در چه صورت تکلیف نماز از انسان برداشته مى‏ شود؟

در خصوص شرایط ساقط شدن نماز از انسان باید پاسخ داد:

همه مراجع: در هیچ حالتى تکلیف نماز از شخص مکّلف ساقط نمى‏ شود. اگر نمى ‏تواند ایستاده نماز بگذارد، باید نشسته بخواند واگر نشسته نمى ‏تواند، خوابیده و به پهلوى راست رو به قبله بخواند. اگر به پهلوى راست نمى‏ تواند، به پهلوى چپ بخواند. در غیر این صورت به پشت بخوابد، به طورى که کف پاى او رو به قبله باشد. حتى در اتوبوس یا هواپیما اگر وقت نماز تنگ باشد، باید در حد مقدور نسبت به قبله و رکوع و سجود اقدام کند.

تبصره: بانوان در ایامی که عذر شرعی دارند از این حکم استثناء شده اند.

منبع:

توضیح ‏المسائل مراجع، م 971؛ آیت‏ الله نورى، توضیح‏ المسائل، م 971 و آیت ‏الله وحید،توضیح ‏المسائل، م 978؛ دفتر آیت ‏الله خامنه‏ اى.