میراث مظلوم

روز گذشته، مصوبه تبدیل سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری مورد تایید شورای نگهبان قرار گرفت و نهایی شد، طرحی مفید و لازم که بسیار دیرهنگام و پس از آسیب های جدی بر پیکره این حوزه تاثیرگذار کشور به قانون تبدیل شد.
میراث فرهنگی و گردشگری، موضوعی با ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی و بین المللی است و اساسا هیچ توجیه قابل قبولی وجود نداشته که رئیس نهاد متولی آن، به جای آن که وزیری باشد که از نمایندگان مردم رأی اعتماد می گیرد و مورد سؤال و استیضاح واقع می شود، یکی از معاونین رئیس جمهور باشد و عملا کارکرد نظارتی مجلس در مورد آن نافذ و موثر نباشد، اتفاقی که باعث شد این سازمان مهم، از ابتدای تاسیس، در غیاب نظارت مجلس، در عمده موارد به حیاط خلوت دولت ها تبدیل شود. از باب نمونه، در دوره هشت ساله دولت احمدی نژاد، پنج نفر بر صندلی ریاست این سازمان مظلوم تکیه زده اند که سه نفر از آن ها، بعدها به دلایل مختلف بازداشت شده اند. بی ثباتی مدیریتی در سازمان میراث فرهنگی، محدود به دوره احمدی نژاد نیست و در دولت حسن روحانی هم که ۶ سال از آن می گذرد، ۴ نفر مختلف بر صندلی ریاست سازمان تکیه زده اند. در میان تمام رؤسای این سازمان در دولت های مختلف، کمتر مسئولی، دارای تحصیلات مرتبط بوده، در برخی دوره ها، عمر ریاست نفر اول سازمان چند ماهه بوده و در برخی موارد، سازمان برای چند ماه، عملا بلاتکلیف و بدون مسئول بوده است. 
اگر تنها به آثار ثبت شده کشور در یونسکو اکتفا کنیم، ایران از لحاظ برخورداری از ابنیه و آثار تاریخی در جایگاه نهم دنیا ایستاده است. تنوع آب و هوایی، سابقه دیرین تمدنی، جاذبه های گردشگری متعدد، داشتن مزیت های ویژه ای در حوزه گردشگری مذهبی و آیینی، موارد متعددی است که وجود یک یا چند مورد از آن ها در یک کشور، می تواند آن کشور را به قطب گردشگری تبدیل کند. از سوی دیگر، بر اساس گزارش های بین المللی منتشر شده در سال‌های اخیر، ضعف شدید پول ملی ما در برابر ارزهای خارجی، باعث شده ایران در رکن رقابت پذیری قیمتی در حوزه گردشگری، در میان ۱۴۱ کشور مورد مطالعه جایگاه اول را داشته باشد. با وجود تمام این شرایط، باز هم کشور ما نتوانسته در جذب گردشگر چندان موفق عمل کند و به گواهی آمار، در میان کشورهای حوزه جنوب غرب آسیا، رتبه دوم از آخر را به خود اختصاص داده است. آمارها نشان می دهند که صنعت گردشگری که می توانست موتور محرکه اقتصاد کشور و حوزه ای ارز آور باشد، به شدت با بی مهری دولت ها مواجه شده است، چه این که بر اساس شاخص پیش گفته، ایران در زمینه اولویت صنعت گردشگری برای دولت، از میان ۱۴۱ کشور در جایگاه ۱۳۵ ام، در زمینه میزان آموزش کارکنان در جایگاه ۱۳۴ ام و در حوزه زیرساخت خدمات گردشگری در پله ۱۱۹ ام ایستاده است.این آمارها اگرچه بسیار تاسف آور اما ابدا عجیب نیست. وقتی سازمان متولی امر گردشگری، مرتباً رئیس عوض کند، مسئولان رده بالای آن عموما تخصصی نداشته باشند و سازمان مرتباً درگیر حاشیه باشد، باید هم خروجی کار بسیار ضعیف باشد. انتظار می رود که با تشکیل وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، آیین نامه ها 
و تجدید ساختارها سریعا صورت پذیرد و این نهاد مهم، بیش از این در پیچ و خم مشکلات اداری نماند. امید است که با این طرح موثر اما دیرهنگام مجلس، شاهد رونق صنعت گردشگری و میراث فرهنگی در کشور باشیم.

سید محمد بحرینیان