانه نیست و در بهترین حالت باید بعد از اتمام ماه‌های محرم و صفر در انتظار فصل جدید «خندوانه» باشیم. «خندوانه» پیش از حضور محمد احسانی بر مدیریت این شبکه، طراحی و ساخته شد و بعد از حضور وی تنها به فصل‌های آن اضافه شد و پذیرای حاشیه‌های متعددش بود. حاشیه‌هایی که گاه فراتر از یک برنامه تلویزیونی می‌شد. مسابقات «ادابازی» و «خنداننده شو» نمونه‌هایی از این برنامه‌ها هستند که باعث ایجاد جنجال شد و رأی‌گیری‌ها و نظرسنجی‌هایش نیز سوء‌تفاهم و تردیدهایی ایجاد کرد. حالا احسانی در تابستان امسال، قدیمی‌ترین و مهم‌ترین مهره شبکه‌اش را ندارد. برنامه‌ای که شبکه را به اسم آن می‌شناختند نیست و باید دید که این ایراد متوجه چه‌کسی است؟ قرار بود پس از عید و با اتمام کارگردانی مدیری در سریال «هیولا» مجددا «دورهمی» و این‌بار با شکل و شمایل تازه روی آنتن شبکه نسیم برود. اما داستان جوری که مدیری و مدیران می‌خواستند جلو نرفت. اجرای یک ویژه‌برنامه کافی بود تا پرونده ساخت سری جدید «دورهمی» به بایگانی برود. مدیری در این ویژه‌نامه به دولت نقدهای جدی کرد و حتی این نقدها گاهی لحن تمسخر به خودش گرفت و صدای دولتیان درآمد. البته این‌بار آش آنقدر شور شده بود که صدای غیردولتیان نیز دربیاید. به هرحال خروجی این اعتراضات این شد که تابستان بدون «دورهمی» سپری می‌شود و دومین مهره موثر تیم «نسیم» هم از میدان خارج شده و عرصه، خالی‌تر از قبل برای مدیرش شد. البته در این میان عده‌ای اعتقاد داشتند مدیری پس از سال‌ها تجربه آنقدر از فضای رسانه شناخت داشته که آن حرف‌ها را نزند و به‌دلیل تمرکز روی ساخت سریال «هیولا» آن صحبت‌ها را کرده است تا ساخته‌شدن «دورهمی» به تاخیر بیفتد. فرضیه‌ها هر چه باشند اما نهایتا تابستان امسال «دورهمی» هم نداشت.

تولیدی‌هایش

شبکه نسیم در 6 سالی که از عمرش گذشته است، توانسته برنامه‌های مختلفی را تولید کند. به‌جز «دورهمی» و «خندوانه» برنامه‌های دیگری نیز تولید شده که هرکدام سرنوشت متفاتی داشته‌اند. «شبی با عبدی»، «هزار داستان»، «کودک شو»، «وقتشه»، «هوش برتر»، «چند درجه»، «هاونگ»، «شکرآباد»، «دست به نقد»، «شب کوک»، «عینک آفتابی»، «نسیم دانش»، «کتاب باز»، «ویتامین خ»، «افسانه هزارپایان» و «شوتبال» از مهم‌ترین برنامه‌هایی بوده که در این مدت تولید و پخش شده‌اند. برنامه‌هایی که اکثرا درقالب طنز بوده‌اند و هرگاه در کنار یک چهره قرار گرفته‌اند، موفقیت کسب کرده‌اند. تعدادی از این برنامه‌ها به سری‌های بعدی هم کشیده شد و برخی دیگر عمرشان به‌دنیا نبود. سریال‌هایی که در این شبکه پخش شدند با استقبال قابل‌توجهی مواجه نشدند و جُنگ‌های تلویزیونی در رده‌های اول قرار داشتند. برنامه‌هایی که شاید بیشتر برای سرگرمی ساخته شده‌اند و نسبت مسابقات و برنامه‌های علمی به سایر برنامه‌ها همین ادعا را ثابت می‌کند.

فعلا با کامران و پژمان

ساختن ادامه فیلم‌ها، سریال‌ها و برنامه‌های موفق در جهان امری رایج است و در کشور ما هم در سال‌های اخیر این پدیده را شاهد بوده‌ایم. «اخراجی‌ها» در سینما و «پایتخت» در تلویزیون از این دست ادامه‌سازی‌ها هستند. «خندوانه» هم در برنامه‌های ترکیبی تا فصل ششم هم رسید. اما در تابستان امسال شاهد سری دوم برنامه «وقتشه» هستیم. برنامه‌ای با اجرای کامران تفتی و با محوریت سبک زندگی و بررسی‌های کارشناسانه که در هر قسمت میزبان زوج‌های جوان خواهد بود و با آنها به گفت‌وگو می‌پردازد. برنامه‌ای که بیشتر صرف قربان صدقه رفتن زوج‌های جوان می‌شود و گاهی هم با حضور ستاره‌ها با همین شکل، رنگ دیگری به خودش می‌گیرد. کامران تفتی که در چند سال اخیر اکثرا او را در یک نقش خاص دیده‌ایم (جوان عصبی) این‌بار در قامت یک انسان خانواده‌دوست و عاشق پدیدار می‌شود و با صدای خش‌دارش، زوج‌ها را ترغیب به مهربانی و عشق و علاقه می‌کند فارغ از اینکه از کدام جایگاه صحبت می‌کند. سری دوم «وقتشه» این شب‌ها از شبکه نسیم پخش می‌شود، اما آمار دقیقی از تعداد مخاطبانش در دست نیست.

برنامه دیگر «نسیم» برای تابستان سری سوم «کودک شو» است. آن طور که در سایت نسیم آمده است این برنامه، مسابقه‌ای خانوادگی است که در آن خانواده‌ها برای جایزه بزرگ با هم رقابت می‌کنند، اما بچه‌ها در دنیای کودکانه خود به بازی مشغولند. «کودک شو» با اجرای پژمان بازغی آغاز شده و هنوز هم ادامه دارد. سال گذشته کارگردان این برنامه دلیل انتخاب بازغی را پدربودنش و آگاهی از مسائل و مشکلات بچه‌ها عنوان کرده بود. دلیلی که طیف گسترده‌ای از بازیگران و حتی جامعه را شامل می‌شود. از بازغی کارهای موفقی در سینما و تلویزیون دیده‌ایم، اما با تکیه بر این سه سری برنامه می‌توان گفت انتخاب صحیحی برای اجرا نیست. دایره واژگان محدود، شوخی‌های سطحی و شبیه به‌هم و به رخ کشیدن توانایی‌های خودش در حوزه تربیتی یا شغلی از مهم‌ترین ضعف‌های بازغی به‌شمار می‌رود. حضور کودکان در هر برنامه‌ای برای مخاطبان جذاب و شیرین است و بخش عمده‌ای از موفقیت «کودک شو» به سوژه آن برمی‌گردد. اما برای آزمودن صحبت‌هایم درباره اجرای بازغی، توصیه می‌شود که دو، سه برنامه را فارغ از میهمان‌ها تماشا کنید. پس تا الان رسیدیم به دو برنامه مهم در سبد تابستانی شبکه نسیم.

 

اوج یک خانه تکراری

مستند «خانه ما» اولین‌بار از شبکه افق پخش شد و به طرز عجیبی مورد استقبال قرار گرفت. ایده این مستند را البته عده‌ای تکراری می‌دانستند، اما به هر حال جذاب بود و مخاطبانش را به‌سرعت پیدا کرد. خانواده‌هایی که با یک مبلغ مشخصی باید به سفر می‌رفتند و درنهایت هرکدام که خرج و دخلشان متناسب بود، برنده می‌شدند. قسمت‌های تازه‌ای از آن ساخته شد و به شهرهای مختلف سفر کردند. درکنار تفریح، آموزش داشت و کمی هم نشاط. این مستند به شبکه نسیم آمد و بینندگانش را هم با خود آورد. ساخت سری‌های تازه از این مستند، از صمیمیت فاصله گرفت و بیشتر سعی کرد به مردم آموزش بیشتری بدهد. ورود به خانواده‌ها جذابیت دارد و از این جذابیت استفاده خوبی هم شده است. اما آیا این برنامه می‌تواند برای یک تابستان و این همه رقیب آماده کافی باشد؟ «نسیم دانش» و «خسته نباشید» هم از همین دست هستند و درنهایت کسی شاید پیدا نشود که بین سریال‌های جذاب خارجی و ایرانی و «نسیم دانش» در فصل تابستان، دومی را انتخاب کند.  این تابستان هم گذشت و بعید است که اتفاق تازه‌ای در کنداکتور «نسیم» بیفتد، اما تکیه بر تک‌ستاره‌ها و دوری از ایجاد یک تاکتیک مناسب برای هر فصل با هیچ تعریفی از مدیریت همسو نیست. اینکه یک شبکه نتواند بدون مهران مدیری و رامبد جوان، مخاطبانش را نگه دارد حتما ضعف بزرگی است. زمانی که کارشناسان فرهنگی فریاد می‌زدند شبکه‌ها باید برنامه‌محور باشند نه سلبریتی‌محور برای این روزها بود.

تکراری و عاریه‌ای

«کاف گاف»، «ویتامین خ»، «نسیم آوا»، «نسیم دانش»، «خانه ما» و «خسته نباشید» برنامه‌های تولیدی دیگر «نسیم» برای تابستان هستند. برنامه‌هایی که طرفداران زیادی ندارند و شاید تعدادی از مخاطبان روزنامه برای اولین‌بار اسم آنها را شنیده باشند. گفتنی است اینجا هم نسبت برنامه‌های علمی و مسابقات به سایر برنامه‌ها برابر نیست. در توضیح برنامه «کاف گاف» آمده است: «کاف گاف یک برنامه نمایشی و ترکیبی با محوریت طنز و کمدی است که به ناهنجاری‌های روز فرهنگی و اقتصادی برگرفته از جامعه می‌پردازد که در ١٠٠ قسمت ۲۰ دقیقه‌ای روزهای زوج ساعت ٢٠ روی آنتن شبکه نسیم خواهد رفت. در بخش نمایشی، بازیگران با حضور بین مردم به شکل طنز با ناهنجاری‌های اجتماعی شوخی می‌کنند که بازیگران این بخش کیوان ساکت اف، آرمین راستگو و... هستند» یعنی دوهزار دقیقه قرار است از این برنامه پخش شود. چند قسمت از این برنامه را که ببینیم، متوجه می‌شویم با همان شوخی‌های سطحی و تکراری طرف هستیم که پیش از این هم درباره مثلا گرانی یا ترافیک دیده بودیم. تا به حال این برنامه مورد اقبال مخاطبان قرار نگرفته است و منتظر می‌مانیم که در ادامه سرنوشت این برنامه را ببینیم.

«ویتامین خ» که پیش از این با اجرا و کارگردانی اشخاص دیگری روی آنتن رفته بود این‌بار با اجرای حسین اکبری و با بخش‌هایی چون اوستا سلام، اعتمادبه‌نفس، نقل خوبان و... تولید و پخش می‌شود. برنامه‌ای که قرار است ویتامین خنده را تزریق کند اما بی‌شباهت به تزریق امید از سوی دولت نیست. قرار است توسط مجری نصیحت شویم و بدانیم که باید بخندیم و غم بد است. مصاحبه‌های مردمی‌اش هم «همان همیشگی» است و معلوم نیست اگر اوضاع روحی و روانی مردم اینقدر که در گزارش‌های تصویری «ویتامین خ» نشان می‌دهد خوب است، پس تکلیف این حجم از بیماران افسرده و درگیر مشکلات روانی چه می‌شود؟ «ویتامین خ» شبیه برنامه‌هایی است که در دهه 60 و 70 توسط بهروز مقدم و محسن حاجیلو ساخته می‌شد و قرار بود با طرح سوالاتی ایجاد خنده سطحی و گذری کند. اگر می‌خواهید هم موسیقی گوش دهید و هم انسان بهتری شوید حتما «نسیم آوا» را بشنوید. آگاهانه گفتم بشنوید چون اگر چشمتان را ببندید و این برنامه را گوش کنید چیزی از دست نمی‌دهید. مجری جوان و خوش‌تیپی می‌آید و شما را توصیه به همه چیزهای خوب دنیا می‌کند. حتی سلام‌کردن به پدر و مادر و بعد اصرار دارد که به مردم بگوید خودتان این چیزها را بهتر از من می‌دانید و من نباید اینها را بگویم. بعد یک قطعه موسیقی پخش می‌شود و فارغ از حال و هوای موسیقی، مجدد مجری شروع به توصیه‌های خودش می‌کند. بعد دوباره یک قطعه موسیقی و این چرخه ادامه دارد. موسیقی‌هایی هم که شنیده می‌شود قبلا در برنامه‌های سال تحویل شبکه‌های یک یا سه دیده بودیم و این‌بار بدون مناسبت خاصی آنها را می‌شنویم.