مبادله پول، دو صورت دارد:
1. معاوضه دو اسکناس از یک واحد پولی، مانند تومان به تومان؛
مراجع تقلید در این‌باره می‌گویند، چنین معاوضه‌ای وجه شرعی ندارد و دریافت زیادی در حکم ربا و حرام است، ولی اگر خرید و فروش در آن، غرض عقلائى داشته باشد ]مثل خرید و فروش اسکناس نو[، اشکال ندارد.[1]
2. معاوضه دو اسکناس از دو واحد پولی (خرید و فروش ارز)، مانند دُلار به تومان؛
این کار در قالب خرید و فروش جایز است، حتی اگر بصورت نسیه و با اخذ مقداری بیشتر باشد.[2]
البته برخی از فقها در این‌باره می‌گویند، خرید و فروش ارز به شکل نسیه، در صورتى بى اشکال است که اخذ زیادی به حساب مدت نسیه نباشد؛ پس اگر این کار با تبانى قبلى که مستلزم ربا خوارى است باشد، اشکال دارد.[3]
[1]. ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص 278، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ صافى گلپایگانى، لطف الله، جامع الأحکام، ج1، ص 313، انتشارات حضرت معصوم(س)، قم، چهارم، 1417 ه ق.
[2]. ر.ک: خمینى، توضیح المسائل (محشّٰى - امام خمینى)، ج2، ص 213؛ بهجت محمد تقى، استفتاءات، ج3، ص 200، دفتر حضرت آیة الله بهجت، قم، اول، 1428 ه ق؛ صافى گلپایگانى، لطف الله، جامع الأحکام، ج1، ص 315، س 1094.
[3]. آیات عظام امام خمینی و خامنه‌ای نوری همدانی؛ ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّٰى - امام خمینى)، ج 2، ص 789، م 2845 و ص 840 (پاورقی)؛ ر.ک: نمایه 15543.
