دلیل عقلی بر وجود امام معصوم

سرویس مذهبی افکارنیوز- بعضی از ادلّه عقلیّه این است که نبوّت و رسالت به پیغمبر خاتم صلّی الله علیه و آله و سلّم ختم شد، ولی قرآنی که بر آن حضرت نازل شده- برای همیشه- برنامه تعلیم و تربیت انسان است، و نیازمند به معلّم و مربّی می باشد، و قوانین آن برای تضمین حقوق انسان مدنی بالطبع است و محتاج به مفسّر و مجری است.

زیرا غرض از بعثت محقّق نمی شود مگر به وجود معلّمی عالم به آنچه در قرآن است، و متخلّق به اعلی مرتبه فضایل اخلاقی - که مقصود از «اِنَّما بُعِثتُ لِأُتَمِمَّ مَکارِمَ الأَخلاقِ» ۱(و جز این نیست که مبعوثشدم برای این که تمام کن مکارم اخلاق را) است - و منزّه از هر خطا و هوایی، تا غرض خداوند که کمال علمی و عملی انسان است حاصل شود، «إِلَیهِ یَصعَدُ الکَلِمُ الطَّیِّبُ وَ العَمَلُ الصّالِحُ یَرفَعُهُ» ۲؛ به سوی او بالا می رود سخنان پاک، و عمل صالح را او بالا می برد.

قرآن کتابی است که به منظور اخراج تمام افراد بشر از ظلمات فکری و اخلاقی و عملی به عالم نور نازل شده است

«کِتابُ أَنزَلناهُ إِلَیکَ لِتُخرِجَ النّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ» ۳؛ کتابی است که نازل کردیم آن را به سوی تو تا بیرون بیاوری مردم را از ظلمات به سوی نور؛

و حصول چنین منظوری ممکن نیست مگر به وسیله وجود انسانی که خود از تمام ظلمات رسته، و افکار و اخلاق و اعمال او سراسر نور باشد، و این همان امام معصوم است.

و اگر چنین انسانی نباشد معلّم کتاب و حکمت و قیام به قسط در امّت چگونه میسّر می شود؟ و قرآنی که برای رفع اختلاف آمده، از ناحیه افکار خطاکار و نفوسِ اسیر هواها و هوسها، خود وسیله و ابزار اختلاف می گردد.

آیا خداوندی که در خلقت انسان، برای مراعات احسن تقویم، از نقش ابرو برای صورت فرو گذار نکرده، ممکن است کتابی به منظور مذکور بفرستد و غرض از ارسال رُسُل و انزال کتب را که تصویر سیرت انسان در احسن تقویم است باطل کند؟!

با توجه به آنچه گذشت روشن می شود نکته کلام رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم – که در کتب عامّه روایت شده «مَن ماتَ بِغَیرِ إِمامٍ ماتَ میتَةً جاهِلِیَّةً» ۴(کسی که بمیرد بدون امام زمان خود، به مرگ جاهلیت مرده است) و آنچه در کتب خاصّه به مضامین متعدد از ائمّه معصومین علیه السّلام وارد شده، مثل کتاب حضرت علی بن موسی الرضا علیه السّلام به مأمون در شرایع دین «وَ أَنَّ الأَرضَ لا تَخلُوا مِن حُجَّةِ اللهِ تَعالی عَلی خَلقِهِ فِی کُلِّ عَصرٍ وَ أَوانٍ، وَ أنَّهُمُ العُروَةُ الوُثقی» الی ان قال: «وَ مَن ماتَ وَ لَم یَعرِفهُم ماتَ میتةً جاهِلِیَّةً». ۵(به تحقیق زمین خالی نمی ماند از حجّت خداوند تعالی بر خلق او در هر عصری و زمانی و آنها رشته محکم - تا آنجا که فرمود: و هرکس بمیرد و نشناسد آنان را به مرگ جاهلیت مرده است.)

اکنون که تأثیر وجود چنین شخصیتی در اکمال دین و اتمامِ نعمتِ هدایت روشن شد، اگر خدا دین خود را به نبود او ناقص بگذارد، یا در اثر عدم امکان وجود اوست، یا در اثر عدم قدرت و یا عدم حکمت خداست، و با وضوح بطلان هر سه، ضرورت وجود او ثابت می شود.

منبع:
۱. مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۳۳؛ بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۱۰.
۲. سوره فاطر، آیه ۱۰.
۳. سوره ابراهیم، آیه ۱.
۴. المعجم الکبیر، ج۱۹، ص۳۸۸.
۵. عیون الاخبار الرضا علیه السّلام، ج۲، ص۱۲۲.
۶. به یاد آخرین خلیفه و حجّت پروردگار، ص۸-۱۱.